Kiedy i jak świętuje wojsko?

Najważniejszym dniem w wojskowym kalendarzu jest bez wątpienia 15 sierpnia, czyli oficjalne Święto Wojska Polskiego, obchodzone na pamiątkę zwycięstwa odniesionego w 1920 roku nad Sowietami i Armią Czerwoną. Wojsko jest nieodzownym elementem obchodów oficjalnych świąt państwowych, warto tu wskazać m.in. na Narodowy Dzień Niepodległości – 11 listopada, Święto Konstytucji 3 Maja, Narodowy Dzień Zwycięstwa – 8 maja oraz ustanowiony w 2011 roku Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych – 1 marca. Praktyka ostatnich lat pokazuje, że z reguły to 1 marca, 15 sierpnia i 11 listopada odbywają się najważniejsze uroczystości, podczas których nadawane są m.in. awanse i nominacje generalskie oraz wręczane najwyższe odznaczenia państwowe i medale resortowe. Uroczystościom centralnym towarzyszy wyjątkowa oprawa i ceremoniał. Odbywają się one z udziałem i pod merytorycznym nadzorem ze strony Dowództwa Garnizonu Warszawa oraz pododdziałów reprezentacyjnych Wojska Polskiego. Są one wizytówką polskiej armii i zapewniają także zgodną z ceremoniałem wojskowym i protokołem dyplomatycznym oprawę podczas oficjalnych wizyt międzynarodowych. 

Ale w wojskowym kalendarzu jest wiele innych ważny dat – święta rodzajów wojsk, rocznice powstań, bitew oraz indywidualne święta jednostek wojskowych. Jak wyglądają tego rodzaju obchody, kiedy i jak świętują żołnierze?

Kalendarz świąt wojskowych

1 lipca w dzienniku urzędowym ministra obrony narodowej opublikowana została  decyzja nr 94/MON  podpisana dzień wcześniej przez Wojciecha Skurkiewicza, sekretarza stanu w resorcie obrony narodowej. Na podstawie tej właśnie decyzji z mocą wsteczną (od 23 kwietnia) ustanowiono obowiązujący katalog świąt wojskowych oraz określono sposób ich obchodzenia w Siłach Zbrojnych RP. A jest tych świąt aż 35 – od święta wojsk aeromobilnych po obchodzone w tym roku po raz pierwszy święto wojsk obrony cyberprzestrzeni. 

Wykaz ujęty w decyzji niestety nie został ułożony chronologicznie, ale specjalnie dla czytelników Defence24 przygotowaliśmy taką właśnie listę. Najwięcej świąt wojskowych przypada w czerwcu – siedem, listopadzie – sześć, maju, wrześniu i październiku – po cztery. Na to wszystko należałoby jeszcze nałożyć kalendarz świąt obchodzonych w poszczególnych jednostkach wojskowych, jednak w tej decyzji nie zostały one ujęte, a jest ich wiele – swoje święta obchodzą Sztab Generalny, Dowództwa Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowództwa Komponentów, instytucje wojskowe, dywizje, brygady, pułki, bataliony, skrzydła, flotylle, bazy lotnicze, ośrodki dowodzenia, a niekiedy i samodzielne kompanie i baterie. 

Wykaz świąt wojskowych obowiązujących w rodzajach Sił Zbrojnych RP, wojsk i służb

1. Święto Wojskowych Jednostek Organizacyjnych Prokuratury - 19 stycznia;
2. Święto Geografii Wojskowej - 23 lutego;
3. Święto Służby Hydrometeorologicznej Sił Zbrojnych - 23 marca;
4. Święto Wojskowej Służby Zdrowia - 4 kwietnia;
5. Święto Wojsk Inżynieryjnych - 16 kwietnia;
6. Święto Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej - 4 maja;
7. Święto Wojsk Rozpoznawczych i Walki Elektronicznej - 16 maja;
8. Dzień Kadeta - 21 maja;
9. Święto Wojsk Specjalnych - 24 maja;
10. Święto Służby Ruchu Lotniczego - 1 czerwca;
11. Święto Wojsk Chemicznych - 6 czerwca;
12. Święto Żandarmerii Wojskowej - 13 czerwca;
13. Święto Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych - 17 czerwca;
14. Święto Wojskowych Oddziałów Gospodarczych - 29 czerwca;
15. Święto Wojsk Aeromobilnych - 30 czerwca;
16. Święto Marynarki Wojennej - ostatnia niedziela czerwca;
17. Święto Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni - 3 lipca
18. Święto Lotnictwa - 28 sierpnia;
19. Święto Kawalerii Polskiej - 31 sierpnia;
20. Święto Wojsk Obrony Przeciwlotniczej - 1 września;
21. Święto Wojsk Lądowych - 12 września;
22. Święto Wojsk Obrony Terytorialnej - 27 września;
23. Święto Infrastruktury Wojskowej - ostatnia niedziela września;
24. Święto Żołnierza Rezerwy - 10 października;
25. Święto Wojsk Radiotechnicznych - 15 października;
26. Święto Wojsk Łączności i Informatyki - 18 października;
27. Święto Terenowych Organów Wykonawczych - 27 października;
28. Święto Służby Uzbrojenia i Elektroniki - 13 listopada;
29. Święto Służby Mundurowej - 15 listopada;
30. Święto Służby Czołgowo-Samochodowej - 21 listopada;
31. Święto Transportu Wojskowego - 22 listopada;
32. Święto Wojskowej Służby Prawnej - 23 listopada;
33. Dzień Podchorążego - 29 listopada;
34. Święto Wojsk Rakietowych i Artylerii - 4 grudnia;
35. Święto Służby Metrologii Wojskowej - 15 grudnia. 

