IronVision, czyli widzieć przez pancerz [ANALIZA]

Pierwszym państwem, które rozpoczęło prace nad systemem umożliwiającym zapewnienie dowódcy wozu bojowego takiego jak czołg podstawowy, świadomości sytuacyjnej na krótkim i średnim dystansie, były Stany Zjednoczone Ameryki. To tam w latach 80. XX wieku opracowywano system obserwacyjny tego typu, między innymi dla czołgów podstawowych rodziny M1 Abrams. Oczywiście po zakończeniu Zimnej Wojny i rozpadzie ZSRR, ze względu na cięcia w budżecie, prace nad wieloma przełomowymi programami zarzucono.

Do rozwiązania problemu powrócono dopiero w XXI wieku w Izraelu, gdzie rozpoczęto prace nad systemem IronVision, rozwijanym przez koncern Elbit Systems. IronVision wykorzystuje rozwiązania, wcześniej opracowane dla lotnictwa, w postaci wyświetlacza nahełmowego, podobnego do tych zastosowanych choćby w hełmie pilota wielozadaniowego samolotu bojowego F-35.

Izraelski system ma zapewniać świadomość sytuacyjną dowódcy i kierowcy wozu, na zasadzie "widzenia przez pancerz". Dzięki temu mogą oni widzieć więcej, lepiej nawigując np. w trudnym terenie lub obszarach zurbanizowanych, tym samym minimalizując m.in. prawdopodobieństwo najechania na przeszkody terenowe, na których pojazd może zwyczajnie utknąć. Natomiast dowódca znajdując się we wnętrzu wozu, bez potrzeby wychylenia się przez otwarty właz, może szybciej wykrywać cele i zagrożenia, naprowadzać na nie uzbrojenie główne, wspomagać w nawigacji kierowcę itp.

IronVision może być także zintegrowany z systemem zarządzania polem walki, dzięki czemu dowódca może widzieć gdzie znajdują się zarówno jednostki sojusznicze jak i wrogie oznaczone na mapie. Ikony je oznaczające wyświetlane są na przeziernikowym wyświetlaczu jego hełmu. IronVision pozwala także na prezentację na wyświetlaczu nahełmowym innych informacji, jak choćby obrazu przekazywanego przez różnej klasy bezzałogowe systemy latające, naziemne bezzałogowe systemy rozpoznawcze oraz posiadające takie możliwości inne platformy załogowe.

Obraz dla systemu IronVision zbierany jest przez zestaw specjalnych kamer zapewniających obserwację w zakresie 360° w okół pojazdu. Dodatkowo kamery mogą mieć także możliwość pracy w noktowizji lub termowizji, a dzięki temu, że obraz nie ma opóźnień, całość działa bardzo płynnie. Co więcej do systemu można wgrać informacje na temat terenu, dzięki czemu załoga może omijać przeszkody terenowe, których pojazd nie będzie wstanie pokonać. Wyświetlacz nahełmowy może także przekazywać obraz z przyrządów obserwacyjno-celowniczych pojazdu, ułatwiając ich wykorzystanie, albowiem członkowie załogi nie muszą korzystać tylko z okularów torów optycznych lub stałych dużych wielofunkcyjnych wyświetlaczy.

Dzięki zaawansowanym algorytmom udało się również rozwiązać problem związany z zaburzeniami obrazu (jego rozmycie) oraz chorobą lokomocyjną. Ta ostatnia może występować w wypadku użycia tego typu systemów, podobnie jak bardziej klasycznych przyrządów celowniczych, w momencie gdy pojazd się porusza, szczególnie w trudnym terenie i z dużą prędkością. Co więcej, system zaprojektowany jest w taki sposób, aby filtrować przekazywane załodze informacje, tym samym redukując obciążenia kognitywne załogi i zwiększać jej wydajność.

Kolejną zaletą izraelskiego systemu jest tzw. rzeczywistość rozszerzona, pozwalająca na bardziej efektywne szkolenie bez użycia stacjonarnych symulatorów. Przy klasycznym szkoleniu dochodzi do dość znacznego zużycia wozów bojowych, paliwa czy amunicji, problemy te rozwiązać może rzeczywistość rozszerzona.

Dzięki powyższemu rozwiązaniu oraz odpowiedniemu oprogramowaniu, prawdziwy czołg lub bojowy wóz piechoty, może funkcjonować jak symulator. Załoga natomiast obserwuje symulację na wyświetlaczach przyrządów obserwacyjno-celowniczych oraz nahełmowych systemu IronVision. Pozwala to prowadzić bardzo realistyczne szkolenie, jednocześnie bez zużycia paliwa, amunicji czy podzespołów czołgu. Sam wóz na czas szkolenia może wykorzystywać energię generowaną przez zainstalowaną w nim pomocniczą jednostkę prądotwórczą (APU - Auxiliary Power Unit) lub być podłączonym do zewnętrznego źródła energii elektrycznej.

Na zakończenie, warto zwrócić uwagę, że tego typu systemy, nie są tylko użytecznym dodatkiem, ale stają się koniecznością szczególnie w momencie ,gdy coraz popularniejsze stają się bezzałogowe, zdalnie sterowane systemy wieżowe, takie jak polska wieża ZSSW-30 zastosowana w bojowym wozie piechoty Borsuk. Tego typu systemy wieżowe mają wiele zalet, jak niższa masa, mniejsze gabaryty, zwiększają również bezpieczeństwo załogi, albowiem ta znajduje się w kadłubie pojazdu. Do tego umożliwiają zwiększenie dostępnej wewnątrz kadłuba przestrzeni użytkowej, poprawiając ergonomię pracy żołnierzy.

Niestety przesunięcie całej załogi, włącznie z dowódcą do kadłuba, powoduje, że możliwości obserwacji świata zewnętrznego, a więc świadomość sytuacyjna jako taka, jest znacząco ograniczona. Wpływ na to maj nie tylko z powodu ograniczonej liczby peryskopów i urządzeń obserwacyjnych (głowic), a co za tym idzie ich ograniczonego pola widzenia, ale także ze względu na fakt, iż często załoga po prostu fizycznie nie jest już wstanie obserwować co znajduje się poza pojazdem. W takiej sytuacji jedynym remedium pozostają tylko systemy, takie jak IronVision.

Czy to oznacza, że Polska jest skazana właśnie na system IronVision? Nie, albowiem posiadamy już podstawę do opracowania własnego odpowiednika na bazie systemu obserwacji dookólnej SOD-1 Atena, który jest zastosowany choćby w bojowym wozie piechoty Borsuk. Oczywiście SOD-1 Atena na obecnym etapie rozwoju jest prostszym systemem. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby dalej go rozwijać i wzbogacić o wyświetlacz nahełmowy oraz nowoczesne oprogramowanie i rozwiązania zbliżone do tych zastosowanych w systemie IronVision. Jednak, aby dojść do tego poziomu, konieczne jest podjęcie odpowiednich decyzji oraz zainwestowanie odpowiednich środków finansowych w dalsze prace badawczo-rozwojowe.