Psy wojny Putina – Ekspedycyjny Ochotniczy Korpus Szturmowy Federacji Rosyjskiej

Epilog

Kreml nieustannie adaptuje swoje podejście do prowadzenia wojny metodami niekonwencjonalnego konfliktu zbrojnego. Działania te obejmują wiele domen, które umożliwią Moskwie projektowanie wiele scenariuszy w obecnym i przyszłym konflikcie, które są lub będą prowokowane przez Federację Rosyjską. Głównym powodem tych zmian w postrzeganiu przez Rosjan konfliktu jest poszukiwanie, testowanie wydajnych metod prowadzenia walki i uzyskania wymaganej skuteczności w oddziaływaniu na zaawansowanego technicznie, a także gospodarczo – potencjalnego przeciwnika.

Kluczowe w tym są takie dziedziny, które obejmują wielodomenowe pola walki, ale nie narażają bezpośrednio Federację Rosyjską na podobne oddziaływanie strony przeciwnej. W tej przestrzeni Moskwa widzi szczególny obszar na rozszerzenie kompetencji niepaństwowych specjalistycznych jednostek wywiadowczych, sił specjalnych, ale przede wszystkim widzi miejsce dla outsourcingu w dziedzinie prowadzenia symetrycznego i niesymetrycznego konfliktu przy pomocy niekonwencjonalnych działań pozapaństwowych grup militarnych.

Główna rola w tym obszarze przypadnie firmom paramilitarnym (PMC - ang. private military company), które ze względu na swój charakter i trudny do zdefiniowania międzynarodowy status prawny, zapewniają Moskwie elastyczność w osiąganiu zamierzonych celów, przy akceptowalnych kosztach i ryzyku porażki. Jak pokazała wojna w Ukrainie, firmy (PMC) wydajnie wspomagają działania operacyjne jednostek wojskowych w klasycznym konflikcie symetrycznym. Rosja legalizuję działalność firm wojskowych i organizacji najemniczych, które pozostają teoretycznie poza strukturą rosyjskiego Ministerstwa Obrony. Zrobiła to w ramach niewielkiej nowelizacji ustawy o Siłach Zbrojnych Federacji Rosyjskiej zainicjowanej przez Kreml oraz jednogłośnie przejętą przez Dumę Rosyjską. W prawie i mediach rosyjskich personel wojskowy PMC nazywany jest oficjalnie „ochotnikiem”.

Zgodnie z treścią nowelizacji tej ustawy, gubernatorzy obwodów, ale też firmy prywatne otrzymały prawo do tworzenia wyspecjalizowanych przedsiębiorstw wojskowych (ochotniczych). Oczywiście odbywa się to wyłącznie za zgodą prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina, a powstałe jednostki podlegają pod Federalną Służbę Wojsk Gwardii Narodowej Rosji, czyli teoretycznie formację bezpieczeństwa wewnętrznego. Należy tu wspomnieć jego wypowiedź z 5 października 2023 roku, która miała miejsce na spotkaniu w międzynarodowym klubie dyskusyjnym „Wałdaj” - W Rosji nie ma prywatnych firm wojskowych, bo nie ma odpowiedniego ustawodawstwa; PMC to nazwa stworzona przez dziennikarzy”.

Świadczy to, że Rosja mimo posiadania wewnętrznego prawa normującego funkcjonowanie takich pozapaństwowych struktur militarnych nie zamierza się do nich oficjalnie przyznawać i brać za nie politycznej odpowiedzialności, szczególnie w kontekście ich obecnej i przyszłej działalności międzynarodowej. Stwarza to Moskwie nowe możliwości, teoretycznie bezkarnego wykorzystania potencjału PMC w działaniach symetrycznych i asymetrycznych, pozostających poza jurysdykcją prawa Narodów Zjednoczonych. 

„Grupa Redut"

Na początku 2023 roku rosyjski koncern Gazprom Nieft zorganizował PMC „Redut” jako grupę militarną odpowiedzialną za ochronę swoich obiektów przemysłowych i wydobywczych, m.in. na Bliskim Wschodzie. „Grupa” ta była w tym czasie bezpośrednim konkurentem syryjskiego skrzydła „Grupy Wagnera”, która realizowała podobne zadania. Już wtedy dochodziło do bratobójczej konkurencji o lukratywne kontrakty, ale też współpracy i dzielenia się zasobami. Te doświadczenie z wzajemnej konkurencji i współpracy zawarzą na przyszłości członków obu tych grup rosyjskich najemników. Należy przypomnieć, iż sam oryginalny „Redut” przeszedł szybko pod projekt rekrutacyjny Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, którego celem było zbudowanie konkurencyjnej struktury do rozrastającej się w tym samym czasie „Grupy Wagnera”.

