Szwajcarski program OPL na celowniku audytorów. "Opóźnienia"

Szwajcarski resort obrony, ochrony cywilnej i sportu poinformował o wynikach postępowania sprawdzającego, wdrożonego w związku z postępowaniem na system obrony powietrznej BODLUV 2020. Stwierdzono, że postępowanie zostało przeprowadzone bez naruszenia istniejących przepisów, ale procedura została i tak zawieszona – między innymi z uwagi na niewystarczający zakres informacji dla opinii publicznej.

W opublikowanym przez kilkoma dniami komunikacie resortu obrony podkreśla się, że postępowanie na system BODLUV 2020 zostało zawieszone decyzją ministra Guy’a Parmelina w marcu bieżącego roku. Następnie zlecono audyt programu. Pod uwagę brano dwa zestawy przeciwlotnicze – IRIS-T SL niemieckiego koncernu Diehl i CAMM-ER, opracowany przez MBDA UK. W trakcie dyskusji poruszano między innymi zdolności operowania w każdych warunkach pogodowych systemu IRIS-T SL (używającego rakiet kierowanych na podczerwień) oraz strefy rażenia systemu CAMM-ER.

Czytaj też: Rheinmetall zmodernizuje szwajcarskie systemy przeciwlotnicze

Ostatecznie uznano, że obydwa systemy mogą zostać dopuszczone do postępowania, aczkolwiek charakteryzują się one pewnymi ograniczeniami zdolności. Jak podaje Neue Zuercher Zeitung, jako najbardziej optymalne wskazano połączenie obydwu zestawów przeciwlotniczych. W praktyce oznacza to prawdopodobnie, że Szwajcarzy postawili bardzo wysokie wymagania, biorąc pod uwagę że mowa jest o systemach uznawanych powszechnie za nowoczesne, przeznaczonych do wprowadzenia na wyposażenie sił zbrojnych Niemiec (IRIS-T SL) i Włoch (CAMM-ER).

Szwajcarski resort obrony poinformował też, że w ramach prowadzonego postępowania za 700 milionów franków mogłyby zostać zakupione elementy dwóch systemów OPL średniego zasięgu, a za dodatkowe 100 mln – elementy trzeciego zestawu. Stało się jasne, że pierwotnie przewidziane na system przeciwlotniczy kwoty (500 mln franków) są niewystarczające.

W komunikacie resortu obrony Szwajcarii podkreśla się, że „piętą achillesową” programu BODLUV 2020 jest… polityka informacyjna. Wskazano między innymi na konieczność wyjaśnienia kosztów i przebiegu programu zarówno wobec decydentów, jak i opinii publicznej. Zwrócono też uwagę na konieczność przygotowywania okresowych raportów przy dużych programach zakupów (jakim jest BODLUV 2020). Natomiast formułowanie wymagań powinno pozostać domeną wojskowych, ale przy skomplikowanych systemach należy dopuścić wariantowe opracowywanie wymagań.

W rekomendacjach z audytu zwrócono też uwagę na konieczność przyśpieszenia procedur związanych z zakupem sprzętu, a także postawienia do dyspozycji realizujących zakupy odpowiednich zasobów. Wreszcie, decydenci polityczni powinni uczestniczyć w programach już na wcześniejszym etapie.

Program BODLUV 2020 obejmuje oprócz zakupu systemu rakietowego średniego zasięgu (w polskiej metodologii – krótkiego zasięgu) oraz systemu dowodzenia, także pozyskanie zdolności obrony powietrznej bardzo krótkiego zasięgu. Zakup tego ostatniego został jednak - zgodnie z wcześniejszymi informacjami - odłożony, między innymi dlatego że armaty 35 mm po modernizacji umożliwiają centralne sterowanie ogniem, we współpracy z systemem BODLUV 10. To ułatwia ich wykorzystanie do ochrony przestrzeni powietrznej w czasie pokoju. Również przenośne, przeciwlotnicze Stingery zakupione w latach 90. XX wieku będą mogły pozostać w linii dłużej, niż systemy Rapier, pozyskane w latach 80., dysponujące komendowym systemem naprowadzania i dziś już przestarzałe.

Przebieg programu obrony powietrznej krótkiego zasięgu w Szwajcarii wynika ze specyfiki tamtejszego systemu pozyskiwania sprzętu wojskowego. Prawdopodobnie postawiono bardzo wysokie wymagania (świadczy o tym wymienianie w dyskusji połączenia systemów IRIS-T SL i CAMM-ER), a zawieszenie programu uznano za dobrą decyzję, choć przy jego realizacji nie złamano procedur. Wcześniej natomiast Szwajcarzy odrzucili w referendum zakup myśliwców Gripen.

Czytaj też: Super Puma rozbiła się w Szwajcarii. 2 zabitych

Dość ostrożne podejście polityków i opinii publicznej do realizacji dużych programów modernizacyjnych sił zbrojnych ma jednak swoją cenę. Z uwagi na swoje położenie Szwajcaria nie jest zagrożona konfliktem zbrojnym, w którym przydatne byłyby wielokanałowe zestawy przeciwlotnicze, ale na przykład w lotnictwie coraz częściej dochodzi do wypadków. W tym roku rozbiły się już dwa myśliwce (F-5 i F/A-18) oraz śmigłowiec Super Puma. Ponadto, brak faktycznego następcy dla szwajcarskich F-5 będzie skutkował ograniczeniem możliwości ochrony przestrzeni powietrznej nawet w sytuacji kryzysu, wywrze też obciążenie na nękaną ostatnio katastrofami (3 zdarzenia od 2013 roku) flotę szwajcarskich F/A-18 Hornet. Dlatego, pomimo dysponowania rozwiniętym systemem mobilizacyjnym czy przeszkolonymi rezerwami, niedostatki systemu zakupów sprzętu i opóźnienia w tym zakresie wywierają istotny wpływ na zdolności obronne Szwajcarii.