Nowe nauczanie języków w wojsku

Umiejętności i kompetencje w posługiwaniu się językiem angielskim oraz innymi językami obcymi to bardzo istotny element systemu kształcenia sił zbrojnych. Współdziałanie w środowisku międzynarodowym, udział w operacjach sojuszniczych, misjach pokojowych, międzynarodowych ćwiczeniach czy służby poza granicami państwa wymagają wysokich kompetencji w obszarze komunikacji i znajomości języków obcych. Niestety, pomimo że od przystąpienia Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego minęło już ponad 20 lat, nie wszyscy żołnierze i pracownicy wojska prezentują wysoki poziom znajomości języków obcych. Warto jednak zauważyć działania resortu w tym obszarze. Czy przełożą się one na poprawę kompetencji wojska? Prawdziwym testem w tym zakresie są niewątpliwie ćwiczenia z udziałem wojsk amerykańskich i naszych sojuszników z NATO oraz służba poza granicami kraju.

Nowa decyzja MON

27 maja w dzienniku urzędowym resortu obrony narodowej opublikowano decyzję nr 73/MON w sprawie kształcenia i egzaminowania ze znajomości języków obcych w resorcie obrony narodowej. Dokument dzień wcześniej podpisany został przez sekretarza stanu Sebastiana Chwałka. Moc straciła tym samym obowiązująca do tej pory decyzja nr 251/MON z 26 czerwca 2015 roku podpisana przez ministra w rządzie PO-PSL Tomasza Siemoniaka. Warto zauważyć, że dokument ten do tej pory był nowelizowany tylko raz – niewielkie zmiany wprowadzono bowiem w 2018 roku.

Jakie zmiany w systemie kształcenia i egzaminowania wprowadza nowa decyzja?

Redakcja Defence24 dotarła do uzasadniania, które przygotowano wraz z nowymi przepisami. Czytamy w nim m. in., że wprowadzanie nowej decyzji wynika z potrzeby określenia zdań i kompetencji Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej i Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w zakresie kształcenia i egzaminowania ze znajomości języków obcych. Obowiązująca do tej pory decyzja nie uwzględniała bowiem zmian jakie zaistniały w strukturze sił zbrojnych tj. utworzenia podlegających bezpośrednio pod ministra obrony narodowej Wojsk Obrony Terytorialnej (utworzone z 1 stycznia 2017 roku) oraz podporządkowania Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych pod Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

Dzięki wprowadzonym zmianom Dowódca WOT i Szef Inspektoratu Wsparcie uzyskują możliwość powoływania komisji egzaminacyjnych (egzaminy na poziomie 1 i 2) oraz wystawiania świadectw znajomości języków obcych zgodnie z obowiązującym w NATO porozumieniem STANAG 6001. 

Dodatkowo na podstawie decyzji, w uzasadnionych przypadkach żołnierze pełniący w kraju służbę na stanowiskach w międzynarodowych strukturach wojskowych będą mogli ubiegać się o wydanie świadectw w języku angielskim. Ponadto Przewodniczący Centralnej Komisji Egzaminacyjnej Języków Obcych MON oraz przewodniczący komisji egzaminacyjnych uzyskają uprawnienia do wystawiania zaświadczeń o wynikach egzaminu językowego. Docenią to z pewnością żołnierze i pracownicy wojska ubiegający się o stanowiska w strukturach sojuszniczych. Zaświadczenie tego rodzaju będzie miało ważność 90 dni i pozwoli na potwierdzenie zdobytych lub zweryfikowanych kompetencji językowych. Jest to duże ułatwienie, ponieważ pozwala na potwierdzenie kwalifikacji przed uzyskaniem świadectwa.

Organizacja szkolenia językowego w siłach zbrojnych

Analiza zapisów zawartych w decyzji MON pozwala na poznanie organizacji i systemu kształcenia oraz egzaminowania sił zbrojnych w zakresie znajomości języków obcych. Jak zatem wygląda ten system w świetle zapisów nowej decyzji?

Dla kogo nauka?

Nauką i doskonaleniem znajomości języków obcych w resorcie obrony narodowej objęci są żołnierze zawodowi, kandydaci na żołnierzy zawodowych – podchorążowie, kadeci i elewi, członkowie korpusu służby cywilnej oraz inni pracownicy resortu obrony narodowej, a także żołnierze pełniący terytorialną służbę wojskową.

Decyzja wskazuje na Szefa Sztabu WP, dowódców rodzajów sił zbrojnych oraz Szefa Inspektoratu Wsparcia, dyrektorów (szefów) komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej, Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej, Dowódcę Garnizonu Warszawa oraz rektorów-komendantów uczelni wojskowych jako przełożonych, których zadaniem jest zapewnienie możliwości w zakresie nauki i podnoszenia kwalifikacji w obszarze znajomości języków obcych.

Priorytety

Resort określa następujące priorytety kształcenia językowego:

• realizacja celu związanego z członkostwem w NATO w zakresie umiejętności językowych;
• spełnienie wymogów określonych na zajmowanym stanowisku;
• przygotowanie do służby na stanowiskach poza granicami kraju oraz w szkoleniach prowadzonych w językach obcych;
• podnoszenie poziomu znajomości innych języków obcych niż język angielski – wybrane jednostki wojskowe.

Formy nauczania

Żołnierze i pracownicy wojska mają możliwość korzystania z następujących form nauczania języków obcych:

- kandydaci na żołnierzy zawodowych:

• nauczanie programowe w uczelniach wojskowych, centrach i ośrodkach szkolenia oraz szkołach podoficerskich;

- żołnierze zawodowi, żołnierze OT i pracownicy resortu obrony narodowej:

• kształcenie w ramach semestralnych kursów językowych;
• doskonalenie w ramach kursaów doskonalących i wyrównawczych;
• doskonalenia na kursach językowych w placówkach edukacyjnych za granicą;
• doskonalenia podczas szkolenia w jednostkach (instytucjach) wojskowych;
• doskonalenia w formie e-lerningu;
• nauczania w ramach innych doraźnie organizowanych kursów;

- żołnierze zawodowi:

• programowe doskonalenie znajomości terminologii wojskowej w ramach specjalistycznych kursów (studiów) dłuższych niż trzy miesiące.

Skala ocen

Znajomość języka obcego określana jest poprzez Standardowy Profil Językowy w obrębie sprawności: słuchanie, mówienie, czytanie i pisanie.

W zakresie oceniania znajomości języków obcych zgodnie z Porozumieniem o standaryzacji STANAG 6001 obowiązują następujące poziomy:

• poziom 0 – brak znajomości języka;
• poziom 0+ - niepełna znajomość podstawowa;
• poziom 1 – znajomość podstawowa;
• poziom 1+ - znajomość podstawowa plus;
• poziom 2 – znajomość średnio zaawansowana;
• poziom 2+ - znajomość średnio zaawansowana plus;
• poziom 3 – znajomość zaawansowana;
• poziom 3+ - znajomość zaawansowana plus;
• poziom 4 – znajomość biegła;
• poziom 4+ - znajomość biegła plus;
• poziom 5 – znajomość doskonała.

Gdzie i jak szkoli się wojsko?

Kursy języka angielskiego organizowane są na bazie Wojskowego Studium Nauczania Języków Obcych w Łodzi (WSNJO), uczeni wojskowych, ośrodków doskonalenia językowego i centrów szkolenia sił zbrojnych. Dodatkowo za zgodą Dyrektora Departamentu Nauki i Szkolnictwa Wojskowego, dowódców rodzajów sił zbrojnych, Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej i Dowódcy Garnizonu Warszawa przewidziano możliwość organizowania kursów, kursów doskonalących oraz wyrównawczych na poziomach 1-3 w jednostkach (instytucjach) wojskowych oraz cywilnych szkołach lub ośrodkach szkoleniowych.

Centralną placówką w systemie kształcenia i egzaminowania językowego jest WSNJO, którego komendant jest jednocześnie przewodniczącym Centralnej Komisji Egzaminacyjnej Języków Obcych MON (CKEJO MON). Studium realizuje także kursy z języków obcych innych niż język angielski. Tego rodzaju kursy mogą być także realizowane poza WSNJO po uzyskaniu zgody Dyrektora Departamentu Nauki i Szkolnictwa Wojskowego.

Pełny cykl kształcenia językowego w trybie nauczania stacjonarnego dzieli się na trzy kursy semestralne – poziomy: podstawowy, średnio zaawansowany i zaawansowany. Zdobywanie kwalifikacji na poziomie biegły i doskonały nie jest realizowane w ramach kursów i nauczania stacjonarnego. Świadectwa znajomości języków obcych wydane zgodnie ze STANAG 6001 są ważne bezterminowo. 

W przypadku kandydatów na żołnierzy zawodowych uczelnie wojskowe zgodnie z zapisami decyzji zapewniają warunki niezbędne do uzyskania przed egzaminem na oficera znajomości języka angielskiego na poziomie SPJ 3232.

Co istotne żołnierze i pracownicy wojska mają możliwość przystępowania w do egzaminów w trybie ekstremistycznym. Kandydatów do przewodniczącego CKEJO zgłaszają odpowiednio Szef Sztabu Generalnego WP, dowódcy rodzajów sił zbrojnych, Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej, Dowódca Garnizonu Warszawa, rektorzy- komendanci uczelni wojskowych, Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szef Służby Wywiadu Wojskowego, dyrektorzy (szefowie) komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej lub osoby przez nich upoważnione. Przy czym kształcenie i egzaminowanie ze znajomości języków obcych w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego regulują odrębne przepisy.

Osoby, które z powodzeniem zdadzą egzamin w trybie ekstremistycznym nadal mogą liczyć na gratyfikację finansową. Żołnierzom zawodowym oraz pracownikom resortu obrony narodowej, którzy w trybie eksternistycznym uzyskali po raz pierwszy znajomość języka obcego na poziomie zaawansowanym przyznawana jest jednorazowa nagroda pieniężna w wysokości czterech tysięcy złotych. Nagroda w przypadku zdobycia poziomu biegłej znajomości języka obcego w tym samy trybie wynosi sześć tysięcy złotych. Nagrody żołnierzom przyznaje Dyrektor Departamentu Kadr, na wniosek Dyrektora Departamentu Nauki i Szkolnictwa Wojskowego, a pracownikom pracodawca – dowódca jednostki wojskowej lub szef instytucji.

Własne komisje egzaminacyjne do prowadzenia egzaminów z języków obcych na poziomie podstawowym i średnio zaawansowanym mogą powoływać Szef Sztabu Generalnego WP, dowódcy rodzajów sił zbrojnych, Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej, Dowódca Garnizonu Warszawa oraz rektorzy-komendanci uczelni wojskowych.

Osoby planowane do wyznaczenia na stanowiska służbowe poza granicami kraju lub w strukturach międzynarodowych dyslokowanych na terenie kraju, w przypadku takiego wymogu, są zobowiązane do przystąpienia do certyfikacji językowej przed CKEJO MON. Certyfikacja jest niezbędna, jeśli od daty uzyskania poszczególnych sprawności językowych upłynęły 24 miesiące.

Co z językiem polskim?

Nie zapomniano także o możliwości nauki języka polskiego przez cudzoziemców np. studentów uczelni wojskowych lub żołnierzy stacjonujących w Polsce. W przypadku obcokrajowców określono kompetencje w zakresie nauczania i egzaminowania ze znajomości języka polskiego. Szkolenia i egzaminy odbywają się w uczelniach wojskowych. Osoby te mogą także przystąpić do egzaminów z języków obcych za zgodą przewodniczącego CKEJO MON oraz rektorów-komendantów uczelni wojskowych.