Wojska Lądowe dowodzone przy użyciu systemu SZAFRAN C2IS

Poczynione obserwacje stanowią istotne przesłanki do oceny aktualnie stosowanych rozwiązań oraz identyfikacji nowych wymagań i potrzeb. Zebrane w czasie ćwiczeń doświadczenia, będące wynikiem operacyjnego użycia systemów wspomagania dowodzenia, oraz osiągnięcie zakładanych na ćwiczeniach celów, będące swoistym atestem dla rzeczywistych zdolności tych systemów - mogą w szerokim zakresie kształtować opinię użytkowników i decydentów o tych systemach. 

Niniejszy artykuł dotyczy użycia systemu C2IS SZAFRAN, który w czasie ćwiczenia ANAKONDA 18 został rozwinięty w strukturach dowódczo-sztabowych Wielonarodowego Korpusu Północ-Wschód (WKPW). Choć SZAFRAN C2IS od wielu lat jest z powodzeniem używany przez WKPW, to odbywa się to zazwyczaj w środowisku międzynarodowym. Nie daje to krajowym specjalistom wielu okazji do obserwacji możliwości tego systemu w rzeczywistych warunkach, jak i śledzenia jego systematycznego rozwoju, w tym pokonywania ciągłych wyzwań, wynikających z konieczności funkcjonowania w otoczeniu operacyjnym tworzonym głównie przez systemy NATO. 

Podczas ANAKONDY sprawdzano możliwości współdziałania kluczowych organów dowodzenia SZ RP z układem pozamilitarnym oraz wybranymi elementami struktur dowodzenia NATO. Ćwiczenie było bezprecedensowym i szczególnym wydarzeniem, na którym WKPW pojawił się w domenie krajowej i jednocześnie wystąpił w kluczowej roli komponentu LCC (ang. Land Component Command). Na nim spoczęła odpowiedzialna rola dowodzenia wojskami lądowymi, w tym także Wielonarodową Dywizją Północ-Wschód, dla której ćwiczenie ANAKONDA 18 było wydarzeniem mającym potwierdzić jej gotowość bojową.

W związku ze skalą oraz rangą przedsięwzięcia przed systemem SZAFRAN C2IS postawiono bardzo wymagające cele, które można ująć w dwóch poniższych zadaniach:

1. organizacja i obsługa pracy całego dowództwa komponentu LCC, w tym wszystkich jego komórek i obszarów funkcjonalnych występujących w dowództwach na tym szczeblu – razem około 300 stanowisk, gdzie system używano w stopniu i zakresie wynikającym z potrzeb poszczególnych komórek czy obszarów funkcjonalnych tworzących proces C2 na SD;
2. integracja z otoczeniem operacyjnym oraz informacyjne spięcie wszystkich zaangażowanych w scenariusz dowództw i jednostek. Warto dodać, że SZAFRAN C2IS miał bezpośrednie połączenie z kilkunastoma dowództwami współpracujących i podległych jednostek, a także jako dowództwo najwyższego szczebla prowadzące działania operacyjno-sztabowe stanowił centralny punkt, przez który przepływały praktycznie wszystkie informacje będące w zakresie zainteresowania oraz możliwości systemów wspomagania dowodzenia, biorących udział w ćwiczeniu. Pomimo pewnych początkowych trudności, które są nieodłączną częścią każdego tak złożonego przedsięwzięcia, wymagającego zgrania wielu elementów składowych - SZAFRAN C2IS bardzo dobrze wypełnił postawione zadania. 

Do takich wniosków można dojść analizując przebieg ćwiczenia ANAKONDA 18 w drugiej jego części (dowódczo – sztabowej), gdzie w różnych rolach zaangażowanych było około 5 tysięcy żołnierzy, a same komórki dowództw były rozproszone w wielu lokalizacjach (min. Warszawa, Elbląg, Kraków, Bydgoszcz, Poznań).

Systemy wspomagania dowodzenia (a także szerzej rozumiane systemy teleinformatyczne) testowane są podczas dedykowanych do tego przedsięwzięć, takich jak CWIX (a w poprzednich latach realizowane w SZ RP ćwiczenie STOKROTKA), ale to właśnie rozmach oraz operacyjne ukierunkowanie ANAKONDY decyduje o tym, iż możemy mówić o prawdziwym teście dla systemów, gdzie liczy się skuteczna realizacja zadań i gdzie wdrażana jest zasada „ćwicz tak, jak będziesz walczył”. Zaznaczyć tutaj należy, że ćwiczenie CWIX jakkolwiek dedykowane jest testowaniu rzeczonych systemów, to cel tych testów oraz ich forma (quasi laboratoryjna) nie dają się porównać z ćwiczeniem ANAKONDA 18, w którym Minister Obrony Narodowej pełnił rolę osoby programującej, jak również zlecającej przygotowanie i przeprowadzenie ćwiczenia (funkcję Kierownika Ćwiczenia pełnił Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych). 

