Gdzie trafi wcielona w Bałtijsku korweta Mierkurij?

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

13 maja w Bałtijsku podniesiono rosyjską banderę na korwecie Mierkurij (535) projektu 20380 i wcielono ją do Floty Czarnomorskiej. Potwierdził to uczestniczący w ceremonii główny dowódca MW Rosji oraz symbolicznie koło ratunkowe ustawione przy trapie z napisem portu macierzystego, czyli Sewastopolu.

Na razie nie wiadomo, jaka przyszłość czeka ten okręt. Nie ma szans przejść na Morze Czarne, ponieważ jest za duży, aby przejść z Bałtyku rosyjskimi drogami śródlądowymi. Z kolei Turcja nie przepuści go przez wspomniane na wstępie cieśniny Bosfor i Dardanele. Co najwyżej może przejść na Morze Śródziemne i dołączyć do rosyjskiego zgrupowania okrętowego bazującego w syryjskim porcie Tartus. Drugim rozwiązaniem jest jego czasowe przebywanie na Bałtyku.

Mierkurij (535) został zbudowany przez stocznię Siewiernaja Wierf w Petersburgu pod numerem stoczniowym 1007. Stępkę położono 20 lutego 2015 r., wyprowadzono z hali montażowej 25 grudnia 2019 r., a wodowano 12 marca 2020 r. Początkowo budowano go pod nazwą Rietiwyj, jednakże 15 października 2021 r. główny dowódca MW Rosji rozkazem zmienił jego nazwę na Mierkurij.

W tej samej stoczni 28 października 2016 r. położono stępkę pod prototypową korwetę projektu 20386 (w NATO Derzkiy). Otrzymała ona nazwę Dierzkij i miała zapoczątkować nową generację rosyjskich korwet, tylko zewnętrznie przypominających wcześniejsze projekty 20380 (w NATO Steregushchiy) i 20385 (w NATO Gremyashchiy). W związku z tym, że ówcześnie wiązano z nią wielkie nadzieje, szybko zmieniono jej nazwę na historycznie zasłużoną nazwę Mierkurij. W trakcie budowy pojawiły się liczne problemy techniczne i projektowe, które postawiły duży znak zapytania nad jej przyszłością. W marcu 2021 r. okręt został po cichu technicznie wodowany, lecz zaprzestano na nim widocznych prac. Dowództwo MW widząc, że nie wiadomo, czy i kiedy zostanie on wcielony do służby, zabrało mu nazwę Mierkurij, a korweta powróciła do pierwotnej nazwy Dierzkij.

Nazwa Mierkurij jest ważna w Rosji ze względu na zwycięską bitwę brygu o tej nazwie z tureckimi okrętami posiadającymi zdecydowaną przewagę w liczbie dział. Starcie to miało miejsce 14 maja 1829 r. w czasie wojny rosyjsko-tureckiej. Stępkę pod bryg położono w Sewastopolu w 1819 r., a wodowano go w 1820 r. Przeznaczony był do ochrony wybrzeża Kaukazu oraz służby patrolowej i rozpoznania na Morzu Czarnym.

Prezydent Putin ukazem nr 428 z dnia 23 czerwca 2021 r. wprowadził nowe wzory niektórych rosyjskich bander wojennych (poza banderami jednostek pomocniczych). Od tego dnia w Rosji jest aż osiem (!) wzorów:

• bandera wojenna;
• gwardyjska bandera wojenna;
• bandera wojenna z wizerunkiem orderu lub orderów, jakie otrzymał okręt;
• gwardyjska bandera wojenna z wizerunkiem orderu lub orderów, jakie otrzymał okręt;
• bandera wojenna Świętego Jerzego Zwycięzcy;
• gwardyjska bandera wojenna Świętego Jerzego Zwycięzcy;
• bandera wojenna Świętego Jerzego Zwycięzcy z wizerunkiem orderu lub orderów, jakie otrzymał okręt;
• gwardyjska bandera wojenna Świętego Jerzego Zwycięzcy z wizerunkiem orderu lub orderów, jakie otrzymał okręt.

Bandery gwardyjskie noszą okręty, które otrzymały miano gwardyjskich, a także wchodzące w skład zespołów okrętów (dywizji, brygad, dywizjonów), które dostąpiły takiego wyróżnienia. Bandery z wizerunkiem orderu lub orderów otrzymują tylko te okręty, które takie ordery otrzymały. Natomiast prawo do podnoszenia bandery Świętego Jerzego Zwycięzcy mają tylko okręty Azow i właśnie Mierkurij. Car Mikołaj I odznaczył 29 grudnia 1827 r. pancernik Azow za odwagę, męstwo i zwycięstwo w bitwie pod Navarino, a bryg Mierkurij 9 sierpnia 1829 r. za wspomnianą nierówną walkę z dwoma tureckimi okrętami. W późniejszych latach bandery te przejęły kolejne okręty, nazwane na cześć swoich poprzedników Pamiatʹ Azowa i Pamiatʹ Mierkurija. Wraz z upadkiem cesarstwa rosyjskiego tradycja ta zaniknęła aż do dekretu Putina. Na jego mocy jeszcze w tym samym roku w Sewastopolu podniesiono pierwszą we współczesnej Rosji banderę wojenną Świętego Jerzego Zwycięzcy na dużym okręcie desantowym Azow, wchodzącym w skład 197. Brygady Okrętów Desantowych Floty Czarnomorskiej. Jest to okręt projektu 775/III, zbudowany w Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku jeszcze dla ZSRR. Początkowo nosił on nazwę BDK-54, którą zmieniono na Azow w dniu 23 listopada 1998 r.

