Reklama

Siły zbrojne

Zielone światło dla Abramsów dla Polski. Koszt: do 6 mld USD

M1A2SEPv3 Abrams
Czołgi podstawowe M1A2SEPv3 Abrams należące do U.S. Army
Autor. Sgt. Calab Franklin/U.S. Army

Departament Stanu USA wyraził zgodę na sprzedaż do Polski 250 czołgów M1A2 Abrams SEPv3. Maksymalna kwota transakcji to 6 mld USD.

Reklama

Kryzys ukraiński - raport specjalny Defence24.pl

Reklama

Polska otrzymała zgodę na zakup w trybie FMS 250 czołgów M1A2 Abrams SEP v3, takiej samej liczby systemów AN/VLQ-12 CREW DUKE służących do zakłócania improwizowanych ładunków wybuchowych IED oraz pojazdów towarzyszących: 26 wozów zabezpieczenia technicznego M88A2 Hercules i 17 mostów samobieżnych M1110 Joint Assault Bridge.

Zatwierdzony przez Amerykanów pakiet obejmuje też dodatkowe silniki AGT-1500 (15 sztuk), przeznaczone na uzbrojenie czołgów karabiny maszynowe kalibru 7,62 mm M240C (500 sztuk) oraz cięższe M2 (276 sztuk, prawdopodobnie także dla WZT Hercules).

Reklama

Czytaj też

Ujawniono także co najmniej część z planowanej do zakupu amunicji, w tym: 9168 ćwiczebnych pocisków podkalibrowych M865, 4592 ćwiczebnych pocisków wielozadaniowych M1002 oraz 13920 wielozdaniowych-kumulacyjnych M830A1 TP-1 i 6960 nowszych, wielozadaniowych programowalnych XM1147. Daje to łącznie 20 tys. sztuk amunicji bojowej - kumulacyjnej i programowalnej oraz ponad 13,5 tys. sztuk naboi ćwiczebnych. Rzecznik Agencji Uzbrojenia ppłk Krzysztof Płatek, dodał że notyfikacja obejmuje też amunicję podkalibrową, typu KEW-A1. Jej liczba nie została ujawniona. Ppłk Płatek zaznacza, że jest to rozwiązanie wejściowe, które ma zapewnić zapasy amunicji w momencie wprowadzenia czołgów do eksploatacji. Planowana jest certyfikacja najnowszych typów amunicji polskiej i niemieckiej, w tym DM63A1. Szczegółowa specyfikacja czołgów jest jednak niejawna.

Poza tym, Departament Stanu zgodził się na sprzedaż Polsce pakietów naprawczych, części zamiennych, oprzyrządowania, ale też zdalnie sterowanych stanowisk strzeleckich CROWS-LP (nie podano ich liczby), instrukcji, systemów szkoleniowych oraz usług logistycznych i wsparcia eksploatacji.

Czytaj też

Łączna, maksymalna szacowana wartość transakcji to 6 mld dolarów (ok. 23,8 mld PLN). Ostateczna kwota może jednak być mniejsza, bo notyfikacja dla Kongresu zawsze zawiera maksymalne pakiety. Amerykański parlament ma teraz 15 dni, by sprzeciwić się sprzedaży, choć jest to mało prawdopodobne. Po upływie tego terminu Polska otrzyma projekt umowy międzyrządowej LOA (Letter of Offer and Acceptance), i po wynegocjowaniu porozumienia będzie ono mogło zostać podpisane.

Czytaj też

YouTube cover video
Gen. Jabłoński o szczegółach zakupu Abramsów

Wykonawcami umowy będą General Dynamics (producent czołgów), BAE Systems (producent wozów zabezpieczenia technicznego), Leonardo DRS (dostawca mostów samobieżnych) oraz Raytheon i Lockheed Martin. Według komunikatu agencji DSCA transakcja nie obejmuje offsetu.

Czytaj też

Do uzyskania zgody odniósł się szef MON Mariusz Błaszczak: "To niezwykle ważne wzmocnienie naszych zdolności obronnych i jeden z ważniejszych kontraktów zbrojeniowych w historii Polski". Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami resortu obrony czołgi mają trafić do czterech batalionów pancernych dwóch brygad, wchodzących w skład nowo formowanej 18. Dywizji Zmechanizowanej: 1. Warszawskiej Brygady Pancernej w Wesołej oraz 19. Brygady Zmechanizowanej. Program pozyskania czołgów ma być finansowany spoza budżetu MON, wstępnie na ten cel przewidziano 23,3 mld zł, przy czym obejmuje to też rozbudowę infrastruktury i szkolenie.

