Więcej uprawnień dla Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej. MON wprowadza nowe przepisy ws. zakupów [ANALIZA]

Nowa decyzja dotycząca zakupów uzbrojenia dla WOT

5 maja 2017 r. weszła w życie decyzja Nr 92/MON Ministra Obrony Narodowej z 28 kwietnia 2017 r. w sprawie pozyskiwania sprzętu wojskowego Wojsk Obrony Terytorialnej (Dz. Urz. MON 2017 poz. 89). Odmiennie niż obowiązująca od 25 marca 2013 r. decyzja Nr 72/MON Ministra Obrony Narodowej z 25 marca 2013 r. w sprawie pozyskiwania sprzętu wojskowego i usług dla Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. MON 2013 poz. 78) została przygotowana przez Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej, a nie przez Departament Polityki Zbrojeniowej MON. To zaskakujące, bo zgodnie z regulaminem organizacyjnym Ministerstwa Obrony Narodowej to właśnie wskazany Departament jest odpowiedzialny za kształtowanie polskiej polityki zbrojeniowej, kształtowanie systemu pozyskiwania sprzętu wojskowego oraz prowadzenie procedur ustanawiania i monitorowania realizacji programów uzbrojenia. W związku z tym przygotowuje ministerialne dokumenty w tym zakresie. Takie stanowisko potwierdza § 6 ust. 1 decyzji Nr 220/MON Ministra Obrony Narodowej z 11 lipca 2016 r. w sprawie działalności legislacyjnej w resorcie obrony narodowej (Dz. Urz. MON 2016 poz. 123), który wskazuje, że opracowanie projektu aktu prawnego, w tym decyzji Ministra Obrony Narodowej, należy do właściwej pod względem merytorycznym komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej albo jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanej.

Czytaj też: PGZ zaprezentowała ofertę dla OT. Macierewicz: Na pewno będzie MSBS

Nowy dokument określa proces pozyskiwania dla Wojsk Obrony Terytorialnej sprzętu wojskowego oraz wszelkich jego części, komponentów lub podzespołów, technicznych środków materiałowych do sprzętu wojskowego i usług, w tym dostaw i usług bezpośrednio związanych z tym sprzętem, dla którego gestorem jest Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej. Ponadto obejmuje regulacje dotyczące czynności osób funkcyjnych resortu obrony narodowej w ramach tego procesu. Trudno uzasadnić, dlaczego w wyniku powołania WOT Ministerstwo Obrony Narodowej nie znowelizowało pod kątem specyfiki zakupów dla OT wspomnianej decyzji nr 72/MON regulującej proces pozyskiwania sprzętu wojskowego i usług dla pozostałych rodzajów Sił Zbrojnych RP. Taki ruch z pewnością prowadziłby do większej przejrzystości i spójności obowiązujących przepisów. W sprawach nieuregulowanych w decyzji Nr 92/MON znajduje odpowiednie zastosowanie właśnie decyzja nr 72/MON.

Dowódca WOT z nowymi uprawnieniami kosztem Szefa Sztabu Generalnego WP oraz Inspektoratu Uzbrojenia

W myśl nowej decyzji Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej będzie analizował bieżące funkcjonowanie Wojsk Obrony Terytorialnej i na tej podstawie identyfikował potrzebę pozyskania dla nich sprzętu wojskowego (chodzi głównie o broń, amunicję lub materiały wojenne). Takie rozwiązanie jest jednoznaczne z uszczupleniem kompetencji Szefa Sztabu Generalnego WP na rzecz Dowódcy WOT. W obecnie obowiązującej procedurze pozyskiwania sprzętu wojskowego i usług dla SZ RP to Szef SG WP kieruje całokształtem przedsięwzięć planistycznych związanych z fazą identyfikacyjną w obszarze potrzeb sprzętowych SZ RP oraz odpowiada za jej realizację. W przypadku WOT nie będzie miał takich uprawnień, bowiem zgodnie z nową decyzją Nr 92/MON przypadną one Dowódcy WOT.

