Izraelska wojna totalna [OPINIA]

Obecnie Izrael prowadzi aktywne działania zbrojne na czterech kierunkach: w Strefie Gazy, w Libanie, w Syrii oraz na Zachodnim Brzegu. Według komunikatów izraelskich, od 18 marca, gdy działania zbrojne zostały wznowione, zabitych zostało 150 terrorystów Hamasu. Z kolei strona palestyńska mówi o prawie 1000 ofiarach. To jednak zdecydowanie dopiero początek, gdyż póki co izraelska armia zajęła tylko korytarz Netzarim odcinający południową część Strefy od północnej. Należy się spodziewać, że wkrótce do Strefy Gazy wprowadzone zostaną znacznie większe siły, w tym przerzucana obecnie z północy Izraela 36. dywizja. Oznaczać to będzie działania na pełną skalę, których intensywność może być nawet większa niż ta, która charakteryzowała działania przed wprowadzeniem zawieszenia broni. Zerwanie rozejmu to naturalna konsekwencja nie wejścia w życie przewidzianej fazy II, gdyż po zwolnieniu przez Hamas tej części porwanych zakładników, która przewidywana była w fazie I, nieformalne przedłużenie rozejmu odbywało się z perspektywy Izraela „za darmo”. To zaś generowało dodatkową krytykę pod adresem Netanjahu.

Rozwiązaniem mogło być przystąpienie do negocjacji fazy II, jednak po spotkaniu Trumpa z Netanjahu w Białym Domu, podczas którego zaprezentowano absurdalny pomysł „Gaza Riviera” połączony z planem wysiedlenia wszystkich mieszkańców Strefy, stało się jasne, że izraelski premier nie traktuje tych negocjacji poważnie, a fiasko rozejmu jest nieuniknione. Zamiast tego Netanjahu ogłosił rozpoczęcie realizacji planu „dobrowolnej relokacji” Palestyńczyków z Gazy, a stanowcze protesty Jordanii i Egiptu do dziś nie zniechęciły ani Trumpa, ani Netanjahu do wdrożenia tego pomysłu. Nie wpłynęła na to również egipska propozycja, poparta przez Ligę Arabską, która w dużej mierze korespondowała z planem Trumpa, ale bez wysiedlania Palestyńczyków.

Jednocześnie na Bliskim Wschodzie pojawił się nowy amerykański negocjator, Adam Boehler, który prowadził bezpośrednie rozmowy z Hamasem, pomijając Izrael. Problem w tym, że mandat negocjacyjny Boehlera okazał się wątpliwy, a jego wypowiedzi spotkały się z powszechną krytyką, zarzucającą mu ignorancję i niekompetencję. Ponadto negocjacje te były całkowicie sprzeczne z planem „Gaza Riviera”, co świadczyło o chaotycznym i niekonsekwentnym podejściu Trumpa oraz jego administracji do tego tematu. Wkrótce misja Boehlera zakończyła się fiaskiem, a Hamas otrzymał propozycję przedłużenia zawieszenia broni w zamian za uwolnienie 11 z 30 wciąż żywych zakładników (w rękach Hamasu pozostają zwłoki ośmiu porwanych).

Propozycja ta była oczywiście nie do przyjęcia dla Hamasu, ponieważ pozbawiałaby go jedynej karty przetargowej, która wywierała nacisk na opinię publiczną w Izraelu, zmuszając Netanjahu do zakończenia wojny. Po uwolnieniu zakładników przez Hamas, izraelskiego premiera nic nie powstrzymywałoby przed prowadzeniem wojny o takiej intensywności, by Palestyńczycy w Gazie zdecydowali się ją opuścić, co z kolei oznaczałoby ostateczną klęskę Hamasu.

Tymczasem, mimo że Hamas jest obecnie osłabiony militarnie, a jego kierownictwo zostało zdziesiątkowane, wciąż zachowuje zdolność do utrzymywania pełnej kontroli nad Gazą oraz przeprowadzania ataków rakietowych (choć niecelnych) na Izrael. Oznacza to, że Netanjahu nie może ogłosić realizacji jednego z dwóch głównych celów operacji (obok uwolnienia zakładników), czyli zniszczenia tej organizacji, co od samego początku budziło zasadnicze wątpliwości co do skuteczności działań militarnych. Hamas można wyeliminować jedynie działaniami politycznymi, przede wszystkim poprzez wdrożenie rozwiązania dwupaństwowego i w konsekwencji normalizację relacji Izraela z Arabią Saudyjską, a potem z całym światem arabskim. Taki proces doprowadziłby do izolacji Hamasu oraz osłabienia jego wpływu ideologicznego.

