Płonie rosyjskie centrum kosmiczne na Krymie. ATACMS znowu górą [KOMENTARZ]

Wieczorem 23 czerwca 2024 roku Ukraińcy zaatakowali taktycznymi pociskami balistycznymi MGM-140 ATACMS centrum łączności i śledzenia obiektów kosmicznych koło miasta Jewpatoria na Krymie. Ilość pożarów, jakie były widoczne na publikowanych w sieci zdjęciach i filmach potwierdza, że wchodzące w skład tego centrum obiekty zostały trafione kilkoma pociskami pomimo silnej obrony przeciwlotniczej.

Jest więc bardzo prawdopodobne, że na długi czas centrum zostanie wyłączone, co jeszcze raz pokazuje, w jak beznadziejnej sytuacji znaleźli się Rosjanie w zasięgu ukraińskich rakiet wstrzeliwanych z wyrzutni HIMARS i MLRS. Obecnie żadnego z ich stałych centrów dowodzenia i łączności, magazynów amunicji i paliw, lotnisk i portów oraz punktów bazowania wojsk nie można obecnie uznać za bezpieczne.

Ilość systemów przeciwlotniczych, jakie trzeba by było rozwinąć dla zabezpieczenia tych wszystkich obiektów jest zbyt duża nawet jak na rosyjskie możliwości, tym bardziej że swoje potrzeb ma również front. Dodatkowo do zwalczania rakiet balistycznych można wykorzystywać jedynie najnowsze systemu obronne, a tych jak wiadomo Rosjanie nie mają zbyt wiele.

Co tak naprawdę zaatakowali Ukraińcy?

Zaatakowane przez Ukraińców centrum łączności i obserwacji kosmicznej NIP-16 nie jest obiektem nowym. Zostało ono zbudowane jeszcze w czasach Związku Radzieckiego, działając od listopada 1961 roku jako 8. Samodzielny Naukowy Punkt Pomiarowy Łączności Dalekiego Zasięgu z Pojazdami Kosmicznymi. W ramach sowieckiej sieci kontroli naziemnej, rozproszonej po całym ZSRR, krymska instalacja stała się jednak bardziej znana jako NIP-16.

To, co zbudowano na Krymie wyróżniało się jednak ze względu na niespotykane wcześniej możliwości. Przykładowo kompleks łączności kosmicznej Pluton pozwalał na utrzymywanie kontaktu ze statkami kosmicznymi (wysyłania poleceń, śledzenia trajektorii oraz odbierania i deszyfrowania danych telemetrycznych) na odległości nawet 300 milionów kilometrów (dając możliwość kierowania misjami na orbicie Marsa). System antenowy Plutona był dodatkowo o tyle interesujący, że jego mechanizm antenowy zbudowano z kadłubów okrętów podwodnych połączonych z elementami starego mostu i mechanizmem obrotowym z wieży armatniej pancernika „Sewastopol”(który był złomowany w latach 1956-1957).

W skład centrum NIP-16 zbudowanego koło Jewpatorii (66 km na północ od Sewastopola) wchodzą dwa główne obiekty: stacja odbiorcza (tzw. Ośrodek nr 1) zlokalizowana w pobliżu wsi Witino i oddalona od niej o około 10 km - stacja nadawcza (Ośrodek nr 2) rozlokowana w pobliżu wsi Ujutnoje. W Ośrodku nr 1 początkowo znajdowały się dwie anteny odbiorcze ADU-1000 (pracujące na falach od długości 32 cm), centrum łączności, zakłady techniczne i elektrownia. W Ośrodku nr 2 ustawiona była jedna antena ADU-1000 systemu Pluton (składająca się ośmiu czasz antenowych o średnicy 16 m każda) oraz nadajnik o mocy 120 kW pracujący na fali o długości 39 cm. Wszystkie te obiekty były obsługiwane przez oficerów Armii Radzieckiej.

Ośrodek NIP-16 był później modernizowany i uzupełniany w pierwszej kolejności przez system łączności Saturn-MS, tworzony specjalnie na potrzeby radzieckich planów załogowego lądowania na Księżycu (w skład którego weszły: anteny odbiorcze KTNA-200 i anteny nadawcze AP-400). Pomimo zarzucenia programu księżycowego kompleks ten był wykorzystywany do wspierania bezzałogowych lotów na Księżyc, misji statków kosmicznych Sojuz i Progress i stacji kosmicznych Salut i Mir, jak również do wspierania działania satelitów Mołnia.

