Zmiana konstytucji w zakresie obronności?

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Poselski wniosek w tej sprawie wpłynął 7 kwietnia 2022 roku i 16 maja został skierowany do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu. Odbyło się ono 26 maja i zakończyło skierowaniem wniosku do obu wspomnianych komisji sejmowych. Wniosek opozycji o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu nie uzyskał wtedy większości głosów. Po ponad pół roku poselski projekt zostanie właśnie rozpatrzony w komisjach.

Projekt ustawy ma na celu wniesienie do Konstytucji RP dwóch zmian.

Obecnie Konstytucja stanowi o tym, że nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 60 % wartości rocznego produktu krajowego brutto. Posłowie zmieniając art. 216 ust. 5 chcą aby przy obliczaniu relacji państwowego długu publicznego do wartości rocznego produktu krajowego brutto nie wliczać pożyczek, gwarancji i poręczeń finansowych służących finansowaniu potrzeb obronnych RP.

Druga proponowana zmiana ma polegać na dodaniu w Konstytucji nowego Rozdziału XIa zatytułowanego Zagrożenie bezpieczeństwa państwa. Rozdział będzie składał się tylko z jednego nowego art. 234a. Na jego mocy w razie napaści zbrojnej dokonanej przez obce państwo na terytorium RP lub napaści na terytorium innego państwa, która powoduje bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa wewnętrznego RP – majątek osób fizycznych nie posiadających polskiego obywatelstwa, osób prawnych oraz innych podmiotów, który znajduje się na terytorium Polski, może zostać przejęty przez Skarb Państwa z mocy prawa i bez odszkodowania.

Będzie to możliwe w przypadku gdy można domniemywać, że majątek ten jest lub może być wykorzystany w jakiejkolwiek części do finansowania lub wspierania w innej formie napaści zbrojnej dokonanej przez obce państwo lub działań związanych z tą napaścią. W szczególności może to nastąpić ze względu na osobiste, organizacyjne lub finansowe powiązania właściciela majątku z władzami publicznymi państwa dokonującego napaści. Majątek przejęty przez Skarb Państwa miałby być przeznaczony na wsparcie osób dotkniętych skutkami napaści zbrojnej.

W obecnej sytuacji politycznej i parlamentarnej bardzo trudno wyobrazić sobie dokonanie zmian konstytucji w obecnej kadencji Sejmu i Senatu. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Opozycja publicznie deklaruje wsparcie dla polskich wydatków obronnych, ale jednocześnie chce aby je przeprowadzano bardziej przejrzyście i przy większej kontroli parlamentu. Wyłączenie wydatków na potrzeby obronności Polski z konstytucyjnej kotwicy przy zadłużaniu się państwa ma niewielkie szanse na poparcie opozycji.

Konfiskata majątku osób i instytucji mających związki z państwem, które ewentualnie napadnie na Polskę lub napadnie na inny kraj czym zagrozi bezpieczeństwu wewnętrznemu naszego kraju jest nośnym i chwytliwym obecnie hasłem. Jednakże zapis proponowany do wprowadzenia do Konstytucji RP w obecnym brzmieniu, jest niezgodny z prawem Unii Europejskiej, ponieważ w odmienny sposób traktuje sytuację prawną obywateli Polski (których majątek nie może zostać zajęty) oraz obywateli pozostałych państw UE posiadających majątek na terenie Polski (im majątek może zostać zajęty). Na tę kwestię zwróciło uwagę Biuro Analiz Sejmowych.

Dodatkowo ciekawy jest powód dlaczego dopiero po ponad pół roku oczekiwania poselski projekt zmian w konstytucji wraca właśnie teraz do dalszego procedowania.