Słowacja wzmacnia pancerz. "Nowy sprzęt, ale i modernizacje" [ANALIZA]

W 2016 roku opracowano w resorcie obrony Słowacji kolejną tzw. ”Białą Księgę”, w której zawarto rekomendacje związane z organizacją, wymaganym uzbrojeniem i zasadami funkcjonowania Sił Zbrojnych Republiki Słowacji. Nowy dokument to w zasadzie pokłosie zmian sytuacji gospodarczo-politycznej w Europie, głównie po aneksji Krymu przez Rosję (i w następstwie tego wojny na wschodniej Ukrainie) oraz agresywnej polityki tego państwa i obaw o własne bezpieczeństwo energetyczne. Te i inne wydarzenia zmusiły Słowację do przyspieszenia procesu modernizacji własnej armii oraz dokonania kolejnych przewartościowań prowadzonej polityki obronnej.

Obecnie zaleca się nie tylko przyspieszenie procesu modernizacji, ale też przebudowę struktur Wojsk Lądowych (WLąd.), Sił Powietrznych (SP) i Wojsk Specjalnych (WS) do 2030 roku. Dodatkowo planuje się zwiększyć liczbę żołnierzy zawodowych z obecnego poziomu ok. 12 500 do ponad 21 000 do ok. 2030 roku.

W następstwie rozwoju sytuacji opracowano też dokument „Długoterminowy plan rozwoju obrony do roku 2030”, w którym postuluje się przeznaczenie ok. 6,5 mld euro na modernizację Sił Zbrojnych.

Słowacja, pomimo przynależności do NATO, jak na razie nie osiągnęła zakładanego w sojuszu pułapu 2 proc. PKB przeznaczonego na obronność. Bratysława deklaruje spełnienie tego wymogu ok. 2024-26 roku. W 2017 roku budżet MON Słowacji wynosił 1,18 proc. PKB (ok. 972 mln euro). Poziom ten ma stopniowo wzrastać do 1,6 proc. PKB w 2020 i 2,0 proc. PKB około 2024 roku.

Stan obecny i plany modernizacyjne

W WLąd. służy ponad 9 tys. żołnierzy (stan na 2017). Zasadnicze formacje to 1 Brygada Zmechanizowana (BZ) z Tapoľčan i 2 Brygada Zmechanizowana z dowództwem w Prešovie. Dodatkowo działa też element wsparcia działań bojowych (Brygada Wsparcia) i dowodzenia oraz baza treningowo-mobilizacyjna armii. Nowe założenia mówią o wystawieniu na czas wojny 6 brygad ogólnowojskowych (głównie lekkich) z całym elementem zabezpieczenia logistycznego do 2030 roku.

Do wsparcia działań sojuszniczych w pierwszej kolejności ma być przygotowanych 7 batalionów – zmotoryzowany (wyposażonego w nowo pozyskane opancerzone wozy w układzie 4x4), 2 bataliony zmechanizowane (wyposażone w KTO Vydra), 3 ciężkie bataliony na bwp i  batalion pancerny.

Obecnie na stanie WLad. są czołgi T-72 (30), bwp BMP-1/2 (ok. 228), KTO OT-64/90 (68) i TATRAPAN (17). Jest też niewielka partia lżejszych pojazdów opancerzonych/MRAP, takich jak Aligator Master I i RG-32M. Z Rosji jeszcze w 2016 roku pozyskano partię pojazdów GAZ-2330 Tigr.

W skład artylerii wchodzą 155 mm haubice samobieżne M-2000 Zuzanna-1 (16) i 152 mm Dana (3) oraz ciągnione działa D-30 (19 w rezerwie).

Do 2024 roku modernizacji podane będą wszystkie T-72, a po 2025 roku planuje się uruchomienie procesu pozyskania czołgu kolejnej generacji.

W latach 2018–2021 dostarczonych zostanie 25 zmodyfikowanych haubic Zuzana 2 (potencjalna wartość umowy wyniesie 175 mln euro). Nowa haubica ma masę 26 500 kg i działo o długości lufy 52 kalibrów. Zasięg ognia sięga 41 kilometrów z wykorzystaniem pocisków odłamkowo-burzących z gazogeneratorem (BB) typu OFdMKM DV bez gazogeneratora (HB) typu OFdMKM), przy czym istnieje możliwość oddania do 6 strzałów na minutę w trybie automatycznym i 2 strzałów na minutę w manualnym.

