MON: w przyszłym roku wyraźna zmiana w wyposażeniu

Przedstawiciele resortu z wiceministrem Cezarym Tomczykiem i szefem Sztabu Generalnego WP gen. Wiesławem Kukułą zaprezentowali sejmowej komisji obrony informację nt. rozpoczętej w styczniu br. operacji „Szpej” – ulepszenia wyposażenia indywidualnego - i programu zaawansowanych indywidualnych systemów walki Tytan.

W ramach operacji „Szpej” pozyskano kluczowe elementy indywidualnego wyposażenia, tj.zakupiono dotychczas ponad 30 tys. kamizelek kuloodpornych, 62 tys. hełmów kompozytowych, 35 tys. karabinków Grot w wersji A2, 6 tys. pistoletów Vis 100.

Opinia żołnierzy zdecyduje

Resort wprowadza nowe wzory bielizny letniej i zimowej wykonanej z trudnopalnych mieszanek bawełny, modakrylu i wiskozy, zaznaczając, że warunkiem jest akceptacja ich przez żołnierzy, podobnie jak w przypadku nowego kamuflażu. Zamiast szelek do przenoszenia oporządzenia żołnierze dostaną pasy taktyczne. Kobiety testują damskie wzory mundurów. Uzupełnione ma zostać wyposażenie przyrządy celownicze karabinków Grot. Wojsko wycofuje ostatnie stalowe hełmy i przekazuje je do magazynów, wydając wszystkim żołnierzom hełmy z kompozytów. Dostrzega zarazem ich wadę – postępującą z czasem utratę własności ochronnych – i zakłada w przyszłości zakupy hełmów z nowoczesnych stopów stali.

„Operacja „Szpej” to nie tylko program naprawczy, to zmiana postrzegania wyposażenia indywidualnego, nadanie mu należnego wysokiego miejsca. Rok 2025 będzie przełomowy. Myślę, że każdy żołnierz poczuje ogromną różnicę” – powiedział Tomczyk na wyjazdowym posiedzeniu komisji w SGWP. Cele operacji „Szpej” mają zostać osiągnięte w połowie 2026 roku. Wiceszef MON zapewnił, że operacja „Szpej” należy do „absolutnych priorytetów” rządu Donalda Tuska i MON. Jak mówił, impulsem do jej rozpoczęcia były wizyty w jednostkach i uwagi żołnierzy, że modernizacja nie obejmuje podstawowych artykułów, takich jak bielizna, karimaty, kamizelki, broń indywidualna czy optoelektronika. Jak dodał, „w centrum każdej reformy musi stać człowiek, w tym przypadku żołnierz i żołnierka”, tymczasem brak poczucia, że mogą liczyć na jak najlepszy sprzęt, był jednym z trzech głównych powodów odejść ze służby.

Zaniechania i zasługi poprzedników

Tomczyk poinformował, że na początku tygodnia członkom komisji została udostępniona w trybie zastrzeżonym notatka stwierdzająca, że „z niewiadomych przyczyn” w latach 2016-17, gdy resortem kierował Antoni Macierewicz, radykalnie zmniejszono zakupy mundurów polowych. Poziom zabezpieczenia finansowego potrzeb w tych latach wniósł wg MON odpowiednio 18 proc. i 30 proc.; dopiero w tym roku osiągnięto poziom 98 procent. Wiceminister zastrzegł, że „jeżeli chodzi o poprzedni rząd, zdarzyło się również dużo dobrego”, i że chciałby „oddać sprawiedliwość” ekipie ministra Mariusza Błaszczaka, która podjęła „pierwsze próby” poprawy indywidualnego wyposażenia żołnierzy.

„Uważamy, że te sprawy należy radykalnie przyspieszyć. Dlatego w tym roku dodatkowo względem budżetu zaprojektowanego przez poprzedni rząd przeznaczyliśmy 350 mln zł na indywidualne wyposażenie żołnierzy, w ciągu dwóch lat będzie to ok. 1,5 mld zł” – oświadczył Tomczyk.

W tracie realizacji jest 15 umów wieloletnich, 37 umów podpisanych w tym roku, w tym 23 aneksy, MON skorzystało też z 21 praw opcji.

Jak powiedział wiceminister, SGWP pracuje nad wzorami mundurów dla kobiet, których odsetek – obecnie kilkanaście procent - wśród żołnierzy według oczekiwań MON będzie się zwiększał.

„Odchodzimy zupełnie od hełmów stalowych na rzecz kompozytowych, bezpieczniejszych i dostosowanych do nowoczesnego pola walki” – powiedział. W bieżącym roku zrealizowano umowy na dostawę blisko 80 tys. hełmów kompozytowych, resort planuje wprowadzić do wojska hełm HBT-02 opracowany w programie Tytan.

