Siły powietrzne i przeciwlotnicze na zachodzie Rosji [ANALIZA]

Rosyjski Zachodni Okręg Wojskowy (ZOW) dysponuje jednostkami lotniczymi i przeciwlotniczymi/przeciwrakietowymi 6 Armii WWS i PWO oraz lotnictwem morskim flot północnej i bałtyckiej. Na terenie ZOW stacjonują także jednostki lotnicze centralnego podporządkowania (lotnictwo dalekiego zasięgu), które jednakże mu nie podlegają. W niniejszej analizie przybliżona zostanie struktura 6 Armii WWS i PWO ZOW oraz, z przyczyn oczywistych, siły powietrzne i przeciwlotnicze Floty Bałtyckiej w bastionie Kaliningradzkim.

Jeśli chodzi o siły powietrzne i przeciwlotnicze ZOW trzonem jest 6. Armia Lotnicza i Obrony Powietrznej (WWS i PWO) z siedzibą w Sankt Petersburgu. W skład 6 Armii WWS i PWO wchodzą zarówno dywizje i pułki lotnicze, jak i obrony przeciwlotniczej/przeciwrakietowej.

Jeśli chodzi o samoloty myśliwskie pułki lotnicze przezbrajane są na najnowsze Su-35S i Su-30SM, natomiast bombowce frontowe Su-24 zastępują Su-34. O ile przezbrajanie jednostek myśliwskich miało priorytet, o tyle Su-24M wciąż jeszcze są na stanie jednostek lotniczych ZWO. Maszyny Su-24M wycofywane z jednostek przezbrajanych na Su-34 przesuwano do samodzielnych mieszanych pułków, gdzie 1-2 eskadry dysponują Su-24M/M2, a jedna rozpoznawczymi Su-24MR. Pomiędzy jednostkami przesuwane są także zmodernizowane MiG-31. Jako przykład posłużyć może 790 Pułk: w latach 2018-2019 przezbrojono jedną eskadrę pułku z Su-27SM na Su-35S (12 Su-35S); co więcej pułk ma mieć obecnie w swoim składzie dwie eskadry wyposażone w zmodernizowane MiG-31BM/BSM.

Z końcem 2018 r. zakończono przezbrojenie 159 Pułku z Su-27 i Su-27SM na Su-35S. Stan 24 maszyn Su-35S w dwóch eskadrach osiągnięto dostawą maszyn nowych (20) oraz przesuniętych z 23 Pułku (4).

Poza wspomnianymi szczegółowo jednostkami lotniczymi 6 Armia WWS i PWO dysponuje także jednostkami naziemnymi, np. w podmoskiewskiej Kubince stacjonuje 83 Samodzielny Pułk Łączności.

6 Armia WWS i PWO – komponent lotniczy

• 105. Mieszana Dywizja Lotnicza
• 14. Gwardyjski Myśliwski Pułk Lotniczy (Chalino, obwód kurski) Przezbrajany z MiG-29SMT (tzw. algierskie, tzn. nie przyjęte wcześniej przez Algierię) na wielozadaniowe Su-30SM.
• 159. Gwardyjski Myśliwski Pułk Lotniczy (Biesowiec, Karelia) Przezbrajany z Su-27 różnych wersji na Su-35S (dwie eskadry).
• 790. Gwardyjski Myśliwski Pułk Lotniczy (Chotiłowo, obwód twerski) Przezbrajany z Su-27 różnych wersji na Su-35S i MiG-31BM.
• 47. Mieszany Pułk Lotniczy (Bałtimor, Woroneż) Pułk ukończył przezbrojenie z Su-24M na Su-34 (36 Su-34 w trzech eskadrach).
• 4 Samodzielna Eskadra Rozpoznawcza (Szatałowo, obwód smoleński) Eskadra miała na stanie rozpoznawcze Su-24MR. W 2018 r. zapowiadano rozwinięcie eskadry w pułk.
• 33 Samodzielny Transportowy Mieszany Pułk Lotniczy (Lewaszowo, St-Petersburg) Samoloty transportowe i śmigłowce (An-12, An-26, An-30, An-72, An-148, Tu-143, L-410, Mi-8 i Mi-26).

ZOW dysponuje jednostkami śmigłowcowymi (tzw. lotnictwa armijnego - Armiejskiej Awiacji (AA), w tym jedną brygadą.