MON zapowiadał, że pierwsze dostawy czołgów będą mogły odbyć się w tym roku. Jeśli istotnie tak będzie, będzie to wymagało ścisłej współpracy z władzami USA. Jest bardzo prawdopodobne, że sprzedaż Abramsów będzie przedmiotem dyskusji w trakcie rozpoczynającej się wizyty sekretarza obrony USA Lloyda Austina w Polsce.

Czytaj też

Niezależnie od zakupu Abramsów ma być realizowany program czołgu nowej generacji Wilk. Wstępnie przewiduje się, że powstanie on z dużym udziałem krajowego przemysłu obronnego.

YouTube cover video
Reklama
Reklama

Komentarze (58)

  1. Xzibit

    Tych Abramsów może być i 10 tysięcy tylko co z tego skoro Polska niema wielowarstwowej OPL ??? Te 2 baterie Patriot na defilady na niewiele się zdadzą.

  2. DA(łn)VIEN

    Dla mnie ważne jest zasadnicza sprawa. Jak Abrams obroni się przed przewagą w powietrzu oraz przed rakietami. To ,że sobie poradzi z t90 to nie mam wątpliwości. Czy będzie mieć odpowiednią ilość granatów dymnych? Czy będzie mieć ostrzeżenie przed laserem,czy będzie mieć ostrzeżenie skąd jest ostrzał? Znając swój kraj wiem doskonale,że wyjdzie jak zawsze czyli każda formacja będzie zdana wyłącznie na oficerów poniżej pułkownika. Generały i rząd ucieknie lub będą 'zabezpieczac' tyły.

  3. sauromanta

    Nie wiem dlaczego placimy za te czolgi TAK DROGO !!!! ???. Przeciez jeszcze niedawno : "General Dynamics Land Systems also received a $270m contract from the US Army Tank Automotive Command to manufacture 45 Abrams M1A2 SEPv3 tanks, in October 2017." Czyli płacimy jakieś cztery razy drożnej niż amerykańska armia prywatnej amerykańskiej firmie . Inny kontratk na remont i modernizacje zalegajacych tysiacami pustynie tankow :"The US Army placed an order with General Dynamics for the upgrade of 100 M1A1 MBT to M1A2 SEPv3 in July 2018. General Dynamics Land Systems received a $714m delivery order from the US Army to upgrade additional 174 M1A1 MBTs to M1A2 SEPv3 standard in January 2019." Grecja dostala za darmo 400 sztuk mimo ze nie jest panstwem frontowym i czterokrotnie mniejszym . Egipt kupuje i montuje u siebie abramsy za cene trzy razy mniejsza .

  4. andys_2

    Zastanawiam sie, kto powienien ustalać celowość zakupu sprzętu wojskowego? Wydawałoby się, że rzad danego kraju. Jednak powstaje pytanie -a NATO? Przeciez Polska nalezy do tej organizacji i w przypadku wojny walczyłyby siły zbrojne wszystkich członków NATO.Rozumiem, że jest plan wykorzystania tych sił , opracowany kolektywnie przez NATO. W takim rozumieniu sprawy , to NATO określałoby potrzeby sprzętowe, to NATO ustalałoby uzbrojenie wszystkich krajów NATO, inaczej w godzinie W mielibyśmy do dyspozycji bardzo "pstre" towarzystwo.

    1. Perun Shogun

      Ja jestem z Marynarki. Moge ci wytlumaczyc zadania, plany rozwoju, koniecznosc zakupow ba kolejnosc - jak to ma sie do polityki i finansow. Na ladowych silach zbrojnych znam sie nie wiele, zeby nie powiedziec ze wcale. Jak czegos nie wiem, to sprawdzam. Polecam ci Kanal Kampania i rozmowe z oficerem WL dowodca kompani Leopardow. Moze wtedy zrozumiesz, ze te wszystkie jeki sa bez sensu. Jest plan, roznie wykonywany ale lognicznie, celowo i w celu poprawienia skutecznosci naszych wojsk. Jeden Leo4 to jak dwa t-72 Leo5 - trzy. Leo2 PL jak cztery, Leo2 5PLbedzie jak piec t-72 a Abrams jest jak 6 teciakow. - mowie tu o mozliwosciach bojowych i ile trzebaby t-72 zeby zniszczyc jeden zachodni czolg. I to sa slowa czlowieka ktory pracuje i tworzy nowe taktyki na tych czolgach. Dlatego Polska wybrala F-16 i teraz F-35 i wybiera fregaty a nie OP. Po prostu