Ostatecznie przewagą „Redut-a” nad „Wagnerem”, którego założycielem był Jewgienij Prigożyn, była gwarancja działalności i pełnego wsparcia logistycznego przez Ministerstwo Obrony w ramach prowadzonych operacji bojowych w Ukrainie, a także obejmowała działalność powiązanych z „Grupą Redut” mniejszych rosyjskich firm wojskowych działających pozostałych częściach świata. Oczywiście ta gwarancja wiązała się, że te mniejsze firmy i jednostki ochotnicze podlegały bezpośrednio pod kierownictwo „Redut-a”, a co za tym idzie Ministerstwa Obrony. W ten sposób powstała realna konkurencja wobec chcącej większej niezależności (partnerstwa) wobec Ministerstwa Obrony „Grupy Wagnera”. To także była jedna z głównych przyczyn słynnego buntu Prigożyna, który miał miejsce w dniach 23-24 czerwca 2023 roku.

Proces konsolidacji w ramach „Grupy Redut” nasilił się pod koniec czerwca 2023 roku, gdzie po porażce wspomnianego buntu, kolejne mniejsze rosyjskie jednostki ochotnicze podpisywały kontrakty w ramach proponowanego projektu Ministerstwa Obrony. W ten sposób Ministerstwo ostatecznie uzależnia je kosztem dogasającego projektu Prigożyna. To był krytyczny okres dla wykrwawionej „Grupy Wagnera”, która posiadała ciągle doświadczoną kadrę, nie mogącą już liczyć na takie szerokie wsparcie Ministerstwa Obrony, a śmierć Prigożyna ostatecznie przekreśliła jej szanse na dalszy rozwój w ramach dotychczasowego projektu.  

Ekspedycyjny Ochotniczy Korpus Szturmowy

Pod koniec października 2023 roku, w armii rosyjskiej działającej w strefie tzw. „operacji specjalnej” pojawił się 1. Ochotniczy Ekspedycyjny Korpus Szturmowy, który zasadniczo najczęściej kojarzony wyłącznie jest z „Grupą Redut”. Chciałbym przypomnieć, że wspominany wyżej Korpus nie jest jednostką wojskową w rozumieniu prawa rosyjskiego i powstał na bazie organizacji (firmy militarnej) bazując na wspomnianej nowelizacji ustawy. Patrząc w przeszłość, może się wydawać, że Korpus jest odpowiednikiem lub klonem „Grupy Wagnera”. Są to oczywiście uzasadnione przypuszczenia, gdyż podobieństwo powstałego na bazie „Reduta” Korpusu w jej znanej mi wojskowej części opiera się na identycznych zasadach werbunku i co ważne Korpus skopiował sprawdzoną bojowo strukturę w tym system dowodzenia, jaką miała dotychczas w jej najlepszych czasach „Grupa Wagnera”, czyli też inną niż w strukturach jednostek wojskowych należących do rosyjskiego Ministerstwa Obrony.

Poza strukturami Korpus przejął wiele kompetencji i kadry po „Grupie Wagnera”. Takim przykładem jest pułkownik Andriej Troszew o pseudonimie „Sedoj”, który do buntu Jewgienija Prigożyna zajmował się rekrutacją do kompanii szturmowych tworzonych przez wagnerowców, a po nim odpowiadał za rekrutację specjalistów do firmowanych przez „Redut” projektów przejętych od „Grupy Wagnera” na Bliskim Wschodzie i Afryce. Sam pułkownik Troszew nigdy nie był w ścisłym sztabie „Grupy Wagnera”. Pełnił on tam rolę podwykonawcy i miał status dyrektora Związku Ochrony Interesów Weteranów Wojen Lokalnych i Konfliktów Zbrojnych za pośrednictwem, którego prowadzona była koordynacja między Ministerstwem Obrony, a „Grupą Wagnera” szczególnie w procesie werbowania nowych specjalistów potrzebnych do prowadzenia działań bojowych w Ukrainie, ale i nie tylko.

