Artykuł przygotowany przez PIT-RADWAR S.A.

Pracując w systemie zautomatyzowanego kierowania ogniem, RZRA dostarcza danych z rozpoznania obszaru o rozmiarach ponad tysiąca kilometrów kwadratowych, w każdych warunkach pogodowych oraz o każdej porze dnia, przyczyniając się do skrócenia czasu reakcji, zwiększenia efektywności i skuteczności ognia artylerii własnej. Radary tego typu przeżywają obecnie kolejną fazę dynamicznego rozwoju, który jest uwarunkowany zmianą charakteru zagrożeń, sposobu prowadzenia działań zbrojnych oraz zasięgu i precyzji rażenia artyleryjskich środków ogniowych.

Historia projektu

Zaprojektowany i wykonany w Przemysłowym Instytucie Telekomunikacji (obecnie PIT‑RADWAR) w latach 2002-2006 prototyp RZRA LIWIEC, był pierwszym w Polsce tego typu urządzeniem. Podczas opracowania prototypu RZRA wykorzystano doświadczenia zdobyte przez Instytut w trakcie realizacji projektu BRDA w zakresie wybranych rozwiązań bloków i podzespołów głowicy radiolokacyjnej oraz algorytmów przetwarzania sygnałów.

Serwis Specjalny Defence24: MSPO 2017 - wiadomości i analizy z Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach 

Prototyp radaru z powodzeniem przeszedł w roku 2006 cykl badań wstępnych i kwalifikacyjnych, które potwierdziły spełnienie przez zestaw założonych wymagań taktyczno-technicznych. W roku 2007 RZRA LIWIEC zdobył nagrodę Defender za najbardziej atrakcyjny wyrób podczas XV edycji Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach. W tym samym roku PIT-RADWAR na podstawie umowy podpisanej z Departamentem Polityki Zbrojeniowej MON rozpoczął realizację pracy wdrożeniowej, która obejmowała produkcję i dostawę trzech sztuk partii próbnej RZRA LIWIEC.

Dostawa trzech zestawów z partii próbnej została zrealizowana w latach 2009-2010. Od tego czasu są one eksploatowane w Siłach Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej podczas ćwiczeń poligonowych oraz innych realizowanych zadań i misji. Jeden zestaw RZRA LIWIEC w latach 2010-2012 roku pełnił służbę w Afganistanie w polskiej bazie w prowincji Ghazni, realizując zadania związane z wykrywaniem i alarmowaniem o zagrożeniu ostrzałem przez przeciwnika oraz wspieraniem działań artylerii własnej.

W roku 2016 zestawy RZRA LIWIEC zostały wykorzystane podczas zabezpieczenia szczytu NATO w Warszawie oraz Światowych Dni Młodzieży w Krakowie. Eksploatacja zestawów zarówno w kraju, jak i w Afganistanie, w różnych warunkach działań i zróżnicowanym środowisku klimatycznym, pozwoliły zdobyć nowe doświadczenia, które zostały wykorzystane i wdrożone podczas przygotowania produkcji kolejnych nowych egzemplarzy RZRA LIWIEC. 

Modyfikacje i  dostawa nowych RZRA LIWIEC

Miedzy innymi w wyniku doświadczeń z misji w Afganistanie trzy zestawy RZRA LIWIEC dostarczone w ramach partii próbnej zostały w roku 2015 doposażone w przenośne stanowiska operatorskie (WSOP), które umożliwiają zdalne sterowanie funkcjami radaru z miejsca oddalonego od RZRA. Elementy WSOP mogą być również wykorzystane w celu zobrazowania w czasie rzeczywistym informacji z rozpoznania bezpośrednio na stanowisku dowodzenia w celu zwiększenia świadomości sytuacyjnej i wsparcia procesu kierowania walką.

Obecnie realizowana jest przez PIT‑RADWAR, podpisana w roku 2013 z Inspektoratem Uzbrojenia MON, umowa na dostawę dla SZ RP siedmiu egzemplarzy zmodyfikowanych RZRA LIWIEC wraz z tzw. pakietem logistycznym zabezpieczającym możliwość ciągłej eksploatacji radarów i szkoleniami. Wprowadzone w nowych RZRA LIWIEC modyfikacje wynikają zarówno z postępu technicznego oraz wniosków z przeprowadzonych Badań Eksploatacyjno Wojskowych i doświadczeń z ich użytkowania, jak również ze zdobytego przez PIT-RADWAR doświadczenia przy realizacji prac badawczych i projektów rozwojowych innych radarów.

Zmiany wprowadzone w sprzęcie i oprogramowaniu RZRA LIWIEC przyczyniły się do poszerzenia i poprawy parametrów technicznych radaru oraz warunków pracy obsług na stanowiskach operacyjnych. Jedną z istotnych modyfikacji było zastąpienie analogowych torów nadawczo-odbiorczych nowoczesnymi rozwiązaniami wykorzystującymi techniki cyfrowe, które przyczyniły się do zwiększenia potencjału radaru, jego niezawodności jak również odporności na zakłócenia.

Od początku roku 2017 dokonano odbioru pierwszych dwóch nowo wyprodukowanych zestawów RZRA LIWIEC, dostarczono pakiet logistyczny oraz przeprowadzono szkolenia przyszłych załóg i instruktorów. Kolejne zestawy trafią do jednostek wojskowych w latach 2017-2018 powiększając potencjał obronny kraju.