• 15 Brygada Śmigłowców (Ostrów, obwód pskowski). Brygada powstała niedawno, wyposażona jest w najnowsze śmigłowce uderzeniowe: Mi-35M, Mi-28N, Ka-52, transportowo-bojowe Mi-8MTW-5 i Mi-8AMTSz oraz ciężkie transportowe Mi-26. Według niektórych źródeł brygada ma prawdopodobnie (co najmniej): 18 Ka-52, 16 Mi-28N, 10 Mi-35M, 20 Mi-8MTW-5 i 6 Mi-26.
• 440 Samodzielny Pułk Śmigłowców (Wiaźma, obwód smoleński) Według niektórych źródeł pułk ma prawdopodobnie (co najmniej): 12 Ka-52, 16 Mi-24P, 20 Mi-8MTW-5 i 3 Mi-8MTPR-1.
• 332 Samodzielny Pułk Śmigłowców (Puszkin, St-Petersburg) Według niektórych źródeł pułk ma prawdopodobnie (co najmniej): 12 Mi-28N, 10 Mi-35M, 12 Mi-8MTW-5.

Wg niektórych źródeł funkcjonuje jeszcze tzw. pokojowa eskadra 332 Pułku (Mi-24P, Mi-8MT, Mi-8MTW-5), ale jej obecny status nie jest jasny.

6 Armia WWS i PWO – komponent przeciwlotniczy

W skład 6 Armii WWS i PWO wchodzą dwie dywizje obrony przeciwlotniczej (ProtiwoWozdusznoj Oborony – PWO) z systemami S-300 i S-400: 2 Dywizja PWO (Chwojny) i 32 Dywizja PWO (Rżew).

2 dywizja jest silnym związkiem taktycznym, częściowo już przezbrojonym na systemy S-400, osłaniającym z powietrza rejony Petersburga i Pskowa. Z kolei 32 dywizja ma tylko dwa pułki, osłania przede wszystkim rejon Nowogrodu i Woroneża.

Uzbrojenie podległych 6 Armii dywizji PWO to przede wszystkim systemy S-300 różnych wersji (S-300PM/PS), S-400, oraz baterie Pancyr-S1 do samoobrony. Od wielu lat trwa sukcesywne przezbrajanie rakietowych pułków przeciwlotniczych dalekiego zasięgu z systemów S-300 na S-400, dlatego trudno określić obecny stan uzbrojenia poszczególnych jednostek. O skali przezbrojenia może świadczyć fakt, że od 2007 r. (osiągnięcie gotowości bojowej przez pierwszy dywizjon S-400 606 Pułku PWO z Elektrostali) do końca 2019 r. przekazano 61 dywizjonów S-400 (każdy pułk składa się zazwyczaj z dwóch dywizjonów, natomiast w skład każdego dywizjonu wchodzą standardowo dwie jednostki ogniowe).

Przykładowo 1488 Pułk PWO z Zielenogorska wyposażony był w 4 dywizjony S-300PS, a w 2016 r. został przezbrojony na 2 dywizjony S-400. Dywizjony S-400 osiągnęły stan gotowość bojową w grudniu 2016 r. (9 grudnia 2016 r. pułk wszedł w dyżur bojowy), natomiast trzeci dywizjon przezbrojono z końcem 2017 r. W październiku 2019 r. w systemy S-400 przezbrojono 1490 Pułk PWO (2 dywizjony - jak się wydaje dywizjony tzw. ze wzmocnionym „składem” mają nie 8, ale 12 wyrzutni.), kilka miesięcy wcześniej przezbrojono na S-400 2 dywizjony 1489 Pułku, jeszcze wcześniej, wiosną 2018 r., przezbrojono 2 dywizjony 1544 Pułku.

Według niektórych źródeł 6 Armia WWS i PWO miała w 2018 r. w swoim składzie – szacunkowo - 7 pułków z 19 dywizjonami (10 S-400, 2 S-300PM, 3 S-300PS i 4 Pancyr-S1). Nawet jeśli dane nie są dokładne, to oddają potencjał 6 Armii i podległych jej 2 i 32 dywizji PWO. W najbliższym czasie można nadal spodziewać się dalszego przezbrajania z systemów S-300 na S-400.

