Polska i Rumunia będą wspólnie produkować uzbrojenie? [WYWIAD]

Ovidiu Dranga, Ambasador Rumunii w Polsce: Rumunia i Polska w tej chwili negocjują umowę dotyczącą przemysłu obronnego. Jej zakres ma na celu pogłębienie współpracy między naszymi przemysłami zbrojeniowymi, w domenach strategicznych, takich jak produkcja sprzętu wojskowego, czy też wspólny udział w projektach badawczo-rozwojowych opartych o innowacje. Wspólne prezentacje możliwości w trakcie wystaw międzynarodowych, czy też komercjalizacja naszych produktów obronnych również wchodzą w grę, i mogłyby być ułatwione i stymulowane przez tego typu umowę. 

Odnosząc się do czasu, w którym taka umowa mogłaby zostać podpisana, myślę że dobrą okazję może dać mechanizm bilateralnych konsultacji międzyrządowych, czyli G2G, zainicjowanym przez Polskę i Rumunię w 2018 roku. Premierzy naszych państw, Pan Ludovic Orban i Pan Mateusz Morawiecki postanowili, w czasie rozmów w formie wideokonferencji 21 maja, że kolejne spotkanie w formule G2G mogłoby zostać zaplanowane na jesień, zależnie jednak od tego, jak będzie ewoluować pandemia koronawirusa. A to mogłaby być odpowiednia okazja do podpisania umowy.

Polska i Rumunia już teraz angażują się w ścisłą współpracę między Siłami Zbrojnymi, w zakresie zapewniania bezpieczeństwa NATO w Europie Środkowo-Wschodniej. Rumunia rozmieściła w Polsce baterię artylerii przeciwlotniczej w ramach Grupy Bojowej Wzmocnionej Wysuniętej Obecności NATO (Enhanced Forward Presence Battle Group). Polska natomiast do Rumunii wysłała jednostkę piechoty zmotoryzowanej w ramach inicjatywy Tailored Forward Presence podjętej przez Sojusz w regionie Morza Czarnego. Jak Pan Ambasador ocenia tą współpracę?

Bez żadnego zawahania stwierdzam, że współpraca ta idzie wyjątkowo dobrze. Z tego co wiem jest to unikalne w NATO przedsięwzięcie, prawdopodobnie jedno z niewielu na świecie. Stanowi wyraz nadrzędnego ducha naszej współpracy bilateralnej, zgodnie z Partnerstwem Strategicznym podpisanym przez nasze państwa ponad dekadę temu. Jest również poświadczeniem bezprecedensowego poziomu zaufania i współzależności, jaką nasze stosunki ostatnio osiągnęły. Jest praktyczne, konkretne i ukierunkowane w przyszłość. 

Żołnierze z Rumunii i Polski to doskonali ambasadorowie obu państw. Myślę, że misja ma również wymiar polityczny. Obecność stanowi wyraz obopólnego strategicznego zobowiązania jakie przyjęły Rumunia i Polska, jest ona namacalnym przykładem „zbrojnej solidarności” w ramach NATO. Ten układ to prawdziwa historia sukcesu. Szukamy możliwości, by go rozszerzyć i rozwinąć.

Bazując na dobrych doświadczeniach o których Pan mówił, czy podpisanie umowy o współpracy mogłoby umożliwić rozszerzenie kooperacji pomiędzy armiami obu państw, a także tej między Polską i Rumunią? 

Tworzenie odpowiednich warunków do rozwoju współpracy o charakterze biznesowym między Polską i Rumunią w obszarze obronności pociągnie za sobą korzyści strategiczne. Poza utrzymywaniem poziomu wydatków obronnych na poziomie 2 proc. PKB, to, co Polska i Rumunia mogłyby zrobić razem, to przyjrzeć się sposobowi wydawania pieniędzy i zidentyfikować projekty, gdzie kosztami można by się podzielić, w miarę przygotowywania się do sprostania wyzwaniom przyszłości. Umowa zachęciłaby firmy i inne podmioty uprawnione do działalności produkcyjnej do tworzenia partnerstw przemysłowych i rozwijania zaawansowanych technologii, stanowiących narodowy interes dla Rumunii i Polski, a także korzystnych dla NATO i UE. Wszystko to powinno opierać się na jasno zdefiniowanych priorytetach. Można by przewidzieć różne formy współpracy, celem zapewnienia usług w obszarze przemysłu obronnego, jak na przykład, serwis i konserwacja sprzętu, szkolenia dla personelu technicznego czy wsparcie operacyjne. Jak już wspomniano, połączone projekty badawczo-rozwojowe między Rumunią a Polską można by zainicjować, pod warunkiem, że przyjmiemy do wiadomości fakt, że prace badawczo-rozwojowe to, jak ujął to były przedstawiciel amerykańskiego Departamentu Obrony, „krwioobieg dla zdolności przyszłości”.

Polska i Rumunia korzystają z podobnych systemów uzbrojenia pochodzących z USA (jak np. samoloty F-16), ostatnio również oba kraje poczyniły zakupy podobnych systemów, jak system obrony przeciwlotniczej/przeciwrakietowy Patriot i system artylerii rakietowej HIMARS. Czy widzi Pan tu pole do potencjalnej współpracy między oboma państwami, w tym uwspólnienie eksploatacji między siłami zbrojnymi, ale nie tylko - również chodzi o współpracę w zakresie serwisowania sprzętu, czy też dalszego jego rozwijania przez krajowe przemysły?

Jest to dobry obszar do współpracy dla naszych krajów, biorąc pod uwagę ich doskonałą współpracę w obszarze obronności, angażującą USA. Zaznaczam, że współpraca nie stanowi opcji do wyboru, a stanowi konieczność  wynikającą z potrzeby ustanowienia pełnej interoperacyjności na wschodniej flance NATO. Zintegrowana flanka wschodnia lepiej przysłużyłaby się osiągnięciu bardziej efektywnego i bezpieczniejszego sojuszu. 

Sądzę, że Rumunia i Polska mogą razem odegrać rolę kluczowych graczy na euroatlantyckim rynku obronnym. Współpraca w zakresie pozyskiwania i/lub eksploatacji znaczących systemów uzbrojenia lub platform, jak np. samoloty F-16, mogłaby stać się kołem zamachowym do ustanowienia bliskich relacji w innych obszarach, jak dowodzenie i kontrola/C2, operacje specjalne czy namierzanie celów. Strategia oszczędności polegająca na rumuńsko-polskiej współpracy w tym zakresie jest warta eksploracji. Oczekuję, że nasze Siły Zbrojne w pełni skorzystają z dotychczas zebranych doświadczeń w wykorzystywaniu podobnych systemów uzbrojenia. 

Polska i Rumunia planują różnorakie zakupy o podobnym zakresie, w tym pozyskanie uzbrojonych śmigłowców. Czy sądzi Pan, że negocjowana umowa mogłaby ułatwić współpracę zakupową w zakresie pozyskiwania systemów w przyszłości, między oboma krajami? I jakie mogłyby być korzyści z takiej współpracy, również ze strony przemysłowej?

Umowa, która ustanowiłaby ogólne ramy współpracy w obszarze przemysłu obronnego, zdecydowanie ułatwiłaby potencjalny dialog dotyczący wspólnych programów zakupowych. Oczywiście decyzje w tym zakresie podjąć muszą władze Polski i Rumunii, po przeprowadzeniu analiz kosztów i korzyści. Jeśli spytałby Pan mnie, stwierdziłbym, że korzyści wynikające ze współpracy zakupowej wykraczające, poza samą domenę obniżonych kosztów, są oczywiste. Na nowoczesnym polu walki, odpowiedni poziom inwestycji wojskowych może robić prawdziwą różnicę, w szczególności, gdy siły koalicyjne korzystają z podobnych/kompatybilnych, lub nawet identycznych, sprawdzonych w boju systemów uzbrojenia.

To tłumaczy nasze szczególne zainteresowanie i uwagę, jaką poświęcamy pozyskaniu i wykorzystywaniu platform i systemów uzbrojenia o wysokich osiągach, w tym śmigłowców, które inni sojusznicy wykorzystywali z powodzeniem w ramach faktycznych działań. Rumunia i Polska zmagają się z podobnym zestawem wyzwań w zakresie bezpieczeństwa, dlatego, współpraca w tych obszarach mogłaby przynieść wzajemne korzyści. Sądzę jednak, że współpraca w przyszłości powinna również obejmować obszar sztucznej inteligencji oraz – czemu nie – dronów. Myślę, że celem tutaj byłoby stworzenie zestawu zdolności w zakresie reagowania kryzysowego, ukierunkowanych na zagrożenia na ziemi, w powietrzu, na morzu, w kosmosie i w cyberprzestrzeni. 

Pozyskanie śmigłowców faktycznie jest kierunkiem współpracy, który Polska i Rumunia mogłyby rozwijać. Niemniej jednak, wyżej wymieniona Umowa, która obecnie jest negocjowana, wykracza dalece poza programy zakupowe odnoszące się do konkretnego produktu lub sprzętu.

Czy polski i rumuński przemysł podjęły już konkretne działania, celem ustanowienia współpracy w odpowiedzi na potrzeby wojskowe obu państw? Czy wie Pan o podjęciu jakichkolwiek kroków w tym obszarze?

Praktyczny aspekt współpracy w polu przemysłu obronnego cały czas pojawia się w naszej agendzie bilateralnej, ukierunkowanej na zidentyfikowanie nowych obszarów i nowych sposobów zwiększenia konkurencyjności przemysłów obronnych Rumunii i Polski. Wspomniałem już o korzyściach płynących z takiej współpracy, jednak jest również dużo miejsca do poprawy harmonizacji wymagań definiowanych przez wojsko. Jest moim obowiązkiem, jako ambasadora, by przyczynić się do dalszego rozwoju stosunków obustronnych między Polską i Rumunią, we wszystkich możliwych obszarach. Optymistycznie stwierdzam, że przemysł zbrojeniowy to domena, gdzie w krótkim czasie jesteśmy w stanie dojść do większej ilości namacalnych rezultatów. 

Rumunia aktualnie planuje wymianę śmigłowców IAR 330, obecnie używanych zarówno przez Siły Zbrojne, jak i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Czy Rumunia byłaby zainteresowana wspólnym projektem produkcyjno-rozwojowym z Polską, w odniesieniu do śmigłowca, który spełniłby zarówno polskie, jak i rumuńskie wymagania? 

Sądzę, że rozwiązanie finansowo «do udźwignięcia» powinno być głównym celem w obszarze pozyskania nowych systemów, jednak należy uważnie przyglądać się równowadze między efektywnością kosztową i osiągami i możliwościami operacyjnymi. Powinno kupować się to co potrzebne, by zaspokoić prawdziwe, realne potrzeby i rozwiązywać rzeczywiste problemy, czyniąc możliwie najlepszy użytek z dostępnych zasobów finansowych. Oczywiście, jeśli idzie o wspólną produkcję lub wytwarzanie w obszarze wojskowym, strony muszą darzyć się pewnym poziomem zaufania, celem współpracy i prowadzenia wzajemnie uzupełniających się działań. Dostępność istniejących w obszarze obronności łańcuchów dostaw, lub perspektywa stworzenia nowych to także aspekty, które należy rozważyć.

Wierzę, że wyżej wymienione elementy należy brać pod uwagę, celem rozwinięcia konkretnej współpracy między Rumunią a Polską, w tym także w kwestii produkcji śmigłowców. Byłoby znaczącym osiągnięciem dla naszych sektorów obronnych, gdybyśmy w sposób połączony zaczęli nabywać zaawansowany sprzęt i uzbrojenie, jednak wspólna produkcja stanowiłaby ogromny skok naprzód, zapewniłaby bowiem substancję, wiarygodność i perspektywy dla naszej bilateralnej interakcji i, kto wie, być może byłaby to inicjatywa inspirująca podregionalną współpracę w Europie Środkowej.

Jak wspomniałem, decyzje w zakresie podjęcia znaczących kroków w tym kierunku pozostawiam władzom w Warszawie i Bukareszcie, po bilateralnych konsultacjach, z których oczywiście nie należy wyłączać istotnych rumuńskich i polskich spółek. Dla mnie byłoby spełnieniem marzeń zobaczenie dowolnego nowoczesnego, sprzedawalnego, produktu wojskowego - czemu nie śmigłowca - wspólnie opracowanego i/lub wyprodukowanego przez przemysły zbrojeniowe naszych krajów.

Dziękuję za rozmowę.