Widzieć dalej. Bezzałogowce rozpoznawcze w działaniach małych pododdziałów cz. 2

Zastosowanie mikro-BSP krótkiego zasięgu (bezzałogowiec krótkiego zasięgu)¹, poprzez dodanie nowych zdolności taktycznych, niewątpliwie przebuduje taktykę piechoty. Jeden z przykładów mogą stanowić działania patrolowe piechoty, w których drony mogą zostać wykorzystane do realizacji następujących zadań taktycznych:

a. rozpoznania drogi marszu w kontekście wykrycia i identyfikacji potencjalnych zagrożeń np. zasadzek lub rozmieszczonych IED;

b. rozpoznania rejonów np. rejonu wyjściowego, bazy patrolowej, zasadzki itd.;

c. rozpoznania terenu niebezpiecznego (danger area);

d. rozpoznania obiektu;

e. obserwacji kierunków podejścia do rejonu zasadzki, rozpoznania i identyfikacji celu;

f. przeszukania rejonu;

g. dozorowania rejonu lub obiektu np. odcinków dróg.

Użycie bezzałogowca umożliwi uzyskanie szeregu korzyści taktycznych:

a. możliwości zmniejszenia wielkości pododdziału realizującego działania rozpoznawcze, a co za tym idzie zmniejszenia jego sygnatury (maskowanie);

b. możliwości prowadzenia obserwacji obiektu lub rejonu z bezpiecznego dystansu poza zasięgiem obserwacji bezpośredniej przeciwnika (stand off);

c. możliwości przeprowadzenia obserwacji obiektu z dowolnego kierunku (eliminacja pól zakrytych);

d. skrócenia czasu niezbędnego na przeprowadzenie rekonesansu, a poprzez to przyspieszenie podjęcia decyzji i wydania rozkazu bojowego.

Ilustracją znaczącego skrócenia czasu niezbędnego do wykonania rekonesansu obiektu może być porównanie normy taktycznej skrytego rozpoznania obiektu odległego o 3 km, która wykonywana w pieszo mieści się w przedziale 2 godz. 45 min. - 3 godz. 30 minut. Przy pomocy drona rozpoznanie obiektu można wykonać w czasie 1 godz. uwzględniając czas podejścia na odległość 1 – 2 km od obiektu, gwarantujące działanie poniżej zasięgu maksymalnego.

Zastosowanie bezzałogowca w działaniach piechoty lekkiej nie musi ograniczać się wyłącznie do rozpoznania obiektów lub rejonów, czy też działań o charakterze prewencyjnym. Mikro–BSP może także zostać z powodzeniem wykorzystany w działaniach zaczepnych, charakteryzujących się dużą dynamiką. Świadczyć o tym mogą doświadczenia uzyskane przez Zakład Obrony Terytorialnej AWL w trakcie zajęć programowych Kursu Oficerskiego TSW „Agrykola”, gdzie w czasie ćwiczenia dowódca pododdziału po nawiązaniu kontaktu ogniowego użył bezzałogowca w celu uzyskania obrazu sytuacji taktycznej: lokalizacji, identyfikacji i oceny sił przeciwnika, wypracowania koncepcji manewru grupy szturmowej, a także wskazania celu (stanowiska ogniowego przeciwnika) dla obsługi granatnika przeciwpancernego.

Organizacja i wyposażenie pododdziału

Wprowadzenie bezzałogowca na szczeblu plutonu piechoty lekkiej nie będzie oznaczać konieczności zmian w organizacji, ani generować znaczących dodatkowych potrzeb logistycznych, a także oznaczać drastycznego przyrostu wagi sprzętu przenoszonego przez żołnierza². Oznaczać będzie jednak konieczność przygotowania żołnierzy pododdziału w nowej specjalności wojskowej: operatora systemów bezzałogowych piechoty, który w dalszej perspektywie robotyzacji pola walki będzie również odpowiadał za kierowanie posiadanymi w pododdziale lub współdziałającymi bezzałogowcami lądowymi (unmanned ground vehicle, UGV)³.

Optymalnym rozwiązaniem będzie posiadanie specjalisty tego typu w każdej z drużyn piechoty, co w przypadku wprowadzenia możliwości przejęcia kontroli nad dronem przez każdego z operatorów, umożliwi jego wykorzystanie przez każdy z pododdziałów w zależności od bieżących potrzeb. Perspektywiczne zróżnicowanie użytkowanych systemów bezzałogowych piechoty pozwala przyjąć konieczność wprowadzenia uniwersalnego kontrolera bezzałogowców, a także dostosowanie każdego z nich do działania w otwartej architekturze zarządzania systemami bezzałogowymi⁴.