W 1973 roku na terenie ośrodka NIP-16 zaczęła się budowa radioteleskopu P-2500/RT-70 (ważącego 4500 ton) dla nowego kompleksu Kwant-S. Ukończony w 1978 roku obiekt służył później m.in. do łączności ze statkami kosmicznymi Wenera-10 i Wenera-11, do wsparcia misji Vega na Wenus i obserwacji komety Halleya, ostatecznie przejmując zadania wycofanego w międzyczasie kompleksu Pluton. Szacuje się, że Kwant-S zwiększył możliwości centrum NIP-16 w zakresie czułości i przepustowości aż 10-35 razy.

W październiku 1967 r. na Krymie koło Jewpatorii utworzono także specjalny ośrodek kontroli misji dla załogowego programu księżycowego (funkcjonujący do 1980 roku) oraz Zapasowy Punkt Dowodzenia rosyjskiego Ministerstwa Obrony do łączności z sowieckimi satelitami wojskowymi.

Część obiektów kompleksu NIP-16 została ostatecznie opuszczona i niszczała jeszcze przed upadkiem ZSRR. Jednak władze ukraińskie zabiegały po 1991 roku o zachowanie ośrodka NIP-16 tworząc w nim Ukraińskie Narodowe Centrum Środków Kosmicznych. I wcale nie był to tylko ośrodek naukowy. Radioteleskop RT- 70 w latach 2007-2008 kontrolował np. wyprodukowanego na Ukrainie egipskiego satelitę EgiptSat-1. Ośrodek wspierał także rosyjskie działania kosmiczne, jednak sami Rosjanie w 2012 roku podjęli decyzję o budowie na południu Rosji nowego centrum kontroli w przestrzeni kosmicznej.

Sytuację zmieniła aneksja Krymu i obiekt NIP-16 został przekształcony w kompleks dowodzenia i pomiarów rosyjskich sił powietrzno-kosmicznych. Było to o tyle łatwe, że ponad 200 ukraińskich pracowników ośrodka zgodziło się w nim pracować dla władz rosyjskich. Radioteleskop RT-70 zaczął być np. wykorzystywany do sterowania elementami rosyjskiego systemu nawigacji satelitarnej GLONASS i do odbioru informacji naukowych z obserwatorium orbitalnego Spiektr-RG (Rentgen-Gamma) wyniesionego na orbitę w 2019 roku.

Rosjanie, reaktywując ośrodek NIK-16 chcieli dodatkowo pokazać, że Półwysep Krymski jest już na stałe włączony do Rosji. Dlatego nad centrum koło Jewpatorii podniesiono m.in. flagę rosyjskich sił powietrzno-kosmicznych. Rosjanie zaczęli także modernizację całego obiektu, przystosowując go nie tylko do wspierania misji kosmicznych, ale również do utrzymywania łącznością z rosyjskimi satelitami wojskowymi i cywilnymi.

Nieprawdziwa jest więc informacja przekazana przez Minoboronę, że 23 czerwca 2024 roku nastąpił „terrorystyczny atak na cywilną infrastrukturę w Sewastopolu przekazanymi przez Amerykanów taktycznymi rakietami balistycznymi ATACMS”. Ukraińcy zaatakowali bowiem bardzo ważny obiekt militarny. Przypuszcza się m.in., że zniszczenie centrum NIP-16 (lub jego uszkodzenie) może poważnie utrudnić rosyjskim siłom powietrzno-kosmicznym namierzanie ukraińskich rakiet. A to z kolei ułatwi kolejne ataki pociskom wystrzeliwanym z systemów HIMARS i MLRS. I tak koło się zamyka.

Trzeba przy tym dodatkowo pamiętać, że same straty w infrastrukturze są bardzo dotkliwe dla Rosjan, ale nie najważniejsze. O wiele większy efekt takie uderzenia wywołują w samej psychice rosyjskich obywateli, którzy osiedlili się na terenach ukraińskich zajętych po 2024 roku, albo którzy korzystają z tych terenów w czasie wakacji (głównie na Krymie). Oczywiście ukraińskie pociski są precyzyjne i nakierowane na obiekty wojskowe na pewno by im nie wyrządziły szkody, ale jest jeszcze rosyjska obrona przeciwlotnicza.

O tym, jak może być ona niebezpieczna, świadczą 4 ostatnie ofiary śmiertelne oraz 151 osób rannych na jednej z plaż krymskich, co były wynikiem upadku szczątków rosyjskich rakiet przeciwlotniczych, jakie wystrzelono w kierunku ukraińskich pocisków. Efekt jest tego taki, że nawet jeżeli ktoś się zdecyduje na wyjazd wakacyjny na Krym, to nie będzie patrzył na piękne widoki, ale głównie będzie spoglądał na niebo w poszukiwaniu nadlatującego zagrożenia. Co zresztą i tak w jego sytuacji nic nie zmieni.