Defence24 DAY: Śmigłowce wielozadaniowe i uderzeniowe powinny być dziś priorytetem

W dyskusji wzięli udział przedstawiciele sił zbrojnych, w osobach: gen. bryg. Sławomira Mąkosy, Dowódcy 1. Brygady Lotnictwa Wojsk Lądowych oraz płk. Waldemara Bogusławskiego, Zastępcy Szefa Inspektoratu Uzbrojenia do Spraw Techniki Lotniczej i Morskiej oraz płk. rez. Wiesława Kałkowskiego, byłego Zastępca Szefa Zarządu Wojsk Aeromobilnych w DG RSZ. George Adam Hodges, Capture Team Leader Global Sales & Marketing, Vertical Lift w koncernie Boeing Defense, Space & Security oraz Marco Lupo, prezes Leonardo Poland reprezentowali przemysł lotniczy oraz dwóch istotnych graczy w postępowaniach dotyczących zakupu przez Polskę śmigłowców bojowych.

Dyskusję zapoczątkował płk Waldemar Bogusławski, który z perspektywy Inspektoratu Uzbrojenia zreferował obecną sytuację w kluczowych programach śmigłowcowych, takich jak Kruk i Perkoz, ale też podkreślił, że ich realizacja związana jest z perspektywicznymi, a więc przyszłymi potrzebami, natomiast na bieżące zapotrzebowanie odpowiadają programy modernizacyjne. Zwrócił też uwagę, że w obu przypadkach ważna jest ocena trzech składowych: koszt, efekt i czas.

W przypadku programu modernizacji śmigłowca Mi-24 jak poinformował płk Bogusławski, zakończono już fazę analityczną, określając zakres modernizacji na systemy uzbrojenia i zobrazowania i obecnie trwa ocena zachodzenia Podstawowego Interesu Bezpieczeństwa Państwa. Dopiero po jej zakończeniu będzie możliwa realizacja tego programu. Podkreślił również, że nie można mówić o programie podniesienia śmigłowców W-3 do standardu Wsparcia Pola Walki, bez zwrócenia uwagi na trwający od lat proces modernizacji całej floty, który objął już ponad 20 maszyn, a 4 są obecnie objęte tym procesem. Jego zdaniem ważne jest, aby były to procesy realizowane systematycznie i w powiązaniu z procesem szkolenia.

Postęp w technice jest obecnie niesamowity i na dzień dzisiejszy dla wielu technik trzeba personel szkolić od podstaw. W tym kierunku ewoluują programy szkoleniowe, aby pewne technologie już wdrażać. Dlatego do każdego kontraktu przygotowywane są szczegółowe wymagania szkoleniowe, poczynając od bazy dla szkolenia w kraju, po kształcenie instruktorów w istniejących ośrodkach. Perkoz jest obecnie w bardzo wczesnej fazie, ale mówiąc o programie Kruk, natychmiast po zawarciu umowy będzie można rozpocząć kształcenie na podstawowej wersji maszyny.  

Równie istotne co same procesy pozyskiwania i modernizacji jest uświadomienie sobie zadań, do jakich niezbędne są śmigłowce. Nie tylko w ramach samodzielnych formacji aeromobilnych, ale również całości wojsk lądowych. Jak podkreślił gen. bryg. Sławomir Mąkosa, Dowódca 1. Brygady Lotnictwa Wojsk Lądowych, śmigłowce bojowe są częścią systemu i proces ich pozyskiwania oraz eksploatacji musi brać pod uwagę zadania realizowane w oglądzie taktycznym, ale i strategicznym. Zarówno krajowym jak i sojuszniczym.

Liczebność wojska polskiego rośnie, powinny więc proporcjonalnie rosnąć wszystkie elementy. Skoro mamy nową dywizję, to zakładając, że powinna być eskadra śmigłowców [bojowych - przyp. red.] na dywizję już mamy duże braki w tym zakresie. Patrząc na strukturę nowych dywizji, liczbę brygad i batalionów, to jeśli będzie to tylko jedna eskadra na dywizję, powinna być ona dowodzona centralnie. Z poziomu dowódcy komponentu lądowego a nie dywizji czy związku taktycznego.
W programach, które są obecnie w toku, w programie maszyn uderzeniowych Kruk są 32 śmigłowce a więc jedynie wymiana maszyn Mi-24 na nowe. Jeśli zostanie zrealizowana modernizacja Mi-24, to przez pewien czas będą one mogły służyć wspólnie i będziemy dysponowali czterema eskadrami. 