    2. andys_2

      1. Taki planista to ma zycie jak w Madrycie! Bierze tabele i przelicza siły. W ten sposób można stworzyć kilka systemów wojskowych dziennie. Jeśli dodać do tego , ze jeden pan polski żołnierz wystarczy na 3 bojców armii rosyjskiej, to rachunki będą zupełnie banalne, ot tak - "Po prostu". Pamietaj , że w wojsku bardziej niż liczenie ważne jest myślenie. 2. Przyznam, że przedostatnie zdanie , w kontekście całego komentarza, to jakieś dziwne jest!

    3. Tani35

      Wojsko to matematyka wszystko musisz przeliczyć. Jesli nie przeliczysz to się rozczarujesz. Aha, w wojsku to się nazywa kalkulacja Aby dobrze przeliczyć wojsko da ci materialy głównie w postaci schematów organizacyjnych no i tzw regulamin pola walki. Tak wyposażony pójdziesz do walki.

  5. POLAK

    BRAWO PIS BRAWO WRESZCIE KTOŚ ZACZIL INWESTOWAĆ W NASZE BESPIECZENSTWO TERAZ JESZCZE HIMARS -36 wyzutni I F16 -32 I NAREW

    1. Starry

      Chory jesteś ? czy coś dzisiaj brałeś? , "Wreszcie" czyli po 7 latach ?

    2. lech

      a po roku prokurator będzie wszystko wyjasniać gdzie się podział offset

    3. Był czas_3 dekady

      Targnęli się na czołgi, a nie zakupili nawet nowoczesnych RPG.

  6. Był czas_3 dekady

    A jeszcze tak niedawno wszelkiej maści eksperci twierdzili, że Abramsy nie nadają się na nasz teren itp.

  7. Švejk

    Pytania Małego Jasia na które nie znam odpowiedzi - dlaczego Abramsy mają armatę o lufie 44 kalibrów a nie 55 jak nowsze Leo i nawet Sepv3 nadal tą 44 będzie miał ? Dlaczego w Leo2PL nie wymieniają przy modernizacji luf na dłuższe ? Dlaczego nie przekalibrowali luf w Twardych/T-72 ze 125 na 120 ?

    1. QVX

      Ad 1.. Lufa 55 kalibrowa to inny rozkład mas w wieży, problem z drganiami i ugięciem lufy. Amerykanie w Abramsie uznali, że musieliby całkowicie przerabiać wieżę, a że używają uranowych, gdzie prędkość ma mniejsze znaczenie, to to olali. Ad 2. W przypadku Leo 2 prosta wymiana lufy dała z A5 A6, ale Niemcy zetknęli się z problemami z punktu 1, więc wstrzymali przechodzenie z A5 na A6, przerobili wieżę i powstała tak wersja A7. My modernizując Leo 2 chcieliśmy zaoszczędzić, więc pominęliśmy to. Ad 3. Bo to inna konstrukcja dział i amunicji. Gdybyśmy mieli T-72B lub T-80 (w 1986 r. nasi "geniusze" z Obrum odrzucili propozycję licencji, bo uznali, że z małpich T-72A zrobią coś lepszego), to moglibyśmy spróbować wymieniać działa, a tak to nie ma sensu.

    2. Švejk

      @QVX Dzięki :) Czyli jak by kiedyś zechcieć przezbroić w nowe Rh130 to trzeba by praktycznie nowe wieże skonstrować ? Ciekawe też jakie szanse są wymiany turbiny na diesle.

    3. Rain Harper

      Švejk taką wieżę Amerykanie mają nie czterdziestu lat - Abrams CATTB czy "Thumper" były przystosowane do dział wielkiego kalibru.