Wyrzutnie artylerii rakietowej to 26 zestawów RM70/85 MODULAR i 4 RM-70. Stosunkowo słaby i przestrzały jest komponent przeciwpancerny w skład którego wchodzi 90 wyrzutni samobieżnych 9P135, 6 9P148 i 15 9S428 (nie licząc ppk na bwp). W planach jest pozyskanie nowoczesnych systemów przeciwpancernych oraz w pełni interoperacyjnego systemu łączności i przekazywania danych, zgodnego z tym  obowiązującym w większości państw członkowskich NATO.

Dostarczone zostały już pierwsze z zamówionych w koncernie SAAB granatników Carl-Gustaw w najnowszej odmianie M4. Będą one uzupełniały kilkanaście już wykorzystywanych starszych modeli M3. Najnowsza wersja dzięki zmianom konstrukcyjnym (wykonano ją z tytanu i włókna węglowego) osiągnęła masę poniżej 7 kg i pozwala na oddanie do 1000 strzałów. Można ją ponadto wyposażyć w system kierowania ogniem FCS51 (zmodyfikowany wariant FCS12) z zabudowanym dalmierzem laserowym, komputerem balistycznym, żyroskopem, programatorem zapalnika i systemem wymiany danych. Ceska Zbrojovka dostarczyła partię nowych karabinków 805 BREN A1/A2 i pistoletów CZ 75 SP-01 Phantom. Kolejne partie tej broni strzeleckiej będą zapewnie wkrótce zamawiane.

W 2017 roku został zaaprobowany plan pozyskania nowych transporterów opancerzonych za ok. 1,3 mld USD, a mających głównie zastąpić obecnie używane przestarzałe OT-64/90. W jego ramach w latach 2018-2029 planuje się pozyskać 81 KTO w układzie 8x8 za ok. 467 mln USD, a następnie większą partię lekkich pojazdów opancerzonych w układzie 4x4 (nawet ponad 400) za 877 mln USD. Oprócz samych wozów dostarczony ma zastać pakiet wsparcia ich eksploatacji, szkolenia załóg oraz ma być zapewnione przygotowanie niezbędnej infrastruktury do ich wykorzystania. 

Prototyp pojazdu w układzie 8x8 Vydra (opracowany na bazie zmodernizowanych fińskich AMV) przeszedł już pozytywnie dodatkowe testy poligonowe i został zarekomendowany rządowi przez MON. Seryjny transporter ma kosztować 3,33 mln euro netto a ogólna wartość zakupu 81 wozów ma (wraz z amunicją i wsparciem logistycznym) wynieść do 417 mln euro z VAT.

KTO Vydra został wyposażony w Zdalnie Sterowaną System Wieżowy (ZSSW) TURRA 30 będący oryginalnym opracowaniem słowackiego przemysłu. Transporter zachował zdolność pokonywania przeszkód wodnych pływaniem pomimo możliwości jego dopancerzenia do poziomu odpowiadającego IV wg STANAG 4569.

ZSSW TURRA 30 uzbrojony został w 30 mm armatę automatyczną 2A42 (zakres kątów naprowadzania w azymucie nx360^o a elewacji od -10^o do +70^o) i sprzężony z nią 7,62 mm km PKTM. Zapas amunicji do armaty to 330 sztuk (175 odłamkowych/odłamkowo-zapalających i 155 przeciwpancernych) i 600 do km. Dodatkowo na lewym boku znajdują się dwie prowadnice dla ppk 9M113 Konkurs, a z czasem ma to być kontenerowa wyrzutnia ppk Spike-LR. Maksymalna prędkość obrotu wynosi 40^o/s, zaś zmiany położenia lawety wieży 500^o/s. Maksymalne przyspieszenie w obu płaszczyznach to mniej niż 60^o/s^2, a adekwatnie precyzja naprowadzania wynosi ponad 0,5 mrad.

W skład bloku obserwacyjno-celowniczego wchodzi sprzęgnięty mechaniczne z armatą zestaw z kamerą TV CCD, termowizyjną i dalmierzem laserowym przeznaczony dla celowniczego. Panoramiczna głowica dowódcy COAPS (Commander Open Architecture Panoramic Sight) wyposażona została w analogiczne przyrządy. Sama wieża ma konstrukcje modułową i w zależności od wozu na którym zostanie posadowiona może różnić się zamontowanym w niej wyposażeniem czy nawet wymiarami.