Po zidentyfikowaniu potrzeb WOT Dowódca tego rodzaju sił zbrojnych będzie opracowywał wniosek w sprawie pozyskania konkretnego sprzętu wojskowego. Dokument będzie opisywał i określał ilość pożądanego sprzętu wojskowego oraz szacunkowy koszt jego pozyskania. Ponadto Dowódca OT będzie zawierał we wniosku analizę rynku w zakresie dostępności poszukiwanego sprzętu wojskowego, który będzie musiał spełniać wymagania ujęte w dokumentach określających specyfikę techniczną wykorzystywanego przez SZ RP uzbrojenia z uwzględnieniem obowiązujących norm obronnych. Oprócz tego wniosek będzie musiał określać sposób pozyskania sprzętu wojskowego czy to w postaci zakupu czy zakupu z dostosowaniem oraz realizatora zadania, którym będzie zasadniczo Inspektorat Uzbrojenia.

Przyjęte rozwiązanie oznacza uszczuplenie kompetencji tegoż Inspektoratu, który odpowiada za fazę analityczno-koncepcyjną w procesie pozyskiwania uzbrojenia dla pozostałych rodzajów SZ RP, w tym analizy rynków uzbrojenia oraz za określenie sposobu pozyskania danego sprzętu wojskowego.

Opiniowanie wniosku w sprawie pozyskania sprzętu wojskowego dla WOT

Po przygotowaniu wniosku Dowódca WOT będzie go przekazywał do zaopiniowania pod kątem poprawności przyjętych wymagań operacyjnych, możliwości sfinansowania i prawidłowego zrealizowania zakupu przez następujące komórki organizacyjne resortu obrony narodowej:

1. tzw. właściwego organizatora systemu funkcjonalnego, czyli szefa Zarządu Planowania i Programowania Rozwoju Sił Zbrojnych – P5 w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego,
2. Zarząd Planowania Rzeczowego – P8 w SG WP odpowiedzialny za wsparcie procesu programowania rozwoju Sił Zbrojnych poprzez opracowywanie centralnych planów rzeczowych oraz
3. realizatora zadania, czyli zasadniczo Inspektorat Uzbrojenia.

Co zaskakujące, Dowódca WOT nie ma obowiązku konsultowania swojego wniosku z Dowódcą Operacyjnym Rodzajów SZ RP. Wydaje się, że Dowódca Operacyjny RSZ RP również powinien opiniować opisywany wniosek z racji powierzonych mu zadań.

Ograniczenie kompetencji Sekretarza Stanu ds. Uzbrojenia i Modernizacji SZ RP

Po uzyskaniu opinii powyższych komórek organizacyjnych MON Dowódca WOT będzie go przedkładał wraz z nimi do zatwierdzenia bezpośrednio Ministrowi Obrony Narodowej. Takie rozwiązanie stanowi istotną zmianę w stosunku do procedury obowiązującej wobec innych rodzajów SZ RP. Zgodnie z nią Minister zatwierdza jedynie wnioski w sprawie pozyskania nowego sprzętu wojskowego dla SZ RP, jeżeli szacunkowy koszt pozyskania nowego sprzętu przekracza 100 mln zł. Wnioski opiewające na kwotę poniżej 100 mln zł trafiają na biurko Sekretarza Stanu ds. Uzbrojenia i Modernizacji. W przypadku WOT szef MON będzie zachowywał pełną kontrolę nad procesem zakupu sprzętu dla tego rodzaju SZ RP.

Czytaj też: Maskpol z kontraktem za ćwierć miliarda. 235 tys. sztuk sprzętu dla OT

Negatywne opinie SG WP oraz Inspektoratu Uzbrojenia w przedmiocie wniosku Dowódcy WOT nie będą stanowić dla Ministra Obrony Narodowej przeszkody przy jego zatwierdzaniu. Zgodnie z decyzją nr 92/MON szef resortu zachowuje pełną swobodę w tym zakresie. Wniosek zatwierdzony przez Ministra Obrony Narodowej wraz z dokumentacją techniczną oraz ujęcie zadania dotyczącego pozyskania uzbrojenia w centralnym planie rzeczowym stanowią podstawę rozpoczęcia procedury zamówienia przez Inspektorat Uzbrojenia.