Jak świętuje Wojsko Polskie?

W ramach Święta Wojska Polskiego oraz innych świąt wojskowych siły zbrojne organizują przedsięwzięcia, których celem jest „uczczenie tradycji, chwały i sławy oręża polskiego oraz podkreślenie więzi łączących Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej ze społeczeństwem i promowanie współpracy cywilno-wojskowej". W tych dniach mogą być i są organizowane zarówno uroczystości na poziomie centralnym – z udziałem najwyższych władz państwowych, jak i lokalne obchody w garnizonach i jednostkach wojskowych. Z okazji Święta Wojska Polskiego organizuje się uroczystą odprawę wart lub uroczystą zmianę posterunku honorowego przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie, według scenariusza określonego w ceremoniale wojskowym.

Z okazji Święta Wojska Polskiego oraz innych świąt wojskowych mogą być i są organizowane:

• uroczyste capstrzyki, zbiórki i apele w garnizonach i jednostkach wojskowych, podczas których odczytuje się rozkazy (decyzje) o mianowaniu na kolejne stopnie wojskowe i udzieleniu wyróżnień oraz dokonuje się ceremonii wręczenia orderów, odznaczeń, medali i odznak;
• uroczystości o charakterze patriotycznym, patriotyczno-religijnym lub religijnym, w szczególności apele pamięci (poległych);
• defilady, parady wojskowe, pokazy stacjonarne i dynamiczne sprzętu wojskowego, wyszkolenia i musztry paradnej;
• festyny i pikniki żołnierskie, dni otwartych koszar oraz przedsięwzięcia o charakterze kulturalnym, edukacyjnym, rekreacyjnym i sportowym (wiele z tych wydarzeń ma na celu promocję wojska oraz pozyskanie kandydatów do służby);
• poczęstunki okolicznościowe;
• przedsięwzięcia w ramach programu „Żołnierska Pamięć", w szczególności porządkowanie otoczenia miejsc pochówku żołnierzy polskich;
• ceremonie składania wieńców i wiązanek w miejscach chwały oręża polskiego.

Przedsięwzięcia organizowane z okazji Święta Wojska Polskiego i innych świąt wojskowych mogą być przeprowadzone w okresie bezpośrednio poprzedzającym dzień święta. Termin ich przeprowadzenia ustala dowódca garnizonu lub jednostki wojskowej. Taka sytuacja miała miejsce np. 1 lipca gdy po raz pierwszy swoje święto obchodzili żołnierze i pracownicy Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni. Święto obchodzono z dwudniowym wyprzedzeniem w stosunku do terminu określonego w ministerialnej decyzji. Tego samego dnia swoje święto i 18 rocznicę powstania obchodziło Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych. 

A gdy jednostka nie ma święta?

Jednak nie wszystkie jednostki wojskowe mają swoje indywidualne święta. Gdy jednostka wojskowa takiego nie posiada to obchodzone jest ono w dniu święta właściwego rodzaju sił zbrojnych, wojsk, służb lub nadrzędnego związku organizacyjnego np. brygady lub dywizji. Jeśli zachodzi sytuacja zgrupowania kilku świąt wojskowych o podobnych terminach, ich obchody mogą być organizowane wspólnie, przez kilka jednostek wojskowych w tym samym dniu np. w przypadku jednostek tego samego garnizonu. 

Wyjątkowi goście

Dowódcy jednostek do udziału w obchodach mogą zapraszać przedstawicieli władz państwowych, samorządowych i wojskowych, innych służb mundurowych, jednostek organizacyjnych sił zbrojnych państw obcych, uczelni, szkół, duchowieństwa, organizacji pozarządowych skupiających kombatantów i weteranów działań poza granicami państwa (ich święto ustanowiono na podstawie ustawy o weteranach i jest obchodzone co roku 29 maja), w tym kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, Orderu Krzyża Wojskowego oraz byłych żołnierzy zawodowych i pracowników resortu obrony narodowej, młodzieży szkolnej i akademickiej oraz harcerzy i grup rekonstrukcji historycznej. 

Nabożeństwa, defilady i pokazy

Uroczystości z reguły poprzedzają nabożeństwa odprawiane przez kapelanów wojskowych. Możliwy jest także udział w uroczystościach pododdziałów lub pojedynczych żołnierzy w strojach historycznych, a dowódcy jednostek wojskowych mogą zarządzić w tym dniu inną organizację czasu służby i pracy. Ponadto z tytułu święta jednostki wojskowej dysponują dodatkowymi funduszami, które mogą być przeznaczone na organizację posiłku lub poczęstunku.

Uroczystościom wojskowym towarzyszą także pokazy z udziałem samolotów, śmigłowców, czołgów, wozów bojowych czy okrętów oraz dynamiczne pokazy wyszkolenie pododdziałów wojskowych oraz pokazy musztry i występy orkiestr wojskowych i artystów.