Kolejnym skrajnym przykładem jest Anton Elizarow pseudonim „Lotos”, który w sierpniu 2023 roku jako jeden z dowódców ścisłego sztabu najemników Prigożyna poinformował za pośrednictwem Telegramu, że negocjacja o połączeniu najbardziej doświadczonej, bojowej części tworzącej rdzeń „Grupy Wagnera” z projektem „Grupy Redut”, nie wchodzi w grę. W związku z tym powstał wspólny oddzielny projekt wojskowej części „Wagnera” z Federalną Służbą Wojsk Gwardii Narodowej Rosji (Rosgwardią), pod patronem jej dowódcy gen. armii Wiktora Zołotowa. To w ramach działań Rosgwardii byli wagnerowcy skutecznie zwalczali ukraińskie działania dywersyjno-rozpoznawcze na obszarach okupowanych i strefie przygranicznej, w ten sposób realnie osłabiając działania ofensywne Armii Ukraińskiej. Obecnie planowane jest przeniesienie części ich do aktywnych działań bojowych w ramach tzw. „operacji specjalnej”.

Ministerstwo Obrony stworzyło na bazie „Grupy Redut” Ekspedycyjny Ochotniczy Korpus Szturmowy biorąc pod uwagę obecne i przyszłe wyzwania w ramach prowadzonej wojny w Ukrainie. Należy zauważyć, że na czele Korpusu stoi pułkownik Andriej Troszew, co może wskazywać, że sama struktura Korpusu jest elementem administracyjno-rekrutacyjnym, a nie bojowym. Ciekawostką jest, że 29 września 2023 roku prezydent Władimir Putin osobiście spotkał się z pułkownikiem Andriejem Troszewem i wiceministrem obrony Yunusem-Bekiem Jewkurowem, który nadzoruje rosyjski kontyngent w Afryce oraz Bliskim Wschodzie. Na spotkaniu Prezydent Rosji faktycznie mianował Andrieja Troszewa szefem Ekspedycyjnego Ochotniczego Korpusu Szturmowego. Jednak obecność Jewkurowa może wskazywać, że Korpus będzie wkrótce realizował bardziej ambitne i rozszerzone działania niż tylko uczestnictwo w działaniach bojowych w Ukrainie. Zagadkowe są też niepotwierdzone późniejsze wizyty Jewkurowlewa i jego podwładnych w Iranie.

Kolejna ciekawa informacja miała miejsce 14 października 2023 roku, gdzie TASS oficjalne powołując się na słowa pułkownika Anatolija Bibiłowa, zastępcę dowódcy Korpusu ds. pracy wojskowo-politycznej napisała, że ​​„…oddziały ochotnicze w strefie operacji specjalnej, w tym bataliony i brygady kozackie, połączyły się w ramach Ekspedycyjnego Ochotniczego Korpusu Szturmowego”. Biorąc pod uwagę całą cytowaną przez TASS wypowiedź Bibiłowa można założyć, iż w skład Korpusu wchodzą 1. Ochotnicza Brygada Rozpoznawczo-Szturmowa „Wilki”, Ochotnicza Brygada Rozpoznawczo-Szturmowa „Aleksander Newski” oraz 60. Powietrznodesantowa Brygada Szturmowa „Weterani” i to one obecnie stanowią rdzeń nowego Korpusu. Brygady te od dawna biorą aktywny udział w działaniach Zgrupowania Wojsk Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej „Południe”.

Uzupełnieniem do nich są ochotnicze pułki kozackie „Dniepr”, „Don”, „Terek” oraz najbardziej doświadczone bojowo bataliony BARS takie jak: „Jerzy Zwycięski”, „Północ”, „Z”. Dostępne informację wskazują, że jednostki Korpusu wyposażone są w przekazywane przez Ministerstwo Obrony nowe uzbrojenie takiej jak moździerze, systemy artyleryjskie dużego kalibru, artylerie rakietową, czołgi. Ważne jest to, że te samodzielne jednostki Korpusu mogą w pełnym zakresie realizować działania połączone, co obecnie nie jest standardem w jednostkach Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Pułkownik Bibiłow dodał, iż nazwa „ekspedycyjny” oznacza to, że jednostki Korpusu mogą zostać przeniesiony w dowolną część obszaru tzw. „operacji specjalnej”, by realizować operacje bojowe zakontraktowane przez Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej.

W drugiej części artykułu zostaną przedstawione jednostki wchodzące w skład Korpusu Szturmowego.