  8. patriota39

    M1A2 Abrams SEP v3 to czołg o masie 74 ton metrycznych. Obecnie najcięższy MBT na świecie. Wśród środków przewozowych wojsk lądowych mamy mosty pontonowe PP-64, mosty towarzyszące na podwoziu gąsienicowym BLG-67, Jest kilkanaście nowych mostów MS-20, Wchodzi do służby most MG-20, ale Abramsy są dla nich prawie na pewno za ciężkie o około 6 ton.. Leopardy 2A5 i 2PL mają własne środki przeprawowe. Ciekawe, czym M1A2 Abrams SEP v3 będziemy wyciągać z podmokłych łąk i podejść do rzek. Łączyć ciągniki ewakuacyjne po 2-3 pojazdy? Jak nic przypominają się doświadczenia z frontu wschodniego z lat 1943-1944 (był problem z masą 56-57 ton)..

    1. bc

      68 ton metrycznych, 74 to maksymalnie obwieszony z trałem i starym trophy.

  9. Rain Harper

    Tak , ciekawości, ile z tych niezwyciężonych ruskich tanków ma faktycznie założony pancerz Relikt? Ile zostanie po Ukrainie?

    1. Valdore

      Panie Rain, maja go na pewno T-72B3M, To-9M i T-90MS T-72B/B3 czy T-90A moga uzywać kaset kontakt 5 z wkładami z relikta ale to nie to samo. I nie są niezwycięzone, pokrycie ERA na rosyjskich czołgach rzadko przekracza 45-55% pancerza.

  10. Z prawej flanki

    I do tego amunicja KEW-A1, bo na nowszą amerykanie się nie zgodzili... Brawo. Będziemy mieć "najlepsze czołgi na świecie", za prawie 30 mld zł brutto (ceny podawane w LOA to ceny netto) bez skutecznej amunicji. Bo przecież "w razie czego" najlepszy sojusznik nam taką przyśle. A póki co- po co nam on? Jeszcze zepsujemy albo zrobimy sobie krzywdę... Ehh... mużyńskość na maksa...

    1. Valdore

      Panie z prawej flanki, nie ze USA się nei zgodziło, bo jakoś zgodę na najnowsze XM1147 dali tylko nasz MON kupił co było najtańsze.

  11. QVX

    Drogi Tani35. Wbudowane tabele/rekordy z danymi amunicji na potrzeby algorytmów SKO brzmi lepiej?

  12. Hubert

    Powinno być 350 sztuk za 6 mld USD.

  13. Monkey

    Kolejny rodzaj czołgów na wyposażenie, bo jak widać jeszcze mozaika nie jest pełna w WP... Do tego bez żadnych powaznych technologii, któremogłyby nam pomóc chociażby przy projektowaniu Wilka.

  14. gazek

    W przyszłej wojnie raczej nie będzie walki czołg vs czołg. Czołgi będą niszczone z powietrza, artylerią albo ppk. Nie będzie żadnych bitew czołgów. Czołgi powinny być rozproszone w odwodzie i w ukryciu. Powinny dawać ewentualne wsparcie lekkiej piechocie z przodu. Ale przede wszystkim rola czołgu to "dokańczanie" niedobitków po udanym ataku z powietrza albo artylerią na istotniejsze zgrupowania przeciwnika, jeśli takowe by się pojawiły. Więc ani sam czołg, ani jego amunicja nie będą odgrywały żadnej istotnej roli, jeśli będzie odpowiednio przygotowanie dronów/lotnictwa, artylerii, ppk i obrony powietrznej. A jeśli nie będzie tych korowych systemów, to żadne czołgi nas nie obronią.

  15. Gulden

    Ja czegoś nie rozumiem.No bo jak.Amerykanie ponoć już nie produkują tych Abramsów,ba,zwożą je do siebie z krańców świata,gdzie tam akurat zaprowadzają demokrację(Irak,Afganistan,czy gdzie tam jeszcze),do siebie,remontują,jak się da,i oddają żołnierzom do służby.To mam takie pytanie,skoro ich tyle eksportują-choćby do Polski...to ile oni tego w sumie mają na stanie że mogą sobie pozwolić na takie wyprzedaże,i zachowywać stany w swoich jednostkach pancernych?Sam zakup tych czołgów,wraz z mam nadzieję z odpowiednim uzbrojeniem,uważam za słuszny.Obecnie chyba na rynku nie ma takiego sprzętu do zakupu,na już,a jak już,trzeba by było czekać latami aż to ktoś wyprodukuje.