Obecnie w Strefie Gazy narasta spontaniczny opór wobec Hamasu, ponieważ część populacji dostrzega, że organizacja nie dba o interesy ludności, lecz o swoje własne, co stanowi główną przyczynę nieszczęść, które spadły na ten region. Niedawno miały miejsce gwałtowne demonstracje przeciwko Hamasowi w Gazie. Jednakże, jeśli Izrael wciąż odrzuca możliwość palestyńskiej kontroli nad Gazą i planuje wypędzenie jej mieszkańców, te protesty są z góry skazane na niepowodzenie. Po wznowieniu izraelskiej ofensywy na pełną skalę Hamas złapie swoich przeciwników wśród ludności, wymorduje ich, a winę zrzuci na izraelskie bombardowania.

Pomysł „Gaza Riviera” jest kluczem do destabilizacji całego regionu, a ten scenariusz już zaczyna się realizować wraz ze wznowieniem walk w Strefie Gazy. Oddala on bowiem perspektywę rozszerzenia Porozumień Abrahamowych, które mogłyby stać się fundamentem architektury bezpieczeństwa regionu i w znacznym stopniu zagwarantować bezpieczeństwo Izraelowi, znacznie bardziej niż równanie z ziemią Strefy Gazy, sianie terroru na Zachodnim Brzegu oraz taktyka destabilizacji krajów sąsiednich, by nie miały one siły zaatakować Izrael. Paradoksem jest to, że Porozumienia Abrahamowe są zasługą Trumpa, a sam Netanjahu jeszcze niedawno zabiegał o normalizację stosunków z Arabią Saudyjską. Zatem jest szokujące, że działania obu liderów prowadzą w ślepy zaułek, kosztem tych planów.

W przypadku Netanjahu jest to w pewnym sensie zrozumiałe, gdyż izraelski premier podporządkował wszystko swojemu osobistemu interesowi. Wie bowiem, że zakończenie wojny oznaczałoby jego koniec – nie tylko polityczny, ale także kryminalny, ponieważ z pewnością zostaną mu postawione zarzuty karne. Sondaże, które spadły po 7 października 2023 r., wciąż są dla niego niekorzystne, i trudno sobie wyobrazić, co mogłoby to zmienić.

Działania Izraela na czterech frontach militarnego zaangażowania generują ogromne zagrożenia dla jego interesów wewnętrznych. Warto przypomnieć, że bezpieczeństwo narodowe zależy od wartości, do których odwołuje się naród, a jednym z fundamentów izraelskiego państwa jest demokratyczny ustrój. Tymczasem izraelska opozycja coraz bardziej oskarża Netanjahu o dążenie do autorytaryzmu. Na dowód tego wskazują przeforsowanie kontrowersyjnej reformy sądownictwa w Knesecie, zignorowanie sprzeciwu sądu w sprawie przywrócenia Itamara Ben Gwira na stanowisko ministra bezpieczeństwa narodowego, brutalniejsze działania policji wobec opozycyjnych demonstrantów, a także usunięcie szefa sztabu IDF Herzi Halevi oraz szefa Szin Betu Ronena Bara (ta decyzja będzie jeszcze podlegać rewizji przez Sąd Najwyższy, ale bardzo prawdopodobne jest, że nawet jeśli sąd ją unieważni, rząd ją zignoruje). Dodatkowo, planowane jest usunięcie Prokurator Generalnej Gali Bahrav Miara. Szczególnie kontrowersyjne jest usunięcie Bara, ponieważ wiąże się to z postawieniem przez Szin Bet zarzutów osobom z najbliższego otoczenia Netanjahu, które miały pobierać pieniądze od Kataru, głównego sponsora Hamasu. Zarzuty te sugerują, że ich działania mogły przyczynić się do przymykania oczu na przepływ środków z Kataru do Hamasu oraz ignorowanie wzmacniania zdolności bojowych tej organizacji przez dowódcę brygad al-Kassam, Mohammada Deifa.