Z operacyjnego punktu widzenia głównym mankamentem ćwiczeń typu CWIX czy Combined Endeavour jest ich nazbyt techniczny charakter. Zatem nie ma możliwości poddania głównej próbie wartości systemu jako systemu wsparcia dowodzenia (czyli tego, jak organizuje i wspiera pracę sztabu w zakresie działań i procesów zachodzących w cyklu dowodzenia i kierowania oraz jakie narzędzia oddaje na potrzeby zadań charakterystycznych dla poszczególnych obszarów funkcjonalnych), ograniczając się jedynie do pewnych aspektów związanych ze zdolnościami tych systemów do wymiany informacji. Same możliwości w zakresie wymiany informacji realnie nie stworzą systemu wsparcia dowodzenia zdolnego do efektywnego działania w rzeczywistych strukturach dowódczo-sztabowych. Jako słuszną i pożądaną z punktu widzenia faktycznych działań należy przyjąć koncepcję, w którym to sam system wsparcia dowodzenia jest wartością podstawową, a jak najszersze zdolności do wymiany informacji z otoczeniem operacyjnym stanowią jeden z jego bardzo istotnych atrybutów.

Wspomniana druga część ANAKONDY to ćwiczenie dowódczo – sztabowe (ang. CPX – Command Post Exercise). W świetle obowiązujących w SZ RP dokumentów doktrynalnych, nie będzie błędem zakwalifikowanie go również do grupy ćwiczeń dowódczo – sztabowych wspomaganych komputerowo (ang. CAX – Computer Assisted Exercise), a to ze względu na użycie systemu symulacji, który umożliwia wprowadzanie w czasie rzeczywistym decyzji ćwiczących, oraz zwrotne otrzymywanie wyników symulacji (i na tej podstawie – zgodnie z procesem dowodzenia – planowanie i realizację dalszych zadań).

W związku z powyższym, wyjątkowość ćwiczeń ANAKONDA 18 polega na:

• rozwinięciu stanowiska dowodzenia w pełnym (lub zbliżonym do pełnego) zakresie, czego skutkiem jest bardzo duża liczba stacji roboczych systemu wspomagania dowodzenia (w tym duże obciążenie sieci i serwerów) oraz faktyczna praca w pełnym cyklu C2;
• wieloszczeblowym rozwinięciu struktur dowodzenia (znaczna część rozwinięta w warunkach polowych);
• geograficznym rozproszeniu ćwiczących sztabów i zespołów podgrywających;
• istnieniu rzeczywistego otoczenia operacyjnego współtworzonego przez całą gamę systemów, które są używane przez partnerów koalicyjnych, rodzaje sił bądź na potrzeby wsparcia poszczególnych obszarów funkcjonalnych;
• zastosowaniu systemu symulacyjnego, który generuje bardzo dużą ilość symulowanych obiektów, pozwalając na kreowanie sytuacji zagrożenia lub wojny na dużą skalę.

Te cechy czynią z takiego przedsięwzięcia doskonałą bazę do analizowania, porównywania i wnioskowania na temat walorów poszczególnych systemów wspomagania dowodzenia.

Obecnie SZAFRAN C2IS przechodzi gruntowną modernizację. Przy czym należy zaznaczyć, że zmianom ulega nie tylko interfejs użytkownika, ale także technologie związane z przetwarzaniem informacji. Wykonawca systemu dostrzega potrzebę stałego rozszerzania zdolności interoperacyjnych systemu – już teraz przewiduje potrzebę osiągania możliwie wysokiego poziomu współpracy z systemami wspomagania dowodzenia, które pojawią się w Siłach Zbrojnych RP (np. ROSOMAK BMS, TYTAN). Drugim ważnym celem, który postawili przed sobą twórcy systemu, jest rozwijanie możliwości współpracy SZAFRAN C2IS z systemem symulacyjnym poziomu operacyjnego JTLS (ang. Joint Theater Level Simulation). Jest to o tyle ważne, że użytkownik systemu prowadzi wiele ćwiczeń, w których system SZAFRAN C2IS odgrywa kluczową rolę, a możliwość jego użycia jako źródła danych dla systemu JTLS przy tworzeniu scenariusza ćwiczenia może stworzyć nową jakość podczas procesu przygotowania ćwiczeń CAX. 

Marek Kołacz i Paweł Boryn, PIT-RADWAR SA