    1. Perun Shogun

      wyprodukowali ok 11 000 szt. od tego czasu tylko remontuja i przerabiaja i moga produkowac kilkaset w ciagu roku - zrodlo bron pancerna swiata. 8600 maja na stanie u siebie

    2. Tani35

      Ile? Około 8 tysiecy o ile dobrze pamiętam.

  16. Flaczki

    Super

  17. yonash

    Bardzo ciekawym faktem jest to, że na stronie BBC podano, że najwcześniej Polska otrzyma je w 2025 r ,,However, the M1A2 tanks are not expected to reach Poland until 2025 at the earliest.'' i kto tu ma lepsze informacie...

  18. QVX

    Wymiana działa na większe, cięższe i z pociskami o silniejszym ładunku tak czy siak będzie wymagała przeróbek wieży takich, że de facto trzeba będzie zrobić inną (prawdopodobnie bezzałogową z automatem). A silnik - były próby z wielopaliwowym dieslem. Problem stanowi jednak, że taki diesel np. na czystej benzynie długo nie pożyje (nie chodzi o wtryski, ale kompresję do samozapłonu benzyny), a turbina przepali wszystko (w B-36 lali do silników odrzutowych AVGAS 115/145 i nic się nie działo).

  19. QVX

    Drogi Valdore. Odpiszę hurtem. W sąsiednim tekście padło, że K-EW A2 może już nie być, a A4 jeszcze nie ma (AUS ma je dostać za 2 lata). Poza tym A2 i A4 wystrzelić z Leo 2 można, ale tabel jeszcze nie. Amunicja podkalibrowa jest tajna i myślę, że jednsk w umowie wzięliśmy trochę uranowych. Nie napisali fsktycznie, że DM63 i polskich pocisków mamy używać docelowo, a tylko, że Abramsy mają dostać tabele (certyfikat), żeby móc tym strzelać w razie potrzeby. A co potrzeba naszym czołgistom do użycia M829A4. Wszystko poćwiczą na symulatorze, a w czołgu programator na XM1147. Ładowniczy trochę musi mieć lepszą kondycję. A po załadowaniu wybiorą jako pocidk M829A4 i komputer zrobi resztę.

  20. Sailor

    Niektórzy całkiem niepotrzebnie epatują się zakupiona amunicją, która w razie wojny Amerykanie mogą dostarczyć w dowolnej ilości w kilkanaście godzin.

    1. Z prawej flanki

      No pewnie- po co nam nowoczesna i skuteczna amunicja? Jeszcze byśmy zepsuli, albo zrobili sobie krzywdę. A przecież w razie czego, najlepszy sojusznik nam taką przyśle. A póki co kupmy starą i nieskuteczną. Brawo!

  21. zumba

    Amunicja KE-W A1 to licencyjna, antyczna DM-43. Taniej by wyszło, żeby załogi Abramsów kamieniami w T-90 rzucali. Podobna skuteczność. Niestety, nie jestem złośliwy.

  22. Chrisde

    Dziwne te zakupy... chyba nie kupiono tez aktywnego systemu obrony przed rakietami a akurat to by sie przydalo w tych czolgach a amunicja znow co nic nie przebije chyba nawet t72b3... ciekawe jak by tej amunicji uzyc w leo 2 bo maja dluzsze lufy czy by miały lepsza przebijalnosc niz na tej starej niemieckiej amunicji

  23. RifRaf

    Czyli dalej nie wiadomo jak bede opancerzone Abramsy, watpie, ze bedziemy jedynym/pierwszym zagranicznym uzytkownikiem z opancerzeniem takim jak US Army ma. "Polska ma pozyskać amunicję typu KEW A1" czyli nie kupujemy jej narazie! KEW A1, szalu nie ma, gorszy penetrator niz niemieckie. Chlopaki z Jackowa moga sobie pisac co chca, pozalujemy zakupu Abramsow.

    1. Valdore

      @RifRaf, dostajemy czołgi w wersji M1A2SEP3 przez FMS czyli dokładnei takie jak US Army co jak widze już doprowadza Rafcia do szału:) Ale poplacz mocniej pośmiejemy się:)

    2. Cpt. Price

      @RifRaf będziemy drugim użytkownikiem tej wersji Abramsa po Australii.

