Nowa ustawa regulująca wytwarzanie i obrót bronią [ANALIZA]

Konsultacje nowego projektu ustawy

Rządowe Centrum Legislacji upubliczniło na początku września 2017 r. projekt ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (nr wykazu UC32). Gospodarzem projektu jest wiceminister Sebastian Chwałek, który skierował go do konsultacji publicznych. Projekt będzie opiniowany przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Krajową Radę Radców Prawnych, Naczelną Radę Adwokacką, Prokuratora Generalnego, Sąd Najwyższy oraz ABW, AW, SKW, SWW i CBA.

Swoją opinię ma wyrazić też dziewięć instytucji naukowych, w tym m.in. Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce, Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku, Wojskowy Instytut Łączności w Zegrzu oraz Wojskowa Akademia Techniczna. Ponadto projekt będzie konsultowany z wybranymi przedsiębiorstwami zbrojeniowymi. Chodzi m.in. o Polską Grupę Zbrojeniową, Polski Holding Obronny, Fabrykę Broni „Łucznik” i Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego „Cenzin”. Resort chce znać również opinię Polskiej Izby Producentów na rzecz Obronności Kraju, Polskiego Stowarzyszenia Rusznikarzy i Dystrybutorów Broni oraz Agencji Mienia Wojskowego. Wszystkie podmioty otrzymały 21 dni na przekazanie swoich uwag do liczącego 91 stron projektu.

Nowa ustawa nie wprowadzi gruntownych zmian w zasadach wykonywania reglamentowanej działalności gospodarczej

W uzasadnieniu do projektu ustawy MSWiA wskazuje, że od dnia wejścia w życie ustawy z 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym doszło do licznych zmian w prawie krajowym oraz unijnym. To skłoniło resort do przygotowania nowego projektu ustawy zamiast nowelizowania teraz obowiązującej. Obecna ustawa liczy 44 artykuły, natomiast projektowana – 158 artykułów.

Ministerstwo przyznaje, że obecnie obowiązujący akt prawny zawiera rozwiązania, które są zasadne i skuteczne. MSWiA podkreśla też, że projekt nowej ustawy nie zawiera rozwiązań, które w znaczący sposób zmienią dotychczasowe regulacje w zakresie warunków, jakie powinien spełniać przedsiębiorca, który ubiega się o udzielenie koncesji. Nie dojdzie także do większych zmian zasad wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu, przemieszczania broni palnej i amunicji oraz okoliczności uzasadniających cofnięcie koncesji i kontroli sposobu wykonywania działalności podlegającej reglamentacji. Nowy projekt będzie musiał być spójny z dopiero przygotowywaną przez Ministerstwo Rozwoju ustawą – Prawo przedsiębiorców, która ma zastąpić ustawę z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

Co istotne, projekt nowej ustawy nie zawiera rozwiązań dotyczących wymiany koncesji dotychczas udzielonych przedsiębiorcom. MSWiA wskazuje, że w 2008 r. Minister udzielił 45 koncesji, w 2011 r. – 43, w 2015 r. 86, a w 2016 r. – 119. Na marginesie warto dodać, że w sierpniu 2017 r. resort uruchomił elektroniczny rejestr przedsiębiorców posiadających koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (https://bip.mswia.gov.pl/bip/form/159,Rejestr-przedsiebiorcow-posiadajacych-koncesje-na-wykonywanie-dzialalnosci-gospo.html).

Powstanie System Rejestracji Broni

W nowym projekcie ustawy znajdą się przepisy, które będą regulować funkcjonowanie systemu śledzenia broni. Na mocy przepisów europejskich (dyrektywa PE i Rady 2008/51/WE z 21 maja 2008 r. oraz dyrektywa PE i Rady 2017/853 z 17 maja 2017 r.) państwa członkowskie UE mają obowiązek stworzenia systemu śledzenia historii każdej jednostki broni palnej od jej wytworzenia lub importu przez okres jej posiadania przez konkretne osoby aż po jej faktyczne zniszczenie. Dane mają być przechowywane przez 30 lat od momentu fizycznej likwidacji danej jednostki broni palnej. To rozwiązanie ma doprowadzić do minimalizacji nielegalnego wytwarzania i obrotu bronią palną na terenie UE.

Projektowana ustawa przewiduje, że powstanie teleinformatyczny System Rejestracji Broni (art. 95-114 oraz art. 155) zapewniający ciągłość działania. Koszt jego budowy wyniesie szacunkowo 7,5 mln zł brutto. Administratorem danych zgromadzonych w Systemie będzie Minister Cyfryzacji. Ponadto ten organ administracji publicznej będzie zobowiązany w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy do zapewnienia możliwości przekazywania danych niezbędnych do uzyskania dostępu do Systemu Rejestracji Broni.

Przedsiębiorcy prowadzący koncesjonowaną działalność będą przekazywać niezbędne dane Ministrowi Cyfryzacji za pośrednictwem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Projekt ustawy szczegółowo wymienia rodzaje informacji, które będą musiały być udostępniane. Na potrzeby obsługi Systemu z początkiem 2019 r. w MSWiA ma powstać nowy 5-osobowy wydział.