O ile maszyny uderzeniowe są bezwzględnym priorytetem, zarówno w zakresie modernizacji już posiadanych jak i zakupu nowych, to nie należy zapominać, iż są bardzo kosztowne i wysoko specjalizowane. Dlatego gros floty powinny stanowić śmigłowce bardziej uniwersalne, na co zwrócił uwagę płk. rez. Wiesław Kałkowski, były Zastępca Szefa Zarządu Wojsk Aeromobilnych w DG RSZ. Z jednej strony są one znacznie bardziej wszechstronne i w odróżnieniu od maszyn uderzeniowych przydają się podczas działań w czasie pokoju, związanych, chociażby z likwidacją klęsk żywiołowych.

Podkreślił on również znaczenie formacji aeromobilnych na współczesnym polu walki i zwrócił uwagę, że wiele zadań powinny w nich pełnić posiadające uzbrojenie kierowane wielozadaniowe śmigłowce wsparcia bojowego. Jego zdaniem zaletą tego typu maszyny jest to, że pełni w wojskach aeromobilnych podobną rolę jak bojowe wozy piechoty w formacjach zmechanizowanych. Nie tylko transportuje żołnierzy w miejsce działań, ale też powinien zapełnić im wsparcie ogniowe, a w razie potrzeby mogą realizować ewakuację lub inne niezbędne funkcje służebne wobec lekkiej piechoty. Jest to o tyle istotne, że jednostki te nie dysponują ani innymi środkami transportu, ani też ciężkim uzbrojeniem. Z drugiej strony bez piechoty na ziemi trudno jest zapewnić śmigłowcom bezpieczeństwo strefy lądowania i możliwość uzupełnienia paliwa oraz amunicji. Niezbędna jest więc swego rodzaju symbioza między śmigłowcami i desantem, co pokazały doświadczenia z wielu dotychczasowych konfliktów. 

Śmigłowiec dla formacji kawalerii powietrznej nie jest jedynie środkiem transportu. Raczej można powiedzieć w cudzysłowie, że jest dla nich jak bojowy wóz piechoty. Po desantowaniu pododdziału piechoty powinien go wspierać. Jest to najbardziej mobilny komponent wojsk, posiadający najkrótszy czas reakcji.
Dlatego dla nich powinien być śmigłowiec który nie tylko jest w stanie ich transportować, ale również osłonić w czasie dolotu i wesprzeć ogniem, gdyż pododdziały te nie posiadają ciężkiego uzbrojenia, a w zadaniach np. zamknięcia luki we własnych liniach mogą stanąć naprzeciw wojsk pancernych i zmechanizowanych przeciwnika. Czyli ten śmigłowiec musi być zdolny do zwalczania pojazdów pancernych. Potrzebny jest śmigłowiec wsparcia ale i wielozadaniowy, zdolny przetransportować drużynę kawalerii z wyposażeniem.  

Do tematu możliwości bojowych odniósł się również reprezentujący koncern Leonardo Marco Lupo, który zaprezentował propozycje Leonardo Helicopters w kluczowych programach śmigłowcowych, takich jak Kruk, w którym proponuje współpracę z polskim przemysłem. Ma ona dotyczyć nowej platformy uderzeniowej AW249 powstającej na zamówienie włoskiej armii i już w 2021 roku wzniesie się w powietrze jej prototyp. Jest to więc najnowocześniejsza propozycja w programie, a przy tym o dużym potencjale jeśli chodzi o współpracę międzynarodową. Prezes Leonardo Poland podkreślił też udział PZL-Świdnik w modernizacji śmigłowców W-3 Sokół oraz planach jego potencjalnego zastąpienia oraz zwrócił uwagę na ofertę w programie Kondor. 

Obecnie jest w Polsce bardzo interesujący okres i widzimy szansę synergii miedzy różnymi programami. Na przykład w programie Kondor proponujemy maszyny AW159, wywodzące się z tradycji setek eksploatowanych na świecie maszyn morskich Lynx powstających w Yeovile. Royal Navy eksploatuje AW159 wspólnie z AW101, które Polska zakupiła. […]
W programie Perkoz proponujemy projekt o dużej synergii dla polskiego przemysłu, oparty na sprawdzonym w wielu siłach zbrojnych, w tym również USA, śmigłowcu AW139. Oferta obejmuje utworzenie nowej linii produkcyjnej w PZL-Świdnik. Podsumowując, mówimy o sprawdzonej maszynie o dobrych osiągach, na którą nakłady będą porównywalne z modernizacją W-3, ale nie jest modernizacją maszyn wyeksploatowanych a nowym śmigłowcem na 20-30 lat z potencjałem eksportowym.