Rozwój radaru i rozpoznania pola walki

Kierunki rozwoju radiolokacyjnych systemów rozpoznania dla Wojsk Rakietowych i Artylerii wynikają z postępu technicznego w zakresie środków rażenia własnych (LANGUSTA, KRAB, RAK, HOMAR) i przeciwnika oraz ze zmian w sposobie ich wykorzystania na polu walki. Modernizacje systemów rozpoznania mają na celu między innymi zwiększenie zasięgu wykrywania aktywnych stanowisk ogniowych, dokładności określania współrzędnych stanowisk i punktów uderzenia pocisków, wykorzystanie możliwości wczesnego ostrzegania przed skutkami ostrzału i szybkiego zwalczania zagrożenia oraz na rozwój systemów niszczenia pocisków na trajektorii ich lotu.

Jednocześnie dysponowanie przez Wojska Lądowe większą liczbą RZRA LIWIEC oraz innych radarów zdolnych wykrywać małe obiekty i aktywne stanowiska ogniowe (np. ZDPSR BYSTRA) pozwoliłoby opracować rozwiązania, łączące dane i informacje z różnych systemów rozpoznania artyleryjskiego, przyczyniające się do zwiększenia świadomości sytuacyjnej na polu walki.

Dlatego zasadniczym kierunkiem rozwoju jest modernizacja samego RZRA LIWIEC, w szczególności w zakresie wprowadzenia aktywnej anteny klasy AESA oraz wprowadzenia w  szerokim zakresie technologii cyfrowych i programowych w torach nadawczo-odbiorczych radaru. W tym zakresie PIT-RADWAR pozyskał znaczne doświadczenie i przetestowane rozwiązania w wyniku realizacji pracy rozwojowej p.kr. BYSTRA oraz badawczo-rozwojowej p.kr. SAJNA. Wyposażenie przyszłych RZRA LIWIEC w anteny aktywne oparte na półprzewodnikowych elementach wykonanych z azotku galu (GaN) oraz wykorzystanie nowych możliwości takich anten poprzez wprowadzenie wielokanałowych metod analizy i obróbki sygnałów, pozwoli na istotne zwiększenie zdolności operacyjnych radarów, w szczególności na prowadzenie rozpoznania głęboko na terytorium kontrolowanym przez przeciwnika.

Już obecnie duży potencjał RZRA oraz potwierdzona zdolność wykrywania małych obiektów powietrznych (BSL), pocisków małych kalibrów (KM), obiektów naziemnych ruchomych i stałych, obiektów nawodnych, pozwala na wykorzystanie radaru LIWIEC w charakterze wielofunkcyjnego i wielozadaniowego sensora rozpoznania pola walki w siecio-centrycznym systemie zarządzania działaniami wojskowymi.

Czytaj więcej: Najnowsze informacje i analizy z Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach

Zastosowanie łączenia danych i informacji w sieci sensorów rozpoznania w ramach zintegrowanego systemu dowodzenia i kierowania polem walki umożliwia wytworzenie nowej użytecznej informacji poprzez wykorzystanie komplementarności danych pochodzących z radarów i innych podsystemów rozpoznania.

Wykorzystanie nowoczesnych metod przetwarzania i fuzji danych w sieciach sensorów rozpoznania artyleryjskiego, w szczególności wykorzystujących dane z radarów rozpoznania artyleryjskiego (np. RZRA LIWIEC) oraz radarów obrony przeciwlotniczej (np. ZDPSR BYSTRA) użytkowanych przez różne formacje Wojsk Lądowych, wyposażonych w funkcje wykrywania obiektów RAM (ang. Rocket Artillery Mortar), przyczyniłoby się do poprawy świadomości sytuacyjnej na polu walki w zakresie:

• zwiększenia wiarygodności informacji poprzez poprawę parametrów wykrywania na poziomie systemu – zwiększenie prawdopodobieństwa detekcji, zmniejszenie poziomu fałszywych alarmów oraz skrócenia czasu potrzebnego na wykrycie celu;
• poprawy dokładności wynikowej informacji użytecznej, w szczególności dokładności wyznaczania współrzędnych wystrzału i uderzenia pocisków oraz rakiet artyleryjskich;
• redundancji i podwyższenia odporności systemu rozpoznania na obezwładnienie.

Podsumowanie

W wyniku zrealizowania umowy na dostawę radarów LIWIEC jednostki WRiA dysponować będą dziesięcioma nowoczesnymi radarami rozpoznania artyleryjskimi krajowej produkcji. Biorąc pod uwagę rozwój artyleryjskich środków rażenia w wyniku realizacji krajowych programów modernizacyjnych, systemy rozpoznania powinny być dalej rozwijane aby umożliwić efektywne wykorzystanie nowych zdolności. Można to osiągnąć w znacznej mierze potencjałem krajowego przemysłu obronnego, w szczególności poprzez:

• opracowanie i dostawę kolejnych, zmodernizowanych RZRA LIWIEC,
• wprowadzenie do formacji WRiA oraz OPL radarów o nowych zdolnościach, takich jak ZDPSR BYSTRA,
• wdrożenie nowych rozwiązań technicznych w zakresie wykorzystania sieci sensorów i fuzji danych z wielu źródeł.

Artykuł przygotowany przez PIT-RADWAR S.A.