Reklama

Siły zbrojne

Rozpoznawcze śmigłowce wracają do łask. FARA wesprze Apache

AH-64D, Fot. Airman 1st Class Cory D. Payne/U.S. Air Force
AH-64D, Fot. Airman 1st Class Cory D. Payne/U.S. Air Force

Amerykański program bojowego śmigłowca rozpoznawczego FARA (Future Attack Reconnaissance Aircraft) nabiera rozpędu. Wybór dwóch najlepszych propozycji ma nastąpić w ciągu mniej niż dwunastu miesięcy. Maszyny mają uzupełnić AH-64 Apache i zastąpić je w przejętej od wycofanych OH-58D Kiowa roli śmigłowców rozpoznawczych, tworząc nową jakość jeżeli chodzi o rozpoznanie na polu walki.

Lotnictwo Armii Stanów Zjednoczonych boryka się z brakiem śmigłowców rozpoznawczych od długiego czasu. Przez kilkadziesiąt lat ich rolę pełniły lekkie wiropłaty OH-58 Kiowa i powstałe na ich podstawie w latach 80. OH-58D Kiowa Warrior. Te ostatnie, w wyniku doświadczeń Operacji Pustynna Burza, dozbrojono nawet w kierowane pociski przeciwpancerne AGM-114 Hellfire, ale wtedy już uważano je za rozwiązanie przejściowe. Śmigłowcom uderzeniowym AH-64 Apache docelowo miały towarzyszyć maszyny dużo lepiej uzbrojone i opancerzone, a w dodatku powstałe z uwzględnieniem technologii stealth. Chodzi o RAH-66 Commanche, których program - LHX - prowadzony był do 2005 roku.

W związku z zakończeniem zimnej wojny, a co za tym idzie brakiem „godnego przeciwnika” uznano ostatecznie, że budowa Commanche mija się z celem. W ubiegłej dekadzie rzeczywiście wydawało się iż przyszłość będzie wiązała się wyłącznie z „wojną z terrorem”, czyli walkami z mało wymagającym przeciwnikiem, nie dysponującym w zasadzie obroną powietrzną w klasycznym tego słowa znaczeniu. Do tego AH-64 nie wymagały zaawansowanego technicznie partnera na polu walki. Wystarczały im własne sensory, wsparcie rozwijających się coraz bardziej bezzałogowców i, coraz bardziej leciwych, OH-58D. Te ostatnie nie były jednak wieczne. Z powodu intensywnej eksploatacji musiano je ostatecznie wycofać ze służby we wrześniu 2017 roku.

Między rezygnacją z programu RAH-66, na który wydano 7 mld USD i który zakończył się powstaniem zaledwie dwóch prototypów, a ostatecznym wycofaniem OH-58D podejmowano próby znalezienie jego niskobudżetowego następcy. Czyniono to w ramach kolejnych programów: Armed Reconnaissance Helicopter (ARH) i Armed Aerial Scout (AAS). Obydwa miały doprowadzić do wyłonienia niewielkiej i taniej platformy, jednak nie zakończyły się sukcesem z przyczyn finansowych. Wreszcie zdecydowano się na bardzo już oszczędny program odmłodzenia i modernizacji OH-58D do standardu F, ale i ten został ostatecznie skasowany w roku 2014.

W tej sytuacji rolę śmigłowców rozpoznawczych przejęły ciężkie maszyny AH-64D/E Apache Longbow/Guardian. Wersja E otrzymała w tym celu zdolność do współpracy z rozpoznawczymi bezzałogowcami (Manned Unmanned Teaming – MUM-T). Początkowo zintegrowano do współpracy z nimi RQ-7 Shadow, a potem także cięższe MQ-1C Gray Eagle. W ciągu kilku lat eksploatacji okazało się jednak, że takie wykorzystanie Apaczy jest kosztowne, odciąga te śmigłowce od innych zadań, a w dodatku nie spełnia oczekiwań.