    3. We

      W Powidzu w magazynie na paletach będzie stała amunicja jaką chcesz. W razie W Amerykanie otworzą tylko magazyn..A jak ci jeszcze mało to przykład Ukrainy daje do myślenia Ruskim Tydzień i masz tyle amunicji ile chcesz. O przez przypadek lotnisko w R,zeszowie obsługuje największe natowskie samoloty.

  24. QVX

    IMHO z racji tajności specyfikacji podkalibrowych jest duża szansa na zakup pocisków uranowych. K-EW A1 po pierwsze są do celów ćwiczebnych, żeby nie było takiego pyskowania o zanieczyszczanie poligonów uranem, a po drugie (i ważniejsze) de facto są dla Leopardów 2. Zobaczmy, co robią teraz Niemcy z dostawami w związku z Ukrainą. Jest niestety duże ryzyko przyblokowania zakupu kolejnych partii DM63A1 dla Leo 2. K-EW A1 natomiast są w pełni zgodne z działami Leo 2 i co najważniejsze dla SKO tych czołgów są gotowe tabele strzelnicze, czyli można ładować i strzelać. Niestety nie można za bardzo w Leopardach 2 użyć uranowych zamiast np. DM63A1. Tzn. pocisk wystrzelisz (działa 2PL/A5/A6/A7 pozwalają), ale bez tabeli nie będzie zbyt celny.

    1. Rattus Antideluvialis

      To może należałoby takie tabelę po prostu ukraść i wgrać do systemów leonów

    2. QVX

      To są inne SKO i bez testów danych nie przepiszesz. Poza tym kwestia licencji i przyszłej wiarygodności gospodarczej. To jednak nie lata 1930, kiedy można było bezlicencyjnie skopiować M1917 jako ckm wz. 30 (z M1919 już nie wyszło).

    3. Perun Shogun

      Leo spala ok 800l/100km Abrams ok 1000/100 km w BARDZO TRUDNYM TERENIE. te dane sa bezposrednio od uzytkownikow. Po drogach jest to znacznie mniej.. Leo mozna wylaczyc silnik (zwlaszcza w PL gdzie jest APU) w Abramsie ze wzgledow operacyjnych nie mozna (nie ograniczen fizycznych - odpalenie turbiny zajmuje co najmniej 17s zeby czolg byl znowu mobilny) co tez podnosi zuzycie srednie paliwa ale i tak jest ono porownywalne. Leo jest czolgiem bardziej mobilnym (zwlaszcza w terenie - pokonywanie przeszkod wodnych z marszu i manewry) a Abrams ma lepsze opancerzenie i rozwiazania bojowe - no i Polska dostanie calkowicie nowe czolgi - tak wiem to z demobilu...nie to sa czolgi w najnowszej konfiguracji!

  25. ginawa

    Niezawodnie rząd PiS pokazuje jak niemożliwe jest możliwe.. Nie da się iść w przeciwnych kierunkach (modernizować przemysł i transferować środki na gotowce z zagranicy) ? Da się ! My tym misiem (tj. abramsem) otworzymy ocz niedowiarkom ! BTW. UK nie chce sprzedać C2, tych nie modernizowanych ? Wtedy każda dywizja miała by swój własny czołg :))

    1. Chyżwar

      W tym konkretnym przypadku pokazuje, że można kupić nowe czołgi żeby były w ekspresowym tempie. Węgrom się to nie udało. Innym też.

    2. Extern.

      No i z tym że u nas każda dywizja będzie miała własny czołg to masz w sumie rację. 18ta jako najbardziej zagrożona atakiem będzie miała to co będziemy mieli najlepszego czyli Abramsy, 11ta jako obwód 18tej, będzie miała LEO2, 12 i 16 jako że są na najmniej zagrożonym północnym odcinku, zostaną na najsłabszym sprzęcie i jakoś podzielą się PT-91 (Twardy) i zmodyfikowanymi T-72.

    3. tommy

      Przecież Abramsy mają zastąpić 7-72, a Leopardy z Wesołej trafią mam nadzieje do 16, a tak po za tym to potrzebna jest nam jeszcze jedna dywizja na wschodzie, razem powinniśmy mieć 5 dywizji.