NATO wzywa Moskwę do transparentności ws. Iskanderów. "Rosja łamie traktat INF"

Sekretarz generalny przedstawił dziennikarzom program spotkania ministrów obrony NATO, które w środę i czwartek odbędzie się w Brukseli. Będzie to pierwsza narada na szczeblu ministrów od szczytu Sojuszu, który odbył się w lipcu. Jednym z tematów będzie ocena postępów we wzmacnianiu sojuszniczego odstraszania i obrony oraz odpowiedź na wyzwania konwencjonalne, hybrydowe i w cyberprzestrzeni. Odbędzie się także spotkanie grupy planowania nuklearnego NATO.

W tym kontekście Stoltenberg odwołał się do traktatu INF (ang. Treaty on Intermediate-range Nuclear Forces), czyli układu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu. To umowa podpisana w 1987 r. pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Związkiem Radzieckim. Przewidywała całkowitą likwidację odpalanych z lądu nuklearnych i konwencjonalnych pocisków balistycznych i pocisków manewrujących o zasięgu od 500 do 5500 km.

Pozostajemy zaniepokojeni brakiem poszanowania przez Rosję zobowiązań międzynarodowych, w tym traktatu INF. Ten traktat znosi całą kategorię broni i jest kluczowym elementem naszego bezpieczeństwa. Teraz ten traktat jest zagrożony z powodu działań Rosji. Po latach zaprzeczeń Rosja niedawno uznała istnienie nowego systemu rakietowego o nazwie 9M729. Rosja nie dostarczyła żadnych wiarygodnych odpowiedzi na temat nowego pocisku. Wszyscy członkowie Sojuszu zgadzają się, że najbardziej wiarygodną oceną byłoby uznanie, że Rosja łamie traktat. Dlatego pilne jest, by Rosja odpowiedziała na te obawy w sposób poważny i przejrzysty.

Sekretarz generalny powołał się przy tym na dane wywiadowcze dostarczone przez USA.

9M729 (oznaczenie NATO: SSC-X-8) to odpalany z lądu pocisk manewrujący stanowiący uzbrojenie części wariantów systemu Iskander (pojawia się też określenie Iskander-K, aczkolwiek część analityków wiąże go z systemem 9M728 o oficjalnie mniejszym zasięgu wynoszącym do 500 km). Rakieta jest zbliżona do Kalibra-NK, odpalanego z okrętów (traktat INF obejmuje tylko pociski bazowania lądowego, nie dotyczy więc ani rosyjskich Kalibrów, ani amerykańskich Tomahawków). Sojusznicy już nie raz twierdzili, że rosyjskie rakiety łamią traktat INF. Odniesienie do 9M729 znalazło się także w deklaracji końcowej lipcowego szczytu w Brukseli.

Istotnym tematem spotkania ministrów obrony NATO będą wydatki obronne. Stany Zjednoczone od lat naciskają na sojuszników z Europy, by w większym stopniu łożyli na swoje bezpieczeństwo. Szczególnie często tę sprawę podnosi obecny amerykański prezydent Donald Trump.

W 2014 r. członkowie NATO zobowiązali się, że w ciągu 10 lat będą wydawać na obronność co najmniej 2 proc. swojego PKB, co jest poziomem zalecanym przez Sojusz. Spośród 29 państw NATO w tym roku ten poziom ma osiągnąć 8 państw.

We wtorek Stoltenberg podkreślił, że w ubiegłym roku sojusznicy z Europy i Kanada zwiększyli swoje budżety obronne o 5,2 proc., a w ciągu ostatnich dwóch lat wydały na obronność w sumie 41 mld dolarów więcej niż wcześniej. – Oczekuję, że wszyscy sojusznicy pozostaną na kursie, nadal będą robić postępy i honorować swoje zobowiązania – powiedział Stoltenberg.

Sekretarz generalny NATO odniósł się również do niedzielnego referendum konsultacyjnego w sprawie zmiany nazwy Macedonii. Zdecydowana większość głosujących poparła nazwę "Republika Północnej Macedonii", ale frekwencja był niska. Zarówno zwolennicy zmiany nazwy, jak i jej przeciwnicy ogłosili zwycięstwo. Teraz decyzja należy do parlamentu, gdzie do zmiany konstytucji wymagana jest większość 2/3 głosów.

Stoltenberg po raz kolejny powtórzył, że bez zmiany nazwy nie będzie wejścia Macedonii do NATO (sprzeciwia się temu Grecja). Dodał jednak, że rozmowy akcesyjne już się rozpoczęły (formalne zaproszenie wystosował szczyt NATO w lipcu) oraz że oczekuje ich zakończenia w styczniu 2019 r.

Na konferencji prasowej padło też pytanie o pomysł utworzenia stałej bazy wojskowej USA w Polsce. Stoltenberg powiedział, że nie będzie się na ten temat wypowiadał, bo nie jest kwestia na "NATO-wskim stole". Zaznaczył jednocześnie, że siły NATO i Stanów Zjednoczonych są już obecne w Polsce na zasadzie rotacyjnej, a USA są głównym państwem batalionowej grupy bojowej Sojuszu, która ćwiczy na poligonie w Orzyszu.

W tym miesiącu w Norwegii mają się rozpocząć ćwiczenia Trident Juncture 18. Będą to największe manewry NATO od lat. Według najnowszych danych weźmie w nich udział ok. 45 tys. żołnierzy z 31 państw oraz ok. 150 samolotów, 60 okrętów i ponad 10 tys. pojazdów. Scenariusz – jak mówił we wtorek Stoltenberg – jest fikcyjny, ale realny i obejmuje kolektywną odpowiedź na zbrojny atak na jednego z sojuszników.

Ministrowie obrony NATO będą rozmawiać także o współpracy z Jordanią i Tunezją, a także z Irakiem, gdzie wkrótce ma rozpocząć się misja szkoleniowa Sojuszu. Jednym z tematów będą zmiany w strukturze dowodzenia NATO, w ramach których Polska zabiega o utworzenie dowództwa komponentu lądowego w Szczecinie. W tym tygodniu nie należy jednak spodziewać się decyzji w tym zakresie.

Tradycyjnie podczas sesji ministrów odbędzie się spotkanie z szefową dyplomacji UE Federicą Mogherini oraz przedstawicielami Szwecji i Finlandii, które są członkami UE i państwami partnerskimi NATO. W programie jest także posiedzenie Komisji NATO-Gruzja.