Przykładowy rozwiązaniem tego typu jest system dowodzenia i kontroli Kynesis amerykańskiego Tomahawk Robotics, który umożliwia zintegrowaną obsługę powietrznych i lądowych systemów bezzałogowych, bez konieczności użycia odrębnych stacji kontroli i przy wykorzystaniu środków łączności działających w autonomicznej tzw. mobilnej doraźnej sieci łączności (Mobile adhoc Network, MANET).

Kinesis firmy Tomahawk Robotics to oparty na systemie Android system sterowania bezzałogowymi pojazdami lądowymi i systemami bezzałogowych statków powietrznych.

Przyjęcie na wyposażenie mikro-BSP krótkiego zasięgu determinować będzie konieczność posiadania skutecznych narzędzi do przesyłu informacji i zobrazowania sytuacji na polu walki w celu utrzymania świadomości taktycznej pododdziałów. Zdolności tego typu może zapewnić wdrożony przez U.S. Army w programie Nett Warrior system Android Tactical Assault Kit (ATAK), który w założeniu przeznaczony jest dla dowódców plutonów, drużyn i zespołów ogniowych piechoty lub wdrożenie tego typu funkcjonalności do Systemu Zarządzania Walką (w rodzaju BMS-DSS Jaśmin czy TOPAZ)⁵.

Uzyskanie możliwości wyświetlenia obrazu widzianego przez bezzałogowiec przez każdego żołnierza wyposażonego w tablet taktyczny wydatnie rozszerzy świadomość sytuacyjną pododdziałów. Pozwoli to dowódcy na większą elastyczność w organizacji pododdziału do wykonania zadania, ze względu na możliwość rozdzielnego działania poszczególnych elementów i pozostawienia operatora BSP w rejonie wyjściowym. Wdrożenie bezzałogowców na szczeblu małych pododdziałów oznacza również konieczność wprowadzenia w krótkim czasie dużej liczby mikro-BSP. W celu obniżenia kosztów, a także spełnienia warunku dostępności, należy rozważyć zastosowanie rozwiązania analogicznego do amerykańskiego programu Blue sUAS, który będąc elementem strategii zakupowej Mil-COST umożliwił wytypowanie pięciu mikro-BSP, spełniających wytyczne amerykańskich sił zbrojnych i certyfikowanych przez Defense Innovation Unit (DIU)⁶.

Specyfikacja techniczna mikro-BSP krótkiego zasięgu stanowi wypadkową potrzeb taktycznych plutonu oraz możliwości technologicznych dostępnych dla dronów tej klasy i wpisuje się w wytyczne zdefiniowane dla programu Blue sUAS:

a. zasięg minimalny 3 km przy zachowaniu transmisji obrazu;

b. minimalny czas lotu 30 minut;

c. możliwość działania w trudnych warunkach pogodowych (klasa szczelności IP53);

d. czas przygotowania do startu poniżej 2 minut;

e. masa startowa poniżej 1,4 kg;

f. stabilizowana multispektralna głowica obserwacyjna (kamera dzienna wysokiej rozdzielczości z cyfrowym powiększeniem oraz kamera termowizyjna);

g. szyfrowany zapis i przekaz danych;

h. kompatybilność z TOGA⁷.

Do wymienionych cech zdefiniowanych przez DIU należy dodać niską sygnaturę akustyczną oraz kompaktowość wymiarów drona, umożliwiającą jego przenoszenie w plecaku taktycznym.

TTP

Wykorzystanie bezzałogowców w taktyce małych pododdziałów piechoty lekkiej determinować będzie konieczność wypracowania taktyki, technik i procedur taktycznych (TTP), umożliwiających efektywne ich wykorzystanie w działaniach. Procedury, obok poszerzonych możliwości taktycznych, będą musiały uwzględniać również specyficzne implikacje narzucone przez techniczną charakterystykę drona: czasu procedury przedstartowej, czasu lotu, a także minimalnej, wolnej od przeszkód przestrzeni niezbędnej do wykonania startu i lądowania BSP⁸.

Podczas planowania zadania np. w przypadku prowadzenia skrytej obserwacji obiektu w działaniach rozpoznawczych, w kalkulacji konieczne będzie uwzględnienie czasu lotu w rejon celu i powrotu, co wpłynie również na rzeczywisty czas obserwacji celu. Ze względu na ograniczony czas przebywania w powietrzu niezbędne stanie się również określenie etapów działania pododdziału, w których bezzałogowiec zostanie zastosowany do wykonania obserwacji np. wstępne rozpoznanie obiektu oraz monitoring sytuacji w rejonie w czasie etapu podejścia i ataku grupy szturmowej na obiekt napadu⁹.

Innego wymiaru nabierze również analiza warunków pogodowych w czasie działania pododdziału, warunkujących możliwość zastosowania BSP, odrębnym zagadnieniem wymagającym regulacji będzie problem obecności bezzałogowca w przestrzeni powietrznej, zwłaszcza w kontekście działań własnych śmigłowców i samolotów wsparcia¹⁰. Uzyskana autonomia rozpoznawcza i nowe możliwości taktyczne wpisują się w koncepcję działań taktycznych piechoty w ugrupowaniach rozproszonych, gdzie dąży się do rozbicia go na mniejsze elementy taktyczne i maskowania poprzez obniżenie sygnatury pododdziału, a co za tym idzie do zwiększenia przeżywalności na przyszłym polu walki.

Poszerzenie zdolności ISR w połączeniu z nowymi środkami walki np. z zastosowaniem amunicji krążącej analogicznej do programu USMC OPF – IL (Organic Precision Fires – Infantry Light), zadecyduje o skokowym zwiększeniu możliwości rażenia pododdziałów piechoty lekkiej. Lekka amunicja krążąca obecnie staje się interesującą alternatywą dla klasycznej broni wsparcia piechoty jaką stanowią lekkie moździerze, masa Switchblade 300 to 2,5 kg, zaś pocisku moździerzowego O-LM 60 to 2 kg, zaś możliwości precyzyjnego trafienia w cel skrajnie różne. Propozycji nie należy jednak traktować jako postulatu eliminacji lekkiego moździerza z uzbrojenia pododdziałów, bardziej jako wskazanie możliwości wprowadzenia amunicji precyzyjnej w miejsce części przenoszonej przez pododdział amunicji moździerzowej 60 mm.

Wymieniona wyżej konieczność wypracowania odpowiednich TTP uwzględniających użycie BSP w taktyce małych pododdziałów, będzie również oznaczać konieczność mentalnego przygotowania dowódców do działań, w których dron nie będzie traktowany jako element pomocniczy lecz krytyczny dla efektywności pododdziałów. W praktyce prawdopodobnie będzie to oznaczało wypracowanie schematu, w którym dotychczasowe metody obserwacji naziemnej, staną się metodami alternatywnymi, używanymi na wypadek braku możliwości zastosowania bezzałogowca: awaria techniczna, działanie przeciwnika np. WRE czy też warunki pogodowe.

Dr Paweł Makowiec, Zakład Obrony Terytorialnej Akademii Wojsk Lądowych im. generała Tadeusza Kościuszki, Wrocław. Przedstawione w tekście opinie nie stanowią oficjalnego stanowiska AWL i są prywatnymi poglądami autora.

Przypisy

1. Nazwa proponowana przez autora opracowania, będąca odpowiednikiem amerykańskiego terminu Short Range Micro, SRM

2. Masa przykładowego zestawu Parrot Anafi USA (dron + Skycotroller + 3 szt. baterii) to 2,3 kg.

3. Specjalność analogiczna do wprowadzanego w amerykańskich Marines operatora systemów drużyny piechoty (squad systems operator).

4. Praktyka ta dotyczy również adaptacji komercyjnych dronów wybranych w programie amerykańskiego DoD Blue sUAS, czego przykładem jest mikro-BSP Parrot Anafi USA Defence, który jest dostosowany do działania w amerykańskim systemie Tactical Open Government Architecture (TOGA).

5. ATAK użytkowany jest przy użyciu przystosowanego do potrzeb wojskowych smartfona Samsung Galaxy Note II, co pozwoliło obniżyć koszty sprzętowe. Sam wybór aplikacji ATAK również jest ilustracją faktu, że nawet najbogatsi muszą liczyć się z pieniędzmi.

6. Mil-COST (Military - Commercial off-the-shelf) jest elementem realizacji zakupów produktów komercyjnych (towarów i usług) w celu ich późniejszego użytkowania w podmiotach rządowych. Zakup produktów komercyjnych umożliwia obniżenie ich ceny, ponieważ nie są tworzone na specjalne zamówienie i są dostępne z tzw. półki.

7. https://www.diu.mil/autonomy-blue-suas[dostęp:27.03.2021].

8. Przykładowe mikro – BSP używane w amerykańskich (InstantEye), czy francuskich siłach zbrojnych (NX-70 Defence, Parrot Anafi USA) oferują standardy czasu procedury przedstartowej poniżej 1 minuty, zaś czas lotu ograniczony jest praktycznie do około 20 – 30 minut. NX-70 według producenta oferuje aż 45 minut lotu i jako jedyny z wymienionych BSP posiada również opcję zasilania przewodowego ze stacjonarnego źródła naziemnego.

9. Zapis wideo działania pododdziału na obiekcie może być później wykorzystany w czasie odprawy poakcyjnej (After Action Review, AAR) i służyć jako narzędzie optymalizacji procedur działania pododdziału.

10. Producenci wymienionych dronów deklarują możliwość zastosowania mikro – BSP w ekstremalnych warunkach all-weather capabilities, nie należy jednak rozumieć tego jako możliwości działania w każdych warunkach pogodowych np. przy wietrze przekraczającym 50 m/s.