Nowe potrzeby

Tymczasem rosną globalne wyzwania, a coraz bardziej wymagający potencjalny przeciwnik wymaga odpowiednich środków prowadzenia walki. Z tego powodu właśnie US Army przyspieszyła wiele ze swoich programów zbrojeniowych i na nowo rozpisała priorytety. Obecnie najwyższym z nich jest zdolność do porażenia zaawansowanej obrony powietrznej przeciwnika spoza zasięgu jego środków oddziaływania. Armia Stanów Zjednoczonych może tego dokonać za pomocą artylerii rakietowej dużego zasięgu (Long-Range Precision Fires). Cele dla tej broni mają wskazywać m.in. właśnie rozpoznawcze śmigłowce lub innego rodzaju pionowzloty.

Nie mogą to być ciężkie, klasyczne śmigłowce uderzeniowe, jakimi są Apache. Prowadzenie rozpoznania wymaga, aby większy nacisk położyć np. na trudnowykrywalność. FARA tymczasem, zgodnie z wypowiedziami amerykańskich wojskowych, ma być „nożownikiem” współczesnego pola walki – uzbrojonym lżej niż Apache, ale trudniejszym do wykrycia, dysponującym większym zasięgiem i długotrwałością lotu oraz lepszymi zdolnościami do komunikacji na współczesnym polu walki. Ciekawy jest tu m.in. wymóg dużej długotrwałości lotu. Ma on umożliwić przebywanie w powietrzu w bezpiecznej strefie pod osłoną sił własnych przez długi czas w oczekiwaniu na pojawienie się, bądź wykrycie wyłomu w obronie przeciwnika. Pionowzloty FARA i towarzyszące im bezzałogowce (MUM-T też jest tutaj przewidziane) będą mogły wówczas błyskawicznie w niego wniknąć (okno czasowe takiego wyłomu może być krótkotrwałe) i prowadzić rozpoznanie z dogodnych pozycji, a w określonych przypadkach „osobiście” dokonywać ataków na wybrane cele. 

Wszystkie te założenia zostały sformułowane i podane do oficjalnej opinii publicznej w drugiej połowie roku ubiegłego. Z tego powodu obecna zapowiedź wycofania „połowy” Apache z jednostek rozpoznawczych nie szokuje. Przeciwnie, US Army z pewnością znajdzie dla nich bardziej odpowiednie zastosowanie, a być może zostaną one przesunięte do Gwardii Narodowej. Rewelacje te nie znajdą też urzeczywistnienia z dnia na dzień. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z zakładanym terminarzem pierwsze jednostki rozpoznawcze zostaną przezbrojone w FARA dopiero pod koniec lat 20 i dopiero wtedy zaczną wypierać z nich część AH-64. Ostateczny koniec kariery „Apacza” będzie związany dopiero z wprowadzeniem FLRAA (Future Long-Range Assault Aircraft) – pionowzlotu bojowego, którego program zakończy się znacznie później niż FARA. Przedstawiciele US Army zgodnie krytykują bowiem AH-64 jako maszynę dostosowaną naprędce i wbrew pierwotnym założeniom do działań rozpoznawczych, ale chwalą (szczególnie nowoczesną wersję E) jako śmigłowiec bojowy. Te ostatnie mogą pozostać w służbie do około 2060 roku.

Kandydaci na FARA

Chętnych na udział w programie FARA nie brakuje, szczególnie że jest to de facto przyspieszony element programu Future Vertical Lift (FVL) mającego wyłonić systemowe rozwiązanie dla całego pokolenia nowych pionowzlotów Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych. Jest więc o co walczyć. W rywalizacji biorą udział wszyscy dotychczasowi konkurenci: AVX (dotąd proponował układ z dwoma współosiowymi wirnikami nośnymi i dwoma otunelowanymi wentylatorami pchającymi), Karem (zmiennowirnikowce), Piasecki Aircraft Corporation (dotąd pracowano tam nad maszyną z pojedynczym wirnikiem, dużymi skrzydłami i śmigłem pchającym). Może pojawić się także Boeing (z AH-64X wyposażonym w śmigło pchające, choć to raczej kandydat na FLRAA) czy Airbus (układ X3 z pojedynczym wirnikiem i dwoma śmigłami ciągnącymi bądź pchającymi).