#PHOTO[ id: 1716793 | desc: Przedstawiciele Służby Mundurowej Inspektoratu Wsparcia zapowiedzieli definitywne wycofanie słynnych „lubawek” (szelki do przenoszenia oporządzenia wz. 988B/MON) i zastąpienie ich lekkim pasem taktycznym wz. 988B/MON. ]

Zwrócił uwagę, że „na rynku pojawiają się też hełmy stalowe nowego typu, z zupełnie innych stopów”. „Na pewno w przyszłości warto rozważyć zakup takich hełmów, ze względu na to, że nie mają nic wspólnego z tamtymi, nie mają »daty ważności«” – powiedział Tomczyk. 

Gen Kukuła zaznaczył, że po 10 latach eksploatacji hełm z włókien polimerowych zaczyna tracić właściwości, gorzej chroni przed odłamkami i słabiej rozprasza energię pocisku. Okres użytkowania można przedłużyć o kolejne dwa, trzy lata, ale zależy to od wyniku kosztownych badań. Dlatego starsze hełmy mają być przekazywane do jednostek szkolnych, gdzie ryzyko negatywnych skutków dla użytkownika hełmu jest znacznie niższe.

„Przy 300-tysięcznej armii i odpowiednio licznej rezerwie, utrzymanie takiej liczby hełmów kevlarowych jest w dłuższej perspektywie nieekonomiczne. Nie mamy wyjścia, musimy się zdecydować na nowy typ hełmu stalowego. Rzucamy naszym fabrykom wyzwanie. Myślcie nad tym” – zaapelował do przedstawicieli przemysłu. Dodał, że Inspektorat Wsparcia analizuje dwie propozycje z zagranicy, a dzięki wykorzystaniu stali są to „hełmy, które mają praktycznie nieograniczoną żywotność”.

Więcej PBR, więcej nowości w wojsku

Nad nowym umundurowaniem pracuje Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Mundurowej w Łodzi, prowadzonych jest 11 prac badawczo-rozwojowych – najwięcej od 10 lat (w ubiegłych latach było prowadzono po sześć takich prac, w 2021 – cztery).

Ich efektem ma być wprowadzenie w przyszłym roku 19 przedmiotów umundurowania. Od grudnia 2023 r. wojsko wydaje żołnierzom nowe elementy, jak kurtka zimowa z podpinką, którą otrzymują żołnierze skierowani na wschodnią granicę. Nowe wyposażenie ma być testowane tam, gdzie warunki są najcięższe – w kontyngentach zagranicznych lub w takich operacjach jak wsparcie służb MSWiA na granicy.

Łącznie w trakcie realizacji są 22 kontrakty na elementy wyposażenia, jak kamizelki taktyczne, hełmy, planowany zakup karabinków Grot w wersji A3. Wiceszef MON Nazwał Grot „bardzo dobrym karabinkiem, z którego powinniśmy być dumni”, a którego problemy wiązały się z tym, że jest to nowa konstrukcja.

Gen. Kukuła poinformował, że żołnierze, którzy odchodzili do cywila przed odsłużeniem trzech lat i nabyciem jakichkolwiek praw emerytalnych, jako jeden z podstawowych powodów - obok archaicznej kultury organizacyjnej wojska - podawali niezadowalające wyposażenie. Dodał, że żołnierze zauważyli zmianę i trend został zatrzymany. Mówił o konieczności szybkiego nadrobienia wieloletniego niedoszacowania potrzeb żołnierzy i dysproporcjach widocznych np. po wyposażeniu żołnierzy Wojsk Lądowych i Wojsk Specjalnych. Podkreślił zarazem, że „nie może być tak, że każdy żołnierz otrzymuje z grubsza takie samo wyposażenie”.

Zwiększyć szanse swoich i śmiertelność wroga

Zwrócił uwagę, że celem operacji Szpej jest zwiększenie przeżywalności żołnierzy na polu walki wobec potencjalnego przeciwnika dysponującego 4-5-krotną przewagą liczebną i zwiększenie skuteczności broni używanej przez własne siły. „Grot należy do najcelniejszych karabinków na świecie, ale kupujemy go bez urządzeń optycznych” – powiedział. Lepszemu wykorzystaniu możliwości tej broni mają służyć zakupy celowników kolimatorowych i holograficznych oraz lunet.

Zapewnił, że dawne podejście: „kupuję jeden czołg więcej kosztem wyposażenia indywidualnego”, zostało całkowicie odwrócone. „Jeśli będzie potrzeba, kupimy 10 czołgów mniej, żeby wystarczyło wyposażenia indywidualnego dla każdego z naszych żołnierzy. To jest warstwa, od której zaczyna się dbałość o żołnierza” – zaznaczył.

Zwrócił uwagę, że tegoroczne wydatki modernizacyjne zwiększono o 42 proc. w porównaniu z planami, a czasami barierą przy wielkościach zamówień są granice zdolności produkcyjnych krajowego przemysłu.