2 Dywizja PWO

• 500. Gwardyjski Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy, (Gostilicy, obwód leningradzki)
• 1544. Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy (Władimirski Łagier, obwód pskowski)
• 1488. Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy (Zielenogorsk, St-Petersburg),
• 1489. Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy (Waganowo, obwód leningradzki),
• 1490. Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy (Uljanowka, obwód leningradzki),
• 333. Pułk Radiotechniczny (Chwojnyj, St-Peterbsurg),
• 334. Pułk Radiotechniczny (Pietrozawodsk, Karelia)

31 Dywizja PWO

• 42. Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy (Wałdaj, obwód nowogrodzki)
• 108. Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy (Sziłowo, Woroneż)
• 335. Pułk Radiotechniczny (Jarosławl)
• 336. Pułk Radiotechniczny (Orioł)
• 337. Pułk Radiotechniczny (Rżew, obwód twerski)

Obronę przeciwlotniczą dalekiego zasięgu uzupełniają w Zachodnim OW także brygady przeciwlotnicze Wojsk Lądowych wyposażone w systemy S-300W, podlegające dowództwu okręgu lub dowództwom poszczególnych armii. W Zachodnim OW będzie to m.in. 202 Brygada PWO, bezpośrednio podporządkowana sztabowi okręgu.

Bastion Kaliningrad

W ostatnim czasie w Obwodzie Kaliningradzkim wzmocnieniu ulegają zarówno lotnictwo, jak i obrona przeciwlotnicza. W 2019 r. sformowano, na bazie istniejących jednostek lotniczych (72 Awiabazy w Czerniachowsku), 132 Mieszaną Dywizję Lotniczą Floty Bałtyckiej. Trzonem dywizji są dwa pułki lotnictwa morskiego (myśliwski i szturmowy) oraz lotnictwo transportowe i śmigłowce FB.

Mimo, że 689 Pułk Myśliwski stacjonuje na zachodnich rubieżach Rosji i często dokonuje przechwyceń samolotów NATO (i odwrotnie), wyposażony jest wciąż w samoloty Su-27 (i Su-27UB). Zapowiadano jego przezbrojenie na Su-27SM, a nawet Su-35S, ale, póki co, tego nie zrealizowano, natomiast przeniesiono do pułku maszyny Su-27 z 790 Pułku, przezbrajanego na Su-35S. Pełną parą  natomiast idzie przezbrajanie pułku szturmowego lotnictwa morskiego FB. Na koniec 2018 r. w skład pułku wchodziło 14 Su-24M i 8 Su-30SM. W 2019 r. 72 Awiabaza, w skład której wchodziły 689 i 4 pułki, została przeformowana w 132 Mieszaną Dywizję Lotniczą, grupującą całe lotnictwo Floty Bałtyckiej w obwodzie Kaliningradzkim.

W ostatnich latach zwiększa się także potencjał bojowy eskadr śmigłowcowych FB, dzięki przekazywaniu do jednostek maszyn odremontowanych lub modernizowanych. Przykładowo w latach 2017-2018 FB otrzymała 7 przeciwpodwodnych śmigłowców Ka-27M, czyli zmodernizowanych Ka-27PŁ.

132. Mieszana Dywizja Lotnicza (obwód Kaliningradzki)

• 689. Gwardyjski Myśliwski Pułk Lotniczy - Niezmodernizowane samoloty Su-27.
• 4. Samodzielny Gwardyjski Szturmowy Pułk Lotniczy - Pułk przezbrajany z Su-24M na Su-30SM.
• 396. Samodzielna Okrętowa Przeciwpodwodna Eskadra Śmigłowców
• 125. Samodzielna Śmigłowcowa Eskadra
• 398. Samodzielna Transportowa Eskadra

44 Dywizja PWO

Systemy S-400 dostarczane były Flocie Bałtyckiej już od 2011 r. z zamiarem przezbrojenia dwóch dywizjonów 183 Pułku Przeciwlotniczego wyposażonych w systemy S-200. W chwili obecnej na wyposażeniu 44 Dywizji PWO Floty Bałtyckiej jest już 6 dywizjonów S-400 i 2 dywizjony S-300PS. 44 Dywizja PWO to związek taktyczny bardzo młody, bowiem powstał z końcem 2014 r., na bazie 3 Brygady Obrony Powietrzno-Kosmicznej (WKO).

44 Dywizja PWO FB (Kalinigrad)

• 183. Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy
• 1545. Rakietowy Pułk Przeciwlotniczy
• 81. Pułk Radiotechniczny