Za faworytów należy jednak uznać firmy Bell i Sikorsky. Pierwsza z nich uczestniczy w rywalizacji o następcę Black Hawka, a jej zmiennowirnikowiec V-280 Valor przechodzi kolejne próby. Bell twierdzi, że z łatwością może przeskalować wykorzystane na nim rozwiązania na mniejszą platformę. Z kolei Sikorsky dysponuje latającymi i w dużej mierze przetestowanymi już prototypami rozwiązania w dużym stopniu pasującego do wymagań FARA. S-97 Raider był być może zbyt drogi i ciężki podczas poprzednich poszukiwań następcy Kiowa Warrior, ale teraz wystarczy nieco go powiększyć, żeby dobrze nadawał się do programu FARA.

Spośród oblatanych już maszyn najbliżej do wymagań na FARA wydaje się Sikorsky S-97 Raider. Powyżej film z jego prób w locie. Źródło: Sikorsky Aircraft Corporation.

 

Reklama

Komentarze (7)

  1. fgdf

    właśnie US Army przyspieszyła wiele ze swoich programów zbrojeniowych i na nowo rozpisała priorytety. Obecnie najwyższym z nich jest zdolność do porażenia zaawansowanej obrony powietrznej np Iranu.

  2. Cezar

    Pamiętacie jak minister Macierewicz mówił o tym, że będziemy wspólnie z Ukrainą pracować nad śmigłowcem? To była bzdura. Poseł PO Krzysztof Brejza zapytał władze PGZ na temat tego przedsięwzięcia. Dnia 28.03.2019 otrzymał odpowiedź o następującej treści: PGZ nie uczestniczyły i nie uczestniczą w projekcie budowy polsko-ukraińskiego śmigłowca. Wyraźnego podkreślenia wymaga fakt, iż PGZ nie ma podstaw aby odnosić się do wypowiedzi osób spoza Spółki oraz Grupy Kapitałowej PGZ, w szczególności ministra ON... Pięknie, prawda?

    1. wojak

      dużo mówił i przez 2 lata NIC nie zrobił nowego a to co było to zawiesił

    2. zeus89

      Przecież nie padł żaden konkret. Nie popłynęły z tego tytułu żadne pieniądze. To był tylko pomysł lub nawet koncepcja pomysłu.

  3. MTA

    A czy do zadańOH58 Kiowa Warrior nadają się nasze Puszczyki? A moze Guszec?

    1. Ja

      Puszczyk jest za mały (jeden ślinik), głuszec teoretycznie by się nadawał

    2. oj chyba nie, Głuszec jest za wolny.

    3. MTA

      Dziękuję za info. Zastanawiam się nad zastosowaniem bojowym Puszczyka w taki sam sposób jak MH-6 Little Bird. Może tak udało by się wykorzystać potencjał tego "śmigła"?