W Izraelu trwają potężne demonstracje opozycji, która domaga się przyspieszonych wyborów (choć te powinny odbyć się dopiero w październiku 2026 roku). Dodatkowo w izraelskim społeczeństwie pogłębiają się podziały między ultraortodoksyjnymi odmawiającymi służby wojskowej, osadnikami na Zachodnim Brzegu z ekstremistyczną ideologią kahanistyczną a prodemokratycznymi i lewicowymi Izraelczykami, którzy stanowią fundament izraelskiej gospodarki.

Wznowienie pełnoskalowych walk w Strefie Gazy, co wydaje się nieuniknione, może oznaczać wyrok śmierci na pozostałych 30 zakładników (choć główną odpowiedzialność ponosi Hamas). Wszelkie rozmowy staną się bezcelowe, chyba że USA, pod naciskiem państw arabskich, zmienią swoje stanowisko i Trump wycofa się z pomysłu „Gaza Riviera”. Jeśli tak się nie stanie, Izrael będzie dążył do wypchnięcia Palestyńczyków z Gazy, a Egipt i Jordania znajdą się pod rosnącą presją ze strony amerykańskiej administracji. Jednak wszelkie próby wywierania nacisku na te dwa państwa mogą przynieść odwrotny skutek – ich oddalenie się od USA, a w konsekwencji od Izraela, z możliwym wycofaniem się z normalizacji, co miałoby katastrofalne skutki dla stabilności regionu. Zarówno Egipt, jak i Jordania wiedzą, że nie mogą ulec presji, ponieważ mogłoby to prowadzić do wewnętrznej destabilizacji. Już teraz narasta napięcie między prozachodnim królem Jordanii, Abdullahem II, a jordańską ulicą, z czego monarcha zdaje sobie sprawę. Niestety, zarówno Netanjahu, jak i Trump, zdają się nie dostrzegać, jak katastrofalny byłby, a zarazem jak coraz bardziej realny staje się, ewentualny upadek haszymidzkiej monarchii w Jordanii.

Ale działania w Gazie nie są jedynymi jakie Izrael prowadzi. Do tego dochodzą coraz brutalniejsze działania na Zachodnim Brzegu prowadzone w interesie tamtejszych osad żydowskich i w obronie bojówek osadników atakujących Palestyńczyków. Izrael prowadzi też coraz bardziej intensywne działania w Libanie. Mimo że zawarte 27 listopada 2024 r. zawieszenie broni między Izraelem a Hezbollahem przewidywało całkowite wycofanie się Izraela z terytorium Libanu w ciągu 60 dni to Izrael utrzymał swoją obecność w pięciu punktach na południu Libanu. Daje to ideologiczną amunicję Hezbollahowi, by odmawiać rozbrojenia, a to z kolei destabilizuje Liban.

W rezultacie Izrael dokonuje coraz intensywniejszych nalotów na południowy Liban, w tym ostatnio na Tyr, a grozi wznowieniem nalotów na Bejrut, a mieszkańcy północnej Galilei w Izraelu dalej boją się wracać do domu. Z drugiej strony utrzymanie zbrojnej obecności Hezbollahu w Libanie wpisuje się w taktykę zarządzania przez Izrael konfliktem między swoimi wrogami (Hezbollah vs. rządzący w Syrii HTS), choć takie podejście budzi wątpliwości co do strategicznej celowości (zwiększanie wrogości i otwieranie kolejnych frontów). Izrael nie osłabia też swojego zaangażowania militarnego w Syrii, ewidentnie uznając za niewiarygodne zapewnienia asz-Szary, że nie ma on zamiaru zagrażać bezpieczeństwu żadnego innego państwa. Nieufność Izraela wobec dżihadystów, którzy antyizraelskość mają wpisaną w swoje ideologiczne DNA, jest oczywiście uzasadniona, zwłaszcza, że dochodzi tu narastające napięcie między Izraelem a wspierającą nowe władze w Syrii Turcją. Jednakże gra na dezintegrację Syrii, ustawiczne naloty na jej potencjał militarny (który i tak jest już zdziesiątkowany) powodujące również straty osobowe po stronie syryjskiej, może zadziałać stymulująco (a nie odstraszająco) na skłonność syryjskich dżihadystów do dokonywania ataków na Izrael. Ponadto aktywność militarna Turcji w Syrii i jej plany przejęcia bazy wojskowej w Palmyrze mogą doprowadzić do izraelsko-tureckiej konfrontacji w Syrii, zwłaszcza, że taki kryzys odwróci uwagę od problemów wewnętrznych z jakimi borykają się zarówno Erdogan jak i Netanjahu.