Procedura pozyskiwania sprzętu wojskowego dla WOT

Decyzja nr 92/MON przewiduje, że zakup uzbrojenia dla WOT będzie się odbywał na podstawie przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych. Jednak w przypadku zamówień dotyczących produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, realizowanych w celu ochrony podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 346 ust. 1 lit. b Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, będą znajdowały zastosowanie przepisy decyzji Nr 367/MON Ministra Obrony Narodowej z 14 września 2015 r. w sprawie zasad i trybu udzielenia w resorcie obrony narodowej zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa (Dz. Urz. MON 2015 poz. 265). W tym wypadku będzie istniała możliwość zastosowania offsetu, jeśli będzie to uzasadnione w myśl oceny przygotowanej przez Biuro do Spraw Umów Offsetowych MON. Wydaje się jednak, że w przypadku zakupów sprzętu wojskowego dla WOT, które stanowią jedynie wsparcie dla wojsk operacyjnych, sięganie po mechanizm offsetu będzie rzadkie.

Pilna potrzeba operacyjna przy zakupach dla WOT i uszczuplenie kompetencji Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych oraz Sekretarza Stanu ds. Uzbrojenia i Modernizacji SZ RP

Zgodnie z decyzją Nr 92/MON w przypadku, gdy ze względu na wyjątkową sytuację, zaistnieje potrzeba pozyskania sprzętu wojskowego w trybie pilnej potrzeby operacyjnej, odpowiednią decyzję o zakupie podejmuje Minister Obrony Narodowej na wniosek Szefa Sztabu Generalnego WP. Natomiast proces pozyskania sprzętu wojskowego w ramach pilnej potrzeby operacyjnej inicjuje Dowódca WOT.

Takie rozwiązanie oznacza odstępstwo od procedury stosowanej w stosunku do pozostałych rodzajów SZ RP na podstawie decyzji Nr 72/MON. W myśl załącznika nr 2 do tej decyzji opisującego procedurę pozyskania nowego sprzętu wojskowego w ramach pilnej potrzeby operacyjnej na podstawie zidentyfikowanej potrzeby pozyskania nowego sprzętu wojskowego w ramach pilnej potrzeby operacyjnej to Dowódca Operacyjny RSZ RP występuje z odpowiednim wnioskiem, który kieruje do Sekretarza Stanu do Spraw Uzbrojenia i Modernizacji SZ RP, jednocześnie informując o tym Szefa SG WP.

Odesłanie do odpowiedniego stosowania decyzji Nr 72/MON

Jak już było wspomniane wyżej w sprawach nieuregulowanych w decyzji Nr 92/MON odpowiednie zastosowanie ma decyzja Nr 72/MON w sprawie pozyskiwania sprzętu wojskowego i usług dla Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi przede wszystkim o przepisy dotyczące fazy eksploatacyjnej pozyskanego uzbrojenia czy procesu pozyskiwania uzbrojenia dla WOT w ramach pracy rozwojowej realizowanej poza MON, w tym w szczególności przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i finansowanej lub współfinansowanej ze środków budżetu państwa, dla której Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Obrony Narodowej posiada prawa do dokumentacji technicznej lub projektów o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa finansowanych z innych źródeł.

Podsumowując, decyzja Nr 92/MON wprowadza nowe regulacje w zakresie pozyskiwania sprzętu wojskowego dla nowego rodzaju SZ RP w postaci WOT. Powoduje to dalszą komplikację i tak już bardzo złożonego systemu pozyskiwania uzbrojenia dla polskiej armii. Zakup sprzętu dla wojsk operacyjnych będzie się odbywał nieco odmiennie niż dla WOT. Nowa procedura przyznaje dodatkowe kompetencje Dowódcy WOT, które w przypadku postępowania stosowanego wobec pozostałych rodzajów SZ RP należą do innych podmiotów. Przy zakupie sprzętu wojskowego dla WOT rola Sekretarza Stanu ds. Uzbrojenia i Modernizacji SZ RP, Szefa SG WP, Inspektoratu Uzbrojenia oraz Dowódcy Operacyjnego RSZ RP została ograniczona.

Wojciech Pawłuszko

Czytaj też: Obrona Terytorialna z polskim uzbrojeniem, ale szef MON stawia warunki [Defence24.pl TV]