UE wyda setki milionów na rakiety i amunicję. Na razie bez Pioruna?

Komisja Europejska poinformowała, że zakwalifikowała do pierwszej fazy programu wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego poprzez wspólne zakupy (European Defence Industry Reinforcement Through Common Procurement Act, EDIRPA) pięć projektów, z których każdy ma dofinansowanie na kwotę 60 mln euro. Łącznie zostaną one więc wsparte kwotą 300 mln euro.

Dofinansowanie w ramach tej puli uzyskały następujące projekty:

• Mistral: w obszarze obrony powietrznej bardzo krótkiego zasięgu. Program dotyczy zakupów systemu rakietowego Mistral i został zgłoszony przez dziewięć państw: Francję (producenta), Belgię, Cypr, Estonię, Hiszpanię, Węgry, Słowenię, Rumunię i Danię.
• Jamie: w obszarze obrony powietrznej średniego zasięgu (w polskiej klasyfikacji byłby to krótki zasięg). Program dotyczy zakupów systemów IRIS-T SLM, o zasięgu około 40 km, przez Niemcy (producenta), Słowenię, Bułgarię, Austrię, Estonię i Łotwę.
• CAVS: w obszarze wozów bojowych, dotyczy to zakupu pojazdów 6x6 typu Patria CAVS przez Finlandię (producenta), Niemcy, Szwecję oraz Łotwę.
• CPoA: w obszarze wspólnych zakupów amunicji 155 mm. Program dotyczy pozyskiwania amunicji różnych typów i ma na celu wzmocnienia bazy przemysłowej. Uczestnikami są Holandia, Włochy, Polska, Litwa, Chorwacja i Dania. Jest to jedyny program, w którym dofinansowanie otrzymała Polska, reprezentowana przez Agencję Uzbrojenia.
• HE 155: drugi z projektów dotyczących amunicji, obejmujący pociski odłamkowo-burzące 155 mm.

Łączna wartość wszystkich tych programów wynosi aż 11 mld euro, więc dofinansowanie z Unii Europejskiej to tylko około 3 proc. KE nie podała kwoty poszczególnych programów, a jedynie ich łączną wartość. Mimo wszystko projekty wsparte przez UE zyskają dodatkowe środki np. na moce produkcyjne, zwiększenie zapasów sprzętu czy prace rozwojowe w celu ulepszenia istniejącego uzbrojenia.

Wśród pięciu projektów zakwalifikowanych przez Komisję Europejską nie ma więc zakupu polskich przenośnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych Piorun, choć taki program został zgłoszony wraz z Litwą, Łotwą i Norwegią, rywalizował z Mistralem. Dziś, jak poinformował wiceminister obrony Paweł Bejda, w sprawie wspólnych zakupów Piorunów w zakładach Mesko podpisano list intencyjny.

Komunikat KE podaje jednak, że obok wybranych projektów zgłoszono też inne „interesujące propozycje”, które zostały dodane do „listy rezerwowej”, przez co mogą zostać zidentyfikowane do przyszłego finansowania. „Przykładowo, państwa członkowskie zaangażowane w te propozycje mogłyby się ubiegać o ich wsparcie finansowe poprzez transfer niewykorzystanych środków UE przyznanych im w ramach wspólnego zarządzania” – podano. Defence24.pl zwrócił się o informację do Komisji Europejskiej w sprawie obecności programu Piorun na liście rezerwowej. Jeśli istotnie się tam znajduje, to w przyszłości zakupy polskich przenośnych zestawów będą mogły zostać wsparte poprzez fundusze przekierowane z innych programów (lub ewentualnie przyznane w inny sposób).

Warto podkreślić, że program EDIRPA to pierwszy w historii instrument, który dofinansowuje zakupy uzbrojenia, a nie prace badawcze czy rozwojowe, z budżetu unijnego. Propozycje przepisów w tym zakresie zostały złożone w lipcu 2022 roku przez Komisję Europejską. Odpowiednie przepisy zostały przyjęte w 2023 roku rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 października, a decyzję implementacyjną wydano 15 marca br. Do pierwszej tury dofinansowania w programie zakwalifikowano pięć projektów z dwunastu zgłoszonych.

Piorun to polski Przenośny Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy, opracowany przez należącą do PGZ spółkę Mesko S.A., we współpracy z CRW Telesystem-Mesko, odpowiedzialnym za system naprowadzania. Zestaw tego typu może zwalczać cele na dystansach od 400 m do 6,5 km i na pułapie od około 10 m do ponad 4 km. Cechuje się wysoką odpornością na zakłócenia. Jest z powodzeniem wykorzystywany na Ukrainie. Wśród zestrzeliwanych z jego pomocą statków powietrznych znalazły się samoloty Su-34 i Su-25, nowoczesne śmigłowce bojowe w rodzaju Ka-52, pociski manewrujące i bezzałogowce. Obok Polski i Ukrainy, Piorun został zakupiony też między innymi przez Litwę, Łotwę, Estonię, Norwegię, USA i co najmniej jedno państwo bałkańskie. Został też wybrany przez Słowację do zakupu w procedurze międzyrządowej.