Jak powiedział szef SGWP, wprowadzenie nowego wyposażenia wymaga też zmian w przepisach. W opracowaniu są nowe tabele należności wyposażenia powiązane z elektroniczną kartą wyposażenia, która pozwoli żołnierzom zamawiać potrzebne przedmioty.

Nowe elementy wyposażenia ma badać jednostka stałego eksperymentowania podległa Dowództwu Transformacji, dostęp do jednostki będą mieli przedstawiciele polskiego przemysłu.

Szef zarządu logistyki P4 SGWP płk Mariusz Skulimowski przypomniał, że w operacji „Szpej” wyróżniono sześć warstw wyposażenia i określono priorytety ich pozyskania. Na pierwszą składa się bielizna, druga to umundurowanie, trzecia – odzież ochronna, czwarta obejmuje ekwipunek do przenoszenia wyposażenia, jak leki pas taktyczny (który sukcesywnie zastępuje szelki), piąta – wyposażenie ochronne jak kamizelka i hełm, szósta to pistolety, karabinki i wyposażenie celownicze, a także środki ochrony przed broniami masowego rażenia i indywidualne wyposażenie medyczne.

Szef szefostwa służby mundurowej Inspektoratu Wsparcia SZ płk Witold Fedejko zapowiedział wycofanie szelek do przenoszenia oporządzenia. Jak dodał, w tym roku zastępujący je leki pas taktyczny został zakupiony w liczbie 12 ty. sztuk, w przyszłym roku do żołnierzy trafi ich 40 tysięcy.

Dzięki zwiększeniu nakładów na wyposażenie o 1,7 mld zł, które niemal w całości zostaną wydane w bieżącym roku o kilkadziesiąt procent (od 23 do 96) wzrosły zakupy mundurów polowych, śpiworów, trudnopalnych koszulobluz pod kamizelkę ochronną czy bluz ocieplających. Umożliwiły też interwencyjne zakupy takich artykułów jak poncho, kurtka puchowa i zimowe rękawice dla żołnierzy na granicy.

Na przyszły rok wojsko planuje zakupy nowych przedmiotów, jak ponad 130 tys. koszulek polowych, 60 tys. kurtek zimowych z podpinką, kurtek puchowych dla Wojsk Specjalnych, trzewików. Na koniec października stan wyposażenia wyniósł 91 proc. należności, do końca roku mają one zostać wypełnione w całości.

Mundur dostosowany do anatomii

W przygotowaniu są typowo damskie wzory ubiorów; dotychczas mundury dla kobiet szyto tak samo jak dla mężczyzn. Także tu o nowych elementach mają się wypowiedzieć ich przyszłe użytkowniczki. Kobiety testują partie próbne nowych ubiorów i nakryć głowy. Wojsko zakłada też, że kobietę-żołnierza w ciąży będzie można zwolnić z obowiązku noszenia munduru podczas wykonywania obowiązków służbowych.

Poza elementami ubioru chroniącego przed warunkami atmosferycznymi – tu żołnierz sam zdecyduje, co nosi, ubraniami chroniącymi przed oparzeniami, wojsko pracuje nad nowymi maskowaniami. Jak powiedział płk Fedejko, nowy wzór kamuflażu – Pantera M – ma większy raport (powtarzający się wzór plam) niż Pantera, gdzie mniejszy powtarzalny schemat był wyraźnie widoczny zwłaszcza w noktowizji. W przyszłym roku wojsko zamierza zacząć zakupy 500 tys. mundurów polowych, tym letnich, w nowym wzorze.

Lepsze maskowanie

Trwają też badania nad zupełnie nowym kamuflażem. Pięć wzorów badano w warunkach jesiennych na poligonie w Nowej Dębie. Według szefostwa służby mundurowej IWSZ najlepiej sprawdziły się kamuflaże typu multicam. Badania będą kontynuowane wiosną i latem i jeśli potwierdzą, że najlepiej maskuje kamuflaż oznaczony jako WS 31, zostanie zarekomendowane wprowadzenie go jako obowiązującego wzoru. Próbom zostanie poddany także kamuflaż zimowy dla jednostek górskich.

Tomczyk przypomniał, że MON dopuściło – wzorem innych armii świata – by żołnierze na służbie używali obuwia z rynku cywilnego i nie zamierza na tym poprzestać, zgadzając się np., by żołnierze dobierali sobie rękawice. Warunkiem jest, by były to buty typu taktycznego, za kostkę, barwy brązowej. Projektem nowelizacji rozporządzenia zajmuje się departament prawny,  nowe przepisy wejdą w życie następnego dnia po ogłoszeniu. „Chcemy, żeby żołnierz miał pewną dowolność w ramach określonego standardu” – zadeklarował wiceminister Tomczyk.

Szef SGWP zaznaczył, że program „Szpej” przygotowano z myślą także o rezerwistach. Udogodnieniem dla żołnierzy aktywnej rezerwy ma być ponadto wydawanie im mundurów, by mogli je przechowywać w domu.