  4. dim

    OH58 Kiowa Warrior nie wycofano, a przekazano do codziennej służby, na rzeczywiste granice NATO. Gdyż kilkanaście stacjonować będzie już od tej wiosny, w pełnej gotowości, w prowincji Evros (lądowa granica Grecji i Bułgarii z Turcją), następnych kilkanaście na wyspach, z których Turcję widać już jak na dłoni, kolejnych 10 sztuk (też uzbrojonych, ale mniej łączności) na razie pozostawać będzie w centrum szkolenia załóg, a około 30-stki w rezerwie. Dopuszcza się, że będzie to także magazynek na podzespoły. Niemniej sprezentowano też Grekom ekstra silnika, by po wymontowaniu na warsztat silników śmigłowiec nie musiał być wyłączany ze służby. Za całość nowi użytkownicy zapłacili tylko 42 mln USD (za 70 śmigłowców !), czyli koszt logistyki transportowo-warsztatowej. A jak kto nie wie, to z Turcji Amerykanie ewakuowali już nawet drony. Część na 100% do Larisy, w Grecji, a drugą część - prawdopodobnie - do Polski. I to byłoby na tyle tamtego sojusznika, teraz stawką jest jak wyglądać będą stosunki w latach następnych.

    1. Davien

      panie dim, Kiowy zostały wycofane z armii USA, a że grecja je kupiła to jej sprawa. Obecnie to przestarzałe smigłowce, nawet te w wersji F.

    2. dim

      Jeszcze o faktycznych granicach NATO: dziś greckie media, ale za tureckim Twiterem, wpisami pana Metin Kulunk, doradcy i przyjaciela prezydenta Erdogana i cytującego książkę "Fleet Tactics and Coastal Combat", autorów z USA tj. kapitana Wayne P. Hughes Jr i admirała Roberta P. Girrie, rozdział "Wojna na Morzu Egejskim"... - podają rozważanie o przygotowanym ponoć jednym z wariantów konfliktu. Że Grecy usiłują dostarczyć na Cypr rakiety (jest taki plan gotów, Grecy tego nie kryli), Turcy postanawiają temu przeszkodzić zbrojnie (jak faktycznie, że zupełnie oficjalnie to zapowiedzieli) i w tym momencie włącza się VI flota USA. Amerykanie lądują na wyspach greckich, grożąc Turcji inwazją, z głównymi miastami i prowincjami zachodniej Turcji, jako celami. A groźba ta lub jej realizacja, czyli inwazja ze strony sprzymierzonych ze sobą Cypryjczyków, Greków i Amerykanów, dopomóc mają tureckiej opozycji, w odsunięciu od władzy prezydenta Erdogana. Autorzy (Turek i Amerykanie) twierdzić mają istnienie takiego planu. Ten wpis - a właściwie to tylko ujawnienie znanych generalicji okoliczności - wzmocnić miał partię Erdogana przedwyborczo. Ale wiemy, że nie wzmocnił, może właśnie osłabił ?

    3. dim

      Właśnie Grecy uważają, że są w b.dobrym stanie i ze świetnym wyposażeniem, obserwacyjnym (ponad wirnikiem) i przeciwpancernym. I nie kupili ich, a dostali. Za darmo. Natomiast faktycznie, że nie sprawdzały się Amerykanom, gdyż nie radziły sobie na wysokościach Afganistanu. W Grecji szaleć będą na poziomie morza i ciut tylko ponad. Poza tym są znakomite do greckiego typu rzeźby terenu na granicy - wszędzie lasy, przy samej granicy też duże kępy drzew, wszędzie skałki - osłona, ochrona własnej artylerii, a po tureckiej stronie łagodnie podnosząca się od rzeki równina lub wyżyna - wszystko jak na dłoni widoczne. Super !

  5. Bogusław Maśliński

    Amerykanie mają problemy z helikopterami rozpoznawczymi, a ja jako stary rezerwista mam problemy zobaczyć polską piechotę chociażby z procami, kałachy też podobno sprzedali lub ze złomowali. Na paradach czyżby to były atrapy.

    1. Żołnierz

      Jako rezerwista rosyjskiej armii niewiele wiesz o polskiej. I bardzo dobrze. To pokazuje, że macie niewielkie pojecie o niej. I niech tak pozostanie. Więc tak, biegamy z procami.

  6. Wojciech

    Piękny.

  7. joint

    Niech wprowadzają, może jakieś używane Black Hawki nam się trafią

Reklama