Natomiast nowym pojazdem w układzie 4x4 będzie najprawdopodobniej Aligator Master II. Wozy Aligator tzw. pierwszej generacji znajdują się w eksploatacji SZ Słowacji od 2005 roku. Nowy pojazd może przewozić do 10 żołnierzy desantu (jest o 1000 mm dłuższy), waży 6000 kg (pojazd nie obciążony) i ma maksymalną ładowność do 750 kg. Osiąga prędkość maksymalną na drodze do 130 km/h i może być uzbrojony w ZSMU oraz system samoosłony.

Przyjęto już do eksploatacji 21 zmodernizowanych wozów bojowych rodziny BVP-1/2 i BPzV Svatava (BMP-1/2). 11 wozów rozpoznawczych BpsVI trafiło do batalionu ISTAR wchodzącego w skład 2 BZ, a kolejnych dziesięć bwp BVP-M do 13 batalionu zmechanizowanego należącego do 1 BZ. Ogólnie procesowi modernizacji ma być w pierwszym etapie poddanych do 34 maszyn.

Wozy rozpoznawcze z czasem zostaną wymienione na wyżej opisane nowe pojazdy opancerzone w układzie 4x4 (specjalistyczne wyposażenie rozpoznawcze będzie z nich przeniesione na te wozy, a one same staną się zwykłymi bwp).

Nowy/zmodernizowany bwp ma długość 6735 mm, wysokość 2830 mm, szerokość 3460 mm i prześwit 350 mm. Pomimo, że masa całkowita wzrosła do 15 290 kg to nadal zachował on zdolność pokonywania przeszkód wodnych pływaniem. Wyposażono go w wieżę TURRA 30. Pozostawiono oryginalny układ napędowy. Trzyosobowa załoga i siedmioosobowy desant dysponuje nowymi siedziskami BOG-AMS-V redukującymi oddziaływanie spowodowane wybuchem miny lub innego ładunku pod dnem pojazdu. Nowy sprzęt łączności dostarczyła amerykańska firma Harris.

Wóz rozpoznawczy BVP-M ma zamontowane dodatkowe anteny i systemy łączności/przekazywania danych, a na wieży TURRA 30 brak jest panoramicznego przyrządu obserwacyjno-celowniczego dowódcy COAPS.

Natomiast samo rozpoczęcie procedury pozyskiwania zupełnie nowych bwp rozpocznie się najwcześniej ok. 2024 roku.

WLąd. eksploatują PPZR Igła-2 i Strzała-2M wraz z systemem dowodzenia Astra posadowionym na opancerzonym pojeździe Tatrapan.

Na pewno wzmocnieniem możliwości armii jest pozyskanie przez SP śmigłowców UH-60M Black Hawk i niedawno ogłoszony zamiar zakupu F-16 Block 70/72.

Warto zauważyć również, że na Słowacji funkcjonuje już Centrum Szkolenia Bojowego (Combat Training Center – CTC), czyli obiekt służący do prowadzenia szkolenia poligonowego na symulowanym polu walki, wykorzystujący głównie wyposażenie i laserowe systemy strzelań firmy Cubic.

Słowacja a Polska

Obszar modernizacyjny WLąd. Republiki Słowacji jest w zasadzie znacznej mierze tożsamy z modernizacją WLąd. RP. Różnica to przede wszystkim sposoby i rozmiary tego procesu, realizowanego w obu krajach oraz odnotowane już postępy. Słowacy postawili nie tylko na pozyskanie zupełnie nowego sprzętu, ale i na modernizację istniejącego. Wydaje się, że jest to droga bardziej zrównoważona i rokująca większe powodzenie niż oparcie się wyłącznie na całkowitej wymianie generacyjnej. Zwłaszcza, że oba państwa nie mają możliwości przeznaczenia wystarczających środków na tak szeroko zakrojony.

W przypadku Polski na niekorzyść można uznać zaniedbanie w poprzednich latach procesu nie tylko modernizacji, ale nawet utrzymania wybranych systemów w stanie zdolnym do właściwej eksploatacji. To niestety dzisiaj skutkuje wieloma problemami, tak trudnymi do rozwiązania.

Słowacja pomimo dużo mniejszych niż Polska nakładów finansowych (ale i ogólnych potrzeb) przy późniejszym rozpoczęciu programów modernizacyjnych w kilku ostatnich latach dokonała wiele. Dostarczane są już nowe śmigłowce wielozadaniowe, zmodernizowane bwp/bwr, nowe haubice czy lekka broń piechoty (w tym ppanc.). Prowadzone są zaawansowane przygotowania do zakupu nowego transportera i myśliwców F-16. Natomiast wybór (a w zasadzie aprobata) nowego ppk może nastąpić w najbliższym czasie, tak samo jak pojazdu opancerzonego w układzie 4x4.