Mówiąc o polskiej wersji AW139 Marco Lupo odniósł się do współpracy z koncernem Boeing, której efektem jest przyjęty na wyposażenie US Air Force śmigłowiec MH-139A Grey Wolf. Tym samym nawiązał do wystąpienia, podczas którego obecny wirtualnie z USA George A. Hodges, Team Leader Global Sales & Marketing, Vertical Lift z koncernu Boeing Defense, Space & Security prezentował amerykańską propozycję w programie Kruk, jaką jest AH-64E Apache Guardian. Podkreślił, że w Afganistanie, w prowincji Ghazni polscy żołnierze mieli okazję zobaczyć te maszyny w akcji, ale też mogą zapoznać się z ich możliwościami, ćwicząc wspólnie z amerykańskim kontyngentem w Polsce.

Jego zdaniem jest to doświadczenie, które pokazuje pełnię możliwości śmigłowców Apache, ale też zalety jakie ma unifikacja w zakresie sprzętu z tak istotnym dla Polski sojusznikiem jak USA. Co równie istotne, śmigłowce Apache Guardian pozostaną w służbie US Army przez co najmniej kolejne trzy dekady. Jest to więc nie tylko, konstrukcja dojrzała i dopracowana, ale też mająca przed sobą przyszłość. Wszelkie modernizacje jakie będą realizowane przez amerykańskie siły zbrojne, będą mogły być wdrażane również na polskich maszynach. 

Śmigłowce Apache są obecne w Europie i dysponują unikalnymi technologiami, które zapewniają im przewagę. Przede wszystkim jest to radar pola walki, który pozwala na identyfikację i zwalczanie celów bez wystawiania się na strzał. Wymiana danych między maszynami poprzez Link 16 pozwala również na przekazywanie danych do sieci dowodzenia amerykańskich i sprzymierzonych. Kolejną wyjątkową cechą jest możliwość współpracy z bezzałogowcami i sterowania ich z pokładu Apache. Na koniec chcę wymieć podwójny system optoelektroniczny, który pozwala pilotowi i operatorowi uzbrojenia jednocześnie identyfikować, namierzać i zwalczać cele. Te wszystkie cechy wraz z długim cyklem życia zapewniają niezmierzone możliwości.

Oś dyskusji stanowiły jednak niekonkretne oferty maszyn czy rozwiązań, ale szerszy problem potrzeb lotnictwa wojsk lądowych, jeśli chodzi o różne klasy śmigłowców. Pojawił się również temat ciężkich śmigłowców transportowych, które mogłyby potencjalnie zastąpić Mi-8 i Mi-17 wykorzystywane w roli najcięższych dziś maszyn. Jednak jak podkreślił płk Kałkowski, jest to kwestia do rozważenia w przyszłości, szczególnie w okresie gdy z eksploatacji będzie trzeba wycofać maszyny posowieckie. Dziś jego zdaniem należy skoncentrować się na dwóch kategoriach wiropłatów: śmigłowcach wielozadaniowych wsparcia bojowego i maszynach uderzeniowych. Ponieważ ze względu na położenie i ukształtowanie terenu Polski maszyny te są dziś kluczowe. Stanowią wraz z formacjami aeromobilnymi strategiczny odwód.

O ile jednak śmigłowce Kruk są bardzo potrzebne na wypadek wojny, bardziej wszechstronne i przydatne również w czasie pokoju będą śmigłowce wielozadaniowe z możliwością przenoszenia uzbrojenia kierowanego. Ważne jest również, aby były one uzbrojone w środku bojowe, których dostępność jest wysoka, a możliwości odnowienia zapasów będą niezakłócone. W szerokiej perspektywie operacyjnej maszyna wielozadaniowa z funkcją śmigłowca wsparcia pola walki oferuje szersze możliwości operacyjne, jednak nie jest w stanie zastąpić prawdziwego śmigłowca uderzeniowego. Potrzebna jest więc rozbudowa obu tych funkcji równolegle.