Uroczystość podniesienia bandery Świętego Jerzego Zwycięzcy, która odbyła się 13 maja tego roku w Bałtijsku, jest drugą i - póki co - ostatnią tego typu. W związku z tym wydaje się, że powinna odbyć się z dużą pompą, szczególnie, że Rosjanie lubują się w takich imprezach. Tymczasem przebiegła ona nadspodziewanie cicho i bez większego rozgłosu. Główny dowódca MW Rosji wziął w niej udział w czasie roboczej wizyty w Kaliningradzie i Bałtijsku. Możliwe, że zmieniając nazwę okrętu Rietiwyj na Mierkurij w 2021 r. zakładano organizację imprezy w Sewastopolu. A w obecnej sytuacji nie wiadomo, czy i kiedy Mierkurij tam dotrze.

Mierkurij jest szóstą korwetą tej rodziny zwodowaną w stoczni w Petersburgu. Wcześniej zbudowano tam cztery korwety projektu 20380 i jedną 20385. W związku z dużymi problemami z budową seryjnych korwet 20385 postanowiono zmodyfikować projekt 20380 o niektóre elementy wyposażenia zastosowanego w projekcie 20385. Zewnętrznie modernizację 20380 najłatwiej rozpoznać po zastosowaniu zintegrowanego masztu ze stacją radiolokacyjną Zasłon. Właśnie Mierkurij jest pierwszym petersburskim okrętem tak zmodernizowanym. Łącznie Siewiernaja Wierf dostarczyła już następujące korwety:

• Strieguszczij (550) projektu 20380 do 128. Brygady Okrętów Nawodnych Floty Bałtyckiej;
• Soobrazitielnyj (531) projektu 20380 do 128. Brygady Okrętów Nawodnych Floty Bałtyckiej;
• Bojkij (532) projektu 20380 do 128. Brygady Okrętów Nawodnych Floty Bałtyckiej;
• Stojkij (545) projektu 20380 do 128. Brygady Okrętów Nawodnych Floty Bałtyckiej;
• Griemjaszczij (337) projektu 20385 do 114. Brygady Okrętów Ochrony Wodnego Rejonu Floty Oceanu Spokojnego;
• Mierkurij (535) projektu 20380 MOD, prawdopodobnie do 30. Dywizji Okrętów Nawodnych Floty Czarnomorskiej.

Prawdopodobnie ponieważ jest to pierwsza korweta tej floty, na razie nie są znane szczegóły dotyczące jej organizacyjnego przydziału.

Korwety tej rodziny są produkowane również w Komsomolsku nad Amurem. Stocznia ta dostarczyła już następujące jednostki:

• Sowiersziennyj (333) projektu 20380 do 114. Brygady Okrętów Ochrony Wodnego Rejonu Floty Oceanu Spokojnego;
• Gromkij (335) projektu 20380 do 114 .Brygady Okrętów Ochrony Wodnego Rejonu Floty Oceanu Spokojnego;
• Gieroj Rossijskoj Fiedieracyi Ałdar Cydienżapow (339) projektu 20380 MOD do 114. Brygady Okrętów Ochrony Wodnego Rejonu Floty Oceanu Spokojnego.

Łącznie w służbie Rosja ma tylko dziewięć wymienionych korwet. Zważywszy, że stępkę pod prototyp położono 21 grudnia 2001 r., czyli ponad 22 lata temu, nie jest to wynik imponujący.

W lipcu 2023 r., czyli w okolicach święta MW Rosji, można spodziewać się wcielenia korwety Riezkij (343), budowanej w Komsomolsku nad Amurem, do 114. Brygady. Będzie to dziesiąta korweta, a na pewien czas uroczystości wcieleń do służby zostaną zahamowane. W obu stoczniach w trakcie budowy lub zamówionych jest jeszcze:

• pięć korwet projektu 20380 MOD;
• siedem korwet projektu 20385;
• korweta projektu 20386.

Oznacza to, że Rosja chce mieć co najmniej 23 korwety, ale postępy budowy tych 13 są bardzo słabe. Żadna z nich nie znajduje się w etapie wyposażania po wodowaniu. Co prawda Strogij (projekt 20380 MOD) został kilka lat temu wodowany technicznie, ale został wyciągnięty z wody i powrócił do hali produkcyjnej. Wodowany technicznie wspomniany Dierzkij (projekt 20386) stoi bezczynnie w stoczni. Korweta Prowornyj (projekt 20385) uległa spaleniu 17 grudnia 2021 r., jeszcze przed wodowaniem, i jest nadal odbudowywana na lądzie (dostała całą nową aluminiową nadbudówkę). Położono już stępki, ale jeszcze nawet nie wodowano korwet: Groznyj, Brawyj, Bujnyj, Razumnyj i Bystryj. W 2023 r. ma zostać położona jeszcze stępka pod korwetę Rietiwyj. Pod ostatnie z zamówionych czterech okrętów nie położono stępek, ani nawet nie ogłoszono ich nazw, czyli nie zostały jeszcze wpisane do rosyjskich spisów.

Z uwagą należy śledzić kontynuację budowy serii tych korwet i obserwować narastające opóźnienia. Jeszcze bardziej ciekawy jest los korwety Mierkurij. Pozostanie na Bałtyku, czasowo wzmacniając tamtejszą flotę, czy raczej przejdzie na Morze Śródziemne, bliżej Morza Czarnego?