Zapad-2021: Białoruski hub. Zabezpieczenie Regionalnej Grupy Wojsk [RAPORT]

Wkroczenie na obszar Białorusi jest ćwiczone w 1APancGw, jako jeden z podstawowych scenariuszy wojennych. W ramach ćwiczeń Zapad ćwiczone są nie tylko masowe przemieszczenia sił i środków, zazwyczaj sposobem kombinowanym (rzutem kołowym i kolejowym), ale także pełne zabezpieczenie logistyczne operacji (trasy przemarszu, składy paliwa, obozy polowe, zabezpieczenie bytowe etc.).

Symulując formowanie Regionalnej Grupy Wojsk (Sił) do wykonania zadania, należy odpowiedzieć sobie na pytanie czy byłaby to tylko demostracja siły, czy też przygotowanie do ewentualnego konfliktu zbrojnego na zachodniej flance (przeciwko Polsce lub Litwie). Przy demonstracji sił, przemieszczanie rosyjskich sił i środków na Białoruś przebiegałoby zapewne w sposób jawny, analogicznie jak to miało miejsce w przypadku narastania sił na granicy z Ukrainą wiosną tego roku (formowanie zgrupowania nadgranicznego ok. 50-55 batalionowych grup taktycznych, w dłuższym okresie). W przypadku przemieszczania niejawnego, zastosowanoby pełną „maskirowkę”, a więc transporty nocne, pozorowane dowództwa i węzły łączności, dezinformację etc.

Zgodnie z wypracowaną praktyką ćwiczeń Zapad w drugiej połowie lipca na Białoruś zaczęły przybywać pierwsze eszelony kolejowe z Rosji. Terminarz nie jest przypadkowy, bowiem w trakcie Zapad-2017 obustronne ćwiczenia dowództw, służb technicznych i tyłowych – słowem faza przygotowawcza – odbyły się w dniach 21-25 sierpnia, w związku z tym na Białoruś zaczęły odpowiednio wcześniej „spływać”, właśnie w lipcu 2017 r., pierwsze eszelony pododdziałów z Rosji (przede wszystkim komponenty dowodzenia, łączności, logistyczne etc.).

 Jeśli chodzi Białoruś to należy postrzegać ją nie tylko jako obszar ważny z geopolitycznego punktu widzenia, jako teren kluczowy do operacji ofensywnych i defensywnych w trójkącie Polska-Litwa- Białoruś, z Obwodem Kaliningradzkim na horyzoncie i tzw. korytarzem suwalskim, oraz realnego sojusznika o bardzo wysokim stopniu interoperacyjności. Siły Zbrojne Republiki Białoruś oraz pełna infrastruktura na Białorusi – lotniska, drogi, poligony, bazy, składy – to również swoisty logistyczny hub dla sojuszniczego zgrupowania - Regionalnej Grupy Wojsk (Sił). Niezwykle ważną rolę pełni więc, np. białoruska infrastruktura kolejowa pozwalająca na szybkie przemieszczanie sił i środków, infrastruktura poligonowa, pozwalająca przyjąć duże siły sojusznicze i rozlokować je w obozach polowych, różnego rodzaju bazy i składy, jednostki logistyczne (tyłowe) etc.

Zgodnie z sojuszniczym porozumieniem, zawartym na poziomie ministerstw obrony w 2016 r., rozdział 7 mówi o technicznym zabezpieczeniu RGW, w tym m.in.:

• - w czasie pokoju do przygotowania przez stronę rosyjską zapasów i rezerw uzbrojenia, techniki wojskowej oraz innych środków materialnych w stacjonarnych bazach i składach materiałowo-technicznych
• w czasie zagrożenia agresją zapasy te przeznaczone dla rosyjskich jednostek wchodzących w skład RGW mogą zostać przemieszczone do białoruskich baz i składów

- w czasie wojny białoruskie bazy i składy będą funkcjonować wspólnie.

Poprzedzające więc aktywną fazę ćwiczeń Zapad kompleksowe ćwiczenia logistyczne (tyłowe), należy postrzegać jako szalenie ważny aspekt Zapadu, sprawdzający zdolności białoruskich, i wspomagających je jednostek rosyjskich, jednostek tyłowych do pełnego zabezpieczenia logistycznego RGW na obszarze państwa sojuszniczego. Zarówno w czasie Zapad-2017, jak i Zapad-2021 ćwiczenia jednostek logistycznych (tyłowych) miały charakter kompleksowy.

Szczególne znaczenie należy zwrócić na infrastrukturę kolejową, której sprawne funkcjonowanie w czasie pokoju i wojny ma szczególne znaczenie dla nieprzerwanego przemieszczania sił i środków, zwłaszcza w kontekście wprowadzenia sił rosyjskich na Białoruś i póżniejszego ich zaopatrywania, czy rotowania.

W Zachodnim OW funkcjonują aż 3 brygady wojsk kolejowych, najwięcej w całych siłach zbrojnych federacji, co pokazuje znaczenie transportu kolejowego na wschodniej flance NATO.

Kolejna brygada kolejowa na terenie Białorusi, obsługująca transport kolejowy, zdolna odbudować dowolny most, czy fragment linii kolejowej, to 30. Samodzielna Brygada Wojsk Kolejowych SZ RB stacjonująca w Słucku.

Infrastruktura kolejowa na Białorusi była niedawno modernizowana. Białoruskie zdolności  naprawy/odbudowy zniszczonych linii kolejowych, czy mostów kolejowych mają duże znaczenie, dlatego taki element ćwiczeń został wdrożony również w tegorocznej edycji ćwiczeń logistycznych w ramach przygotowania do Zapad-2021. Scenariusz ćwiczeń zakładający odbudowę zniszczonego mostu kolejowego przez wrogi atak lotniczy został zrealizowany w centrum szkoleniowym Lesiszcze pod Słuckiem, z udziałem ciężkiego sprzętu 30. Brygady Kolejowej.

Scenariusz ćwiczenia zakładał uszkodzenie infrastruktury kolejowej (mostów kolejowych), które należało odbudować siłami wojsk kolejowych i cywilnych specjalistów kolejowych, z jednoczesną aktywnością grup rozpoznawczo-dywersyjnych npla.

W czasie Zapad-2021 ćwiczono m.in. zaopatrywanie (zabezpieczenie) ćwiczących wojsk w żywność, paliwo, smary, części zamienne oraz naprawę uszkodzonego i zepsutego sprzętu. Jednym z elementów sprawdzianu funkcjonowania remontowego pionu logistycznego RGW są na przykład ćwiczenia w zakresie polowych remontów sprzętu bojowego, w tym pancernego, z użyciem polowej bazy remontowej. W czasie Zapad-2017 strona białoruska organizowała (na poligonie borysowskim) tzw. SPPM - zbiorczy punkt niesprawnych maszyn - wydzielając do tego zadania pododdziały 814. Centrum Zabezpieczenia Technicznego. Podobnie było w czasie tegorocznych ćwiczeń, tyle że wydzielona grupa techników z 814. Centrum - tym razem - zajmowała się obsługą i naprawą sprzętu na poligonie Mulino, operując tam na korzyść rodzimej, wydzielonej na poligon rosyjski, batalionowej grupy taktycznej 19. Brygady Zmech.

Bazy i składy uzbrojenia mogą w każdej chwili dostarczać do jednostek liniowych sprzęt bojowy, a bazy i jednostki remontowe zajmować się przywracaniem sprawności bojowej. W dużej mierze może to odciążyć pion remontowy rosyjskich związków taktycznych, np. w pierwszej fazie narastania sił na terenie Białorusi, które przybywając później operowałyby w oparciu o centralne i lokalne bazy sojusznicze.

Jako pierwsze, już w fazie przygotowawczej ćwiczeń Zapad, aktywowane zostały białoruskie jednostki inżynieryjno-saperskie, które wykonywały różne zadania, m.in. kompleksowe przygotowanie inżynieryjne poligonów, również do rozbudowy na nich tymczasowych obozów polowych. Bodaj największe siły rosyjskie w tegorocznej edycji Zapadu przerzucono na 230. Poligon Ogólnowojskowy Obóz Lesnowski, który jest w podporządkowaniu Zachodniego Dowództwa Operacyjnego Sił Lądowych RB. Poligon obsługiwany jest przez 2 stacje kolejowe - Połonka na północ od poligonu oraz Leśna na południu. Jest to tradycyjne stałe miejsce ćwiczeń rozlokowanych w pobliżu białoruskich 11. Brygady Zmech. (Słonim) i 50. Brygady Zmech. (Baranowicze), ale rzecz jasna pod kątem Zapadu należało przygotować go dodatkowo na przyjęcie większych niż zazwyczaj sił. Przez kilka tygodni poligon przygotowywano pod względem inżynieryjnym niwelując teren.

Prace inżynieryjno-fortyfikacyjne prowadzone były siłami pododdziałów 577. Brygady Inżynieryjno-Saperskiej z Grodna. Zaczęto je już w pierwszej  połowie lipca, borykając się z pogodą – 30 stopniowym upałem i deszczami, podmywającymi prace ziemne.

Prace obejmowały przygotowania:

- umocnionych punktów dowodzenia

- okopów ziemno-drewnianych dla piechoty i sprzętu

- przeszkód (fortyfikacji) inżynieryjnych

- rozwinięcie linii łączności

- przygotowanie poligonu czołgowego

- przygotowanie lądowisk dla śmigłowców

- przygotowanie terenu zