Oczy i uszy Białorusi. Centralne Rozpoznanie Radioelektroniczne [ANALIZA]

Zdobywanie informacji o obcych siłach zbrojnych jest jednym z ważniejszych zadań każdych współczesnych sił zbrojnych. Służą do tego przede wszystkim wywiad agenturalny, biały wywiad i rozpoznanie radioelektroniczne. Rozpoznanie radioelektroniczne może być realizowane za pomocą urządzeń zamontowanych na obiektach satelitarnych, lotniczych, morskich i lądowych. Obiekty lądowe (naziemne) mogą być stacjonarne (na budynkach, wieżach czy ukryte w kopułach) lub ruchome (w specjalistycznych pojazdach).

Siły Zbrojne Białorusi do wojskowego rozpoznania radioelektronicznego wykorzystują głównie instalacje naziemne. Wywodzą się one z byłych jednostek radzieckich, przejętych po ogłoszeniu przez Białoruś niepodległości. Oczywiście zmieniły się miejsca usytuowania niektóre  z elementów organizacyjnych, a przede wszystkim zadania. Obecne ugrupowanie pododdziałów rozpoznania radioelektronicznego skoncentrowane jest głównie na kierunkach polskim, litewskim i łotewskim.

Częściowo zadania rozpoznawcze obejmują również akweny Morza Bałtyckiego i Estonię (Białoruś nie posiada z nimi wspólnej granicy) oraz Ukrainę. Ciekawe jest, iż Białoruś nie ma stałych posterunków rozpoznawczych na granicy z Ukrainą. Wytłumaczeń tej sytuacji może być kilka. Najbardziej prawdopodobne jest to, iż w ramach „podziału obowiązków” Ukrainą zajmuje się głównie Rosja. Natomiast ze względów geograficznych i politycznych Białoruś koncentruje się na krajach NATO czyli Polsce i krajach bałtyckich.

Białoruś dysponuje jednostkami rozpoznawczymi centralnej dyspozycji i taktycznymi. Te drugie są ruchome i podporządkowane dwóm dowództwom operacyjnym Sił Zbrojnych. Obecnie całość centralnych sił i środków rozpoznawczych zorganizowana jest w 153. samodzielną Brygadę Radiotechniczną Specjalnego Przeznaczenia (JW nr 30695) wraz z jej podległymi jednostkami. Główną siedzibą 153. Brygady jest miejscowość Wołożyn. W skład brygady wchodzą:

• Dowództwo;
• Punkt Dowodzenia;
• 1. batalion Rozpoznania Radioelektronicznego;
• 2. batalion Rozpoznania Radioelektronicznego;
• Batalion Łączności;
• Kompania Szkolna;
• Kompania Zabezpieczenia Materiałowo-Technicznego;
• Kompania Remontowa;
• Pluton Inżynieryjny.

Tak jak ma to zazwyczaj miejsce w  tego typu jednostkach w samym mieście Wołożyn znajdują się koszary z zasadniczymi pododdziałami brygady. Jednak już same stacje nasłuchowe i rozpoznawcze znajdują się w terenie. Kilka kilometrów na północ od Wołożyna (w miejscowości Augustowo) położona jest stacja należąca do brygady.

Pozostałe posterunki terenowe należą do samodzielnych jednostek podległych 153. Brygadzie. Są nimi:

• 1.regionalny Węzeł Rozpoznania Radioelektronicznego (JW nr 14853) w Brześciu;
• 2. regionalny Węzeł Rozpoznania Radioelektronicznego (JW nr 41756) w Grodnie;
• 3. regionalny Węzeł Rozpoznania Radioelektronicznego (JW nr 74384) w Aziorki koło miejscowości Postawy;

• 681. samodzielne Centrum Radiopelengacyjne Specjalnego Przeznaczenia (JW nr 52289) w Brześciu;
• 682. samodzielne Centrum Radiopelengacyjne Specjalnego Przeznaczenia (JW nr 20055) w Witebsku.

Każdy z trzech regionalnych węzłów rozpoznania radioelektronicznego składa się z:

• Dowództwa;
• Punktu Dowodzenia;
• 1.Punktu Radio i Radiotechnicznego Rozpoznania;
• 2.Punktu Radio i Radiotechnicznego Rozpoznania;

• Punktu Łączności;
• Plutonu Zabezpieczenia Materiałowo-Technicznego.

Jak widać, trzy regionalne węzły rozpoznania radioelektronicznego znajdują się bezpośrednio przy granicy z Polską i Litwą. Podobnie ma się z jednym samodzielnym centrum radiopelengacyjnym w Brześciu. Drugie centrum radiopelengacyjne znajduje się w Witebsku tuż przy granicy z Rosją. Takie usytuowanie ma na celu umożliwienie prowadzenia namiarów pod różnymi kątami. Gdy stacja przechwyci sygnał radiowy lub radiolokacyjny, jest w stanie namierzyć azymut (kierunek) z którego on pochodzi. Gdy ten sam sygnał przechwycą w tym samym czasie dwie stacje, oddalone od siebie jak najdalej, możliwe jest precyzyjne określenie miejsca, z którego on pochodzi.

Robi się to, wykreślając dwa ustalone namiary ze stacji, które je namierzyły. W miejscu przecięcia tych namiarów znajduje się cel. Czym szerszy jest kąt zdobytych namiarów, to z większą precyzją można namierzyć cel. Powyższe zadania w ten sposób realizowane są w czasie pokoju. W czasie kryzysu i wojny sprzęt, który jest na pojazdach, oczywiście może zmienić swoje położenie. Przeważnie są to wcześniej ustalone miejsca, ale w czasie pokoju nie są one używane. Stałe instalacje naziemne w czasie ewentualnych działań zbrojnych oczywiście staną się jednymi z ważniejszych celów.

Wyposażenie pododdziałów 153. Brygady i jej podległych jednostek oczywiście jest tajemnicą. Wiadomo, iż do przechwytu sygnałów radiowych i radiolokacyjnych wykorzystywane są m. in. :

• stacjonarny system APPG-SP przechwytu radiowego KF i UKF oparty o odbiorniki Icom IC-R8500;

• ruchome radzieckie stacje przechwytywania sygnałów KF i UKF na samochodach ciężarowych R-368 Tierek;
• radzieckie odbiorniki radiowe zakresu KF R-399 Katran;
• stacje poszukiwania i pelengacji zakresu UKF Tarko-OWCz-1;
• automatyczne stacje poszukiwania i pelengacji UKF Gracz-1;
• automatyczne stacje radiopelengacji UKF ARU-11 (E-512)
• przenośne stacje rozpoznania radiowego i przechwytywania UKF SRP-07;
• kompleksy rozpoznania radiotechnicznego dalekiego zasięgu 1PŁ-257 Kolczuga-M;
• małogabarytowe kompleksy kontroli radiotechnicznej Ring-E.

Duża część wyposażenia białoruskiego systemu rozpoznania radioelektronicznego jest już stara. Nie oznacza to, iż możliwości tego systemu są małe. Na całym świecie część rozpoznawczych systemów odbiorczych wykorzystuje starsze rozwiązania techniczne. Ich jakość jest bardzo ważna, ale jeszcze ważniejsze są systemy gromadzenia, przetwarzania i analizy w czasie rzeczywistym zdobytych informacji. W przypadku emisji radiowych najważniejsze są systemy dekryptażu. Przechwycenie i lokalizacja sygnałów radiowych to jedno, ale ich zrozumienie to już zupełnie inna sprawa i zajmują się nią inne służby (dekryptażu).

Kolejnym ważnym elementem systemu rozpoznania jest dowodzenie nim. Na Białorusi całością wojskowych sił rozpoznawczych zawiaduje Główny Zarząd Rozpoznawczy Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych. W jego składzie znajduje się Zarząd Walki Radioelektronicznej. Temu zarządowi podlega właśnie 153. samodzielna Brygada Radiotechniczna Specjalnego Przeznaczenia. Pod wspólnym dowództwem znajduje się zarówno ta jednostka rozpoznawcza, jak drugie ramię zarządu czyli 228. samodzielny Pułk Walki Radioelektronicznej (JW nr 32404) w Połocku. Pułk ten realizuje zupełnie inne, aktywne zadania, zgodne z jego nazwą. Niższym szczeblem dowodzenia jest szczebel taktyczny (polowy). W jego skład wchodzą:

• 244. Centrum Rozpoznania Radiotechnicznego w miejscowości Borysów;
• 255. samodzielny Pułk Radiotechniczny Specjalnego Przeznaczenia (JW 75158) w Nowogródku;
• 16. samodzielny Pułk Walki Radioelektronicznej (ze środkami powietrznymi) w Berezie.

Ukompletowanie w sprzęt rozpoznawczy i jego rozmieszczenie pozwala Centralnej 153. Brygadzie wraz z jednostkami podległymi na próbę przechwytu sygnałów radiowych KF w zasięgu do około 1200 km, naziemnych sygnałów UKF do około 50 km i powietrznych sygnałów UKF do około 400 km. Rozpoznanie sygnałów stacji radiolokacyjnych może być realizowane w zasięgu do około 400 km w przypadku radarów naziemnych i do około 450 km w przypadku radarów powietrznych.

Te zasięgi powodują, iż większość stacji rozpoznawczych zlokalizowana jest przy granicy z Polską i Litwą. Polska zdaje sobie z tego sprawę i dlatego duże znaczenie przykładane jest do rozwojów systemów radiowych i do dużej dyscypliny korespondencji radiowej. Polskie stacje radiolokacyjne są przygotowane do pracy za pomocą krótkotrwałych sygnałów radiolokacyjnych oraz w większości do zmiany pozycji.

Niewidzialna wojna w eterze i całym pasmie radioelektronicznym trwa już od dziesiątków lat i to w czasie pokoju. Ostatnie lata wielkiego postępu elektroniki wprowadziły nowe narzędzia komunikacyjne jak internet czy telefonia komórkowa. Metody ich przechwytywania stanowią nową dziedzinę nazywaną obecnie cyberwojną. Jednakże dla wojska nadal bardzo ważne są systemy radiowe i radiolokacyjne.

Ich namierzanie, lokalizacja, zakłócanie i niszczenie u przeciwnika nadal jest priorytetem każdej armii. Tak samo jak ochrona własnych źródeł emisji fal radioelektronicznych. Polskie stosunki polityczne z reżimem na Białorusi są obecnie najgorsze w całej historii. Działania na polsko-białoruskiej granicy budzą duży niepokój. Dlatego warto pamiętać, iż tuż za tą granicą pracują białoruskie stacje przechwytujące polskie sygnały.