Uszczegółowienie przepisów związanych z wywozem broni

Celem wprowadzenia nowej ustawy jest również modyfikacja polskiego ustawodawstwa pod kątem przepisów rozporządzenia PE i Rady nr 258/2012 z 14 marca 2012 r. wdrażającego art. 10 Protokołu Narodów Zjednoczonych przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (protokół NZ w sprawie broni palnej), oraz ustanawiające zezwolenia na wywóz i środki dotyczące przywozu i tranzytu dla broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji.

Projekt ustawy obejmuje w tym zakresie m.in. rozbudowę przepisów dotyczących sankcji za naruszenie przepisów rozporządzenia. Obecnie obowiązująca ustawa zawiera rozdział VI „Przepisy karne”, który zostanie zastąpiony przez poszerzony rozdział VI „Przepisy o karach administracyjnych i przepisy karne” (art. 123-132 projektu ustawy). Karane będzie m.in. niedopełnianie obowiązku oznakowania broni oraz podstawowego jednostkowego opakowania amunicji, niedopełnienie obowiązku ewidencjonowania broni czy wywóz broni bez zezwolenia lub wbrew warunkom określonym w zezwoleniu.

Pozbawianie cech użytkowych broni palnej

Projekt ustawy zawiera odesłania do przepisów rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2015/2403 z 15 grudnia 2015 r. ustanawiającego wspólne wytyczne dotyczące norm i technik pozbawiania broni cech użytkowych w celu zagwarantowania, że broń pozbawiona cech użytkowych trwale nie nadaje się do użytku. Ma to ułatwić przedsiębiorcom poruszanie się w obrębie obowiązującego porządku prawnego i stosowanie się do regulacji w zakresie procedur pozbawiania broni palnej cech użytkowych, bez których trwale nie nadaje się do użytku. Taka broń będzie miała świadectwo dla broni palnej pozbawionej cech użytkowych i będzie włączona do Systemu Rejestracji Broni.

Rusznikarze będą objęci obowiązkiem uzyskania koncesji

Projekt ustawy zawiera rozwiązania w zakresie objęcia obowiązkiem uzyskania koncesji wszystkich rusznikarzy, którym jest powierzana strzelecka broń palna lub jej istotne komponenty w celu dokonania przeróbki, naprawy albo remontu. Ponadto koncesją będą musieli się legitymować rusznikarze, którzy zajmują się wytwarzaniem istotnych komponentów niezbędnych do przerobienia, naprawy lub remontu broni. Tacy przedsiębiorcy będą zobowiązani do prowadzenia ewidencji przyjętej broni, która będzie musiała być przechowywana w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach zabezpieczonych przed dostępem osób nieuprawnionych. Nowe regulacje zostaną wprowadzone w celu implementacji dyrektywy PE i Rady (UE) 2017/853 z 17 maja 2017 r.

Organ koncesyjny bez zmian

W projekcie ustawy nie doszło do zmiany organu koncesyjnego. Nadal będzie nim minister właściwy do spraw wewnętrznych, który będzie musiał zasięgać opinii wskazanych w ustawie organów. Koncesje nadal będą wydawane na okres od 5 do 50 lat. Przedsiębiorcy nadal będą musieli spełnić te same wymogi w celu uzyskania koncesji, które obowiązują obecnie. Będą musieli tylko dodatkowo spełnić wymóg zapewnienia wymagań technicznych i organizacyjnych niezbędnych do prowadzenia ewidencji w Systemie Rejestracji Broni. Nie ulega również zmianie zakres badań lekarskich i psychologicznych obligatoryjny dla osób uprawnionych do kierowania działalnością koncesjonowaną. MSWiA nie planuje też wprowadzenia istotnych zmian w obszarze przesłanek uzasadniających odmowę udzielenia koncesji lub jej cofnięcia.

Nowością będą przepisy określające zasady zawieszania działalności koncesjonowanej. Taka działalność będzie mogła być zawieszona maksymalnie na 3 lata. Zawieszenie wykonywania działalności na okres dłuższy niż 6 miesięcy będzie możliwe w przypadku zbycia wszystkich towarów koncesjonowanych. Ponadto projekt ustawy wprowadza instytucję transakcji podejrzanej. Przedsiębiorcy będą mogli zgłaszać Komendantowi Głównemu Policji transakcje dotyczące wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, które pomimo ich zgodności z prawem wzbudzają wątpliwości co do możliwości stwarzania zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zgłoszenie będzie mogło być dokonywane za pośrednictwem Systemu Rejestracji Broni.

Nowy projekt ma za zadanie realizację dyrektyw unijnych

Nowy projekt ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym zasadniczo nie zmienia reguł prowadzenia biznesu w tym obszarze. Przedsiębiorcy nie utracą swoich już uzyskanych koncesji, a nowe będą wydawane na dotychczasowych warunkach. Najważniejszym punktem projektu jest utworzenie Systemu Rejestracji Broni w celu wdrożenia przepisów unijnych. Ma on pomóc zminimalizować proceder nielegalnego wytwarzania i obrotu bronią palną na terenie UE. Ma zapewnić bardziej transparentny obrót bronią i umożliwić skuteczny monitoring każdego jej egzemplarza od powstania aż do likwidacji. Takie rozwiązanie ułatwi też prowadzenie działalności gospodarczej i ograniczy tradycyjny obieg dokumentów na rzecz e-usługi, co należy ocenić pozytywnie.

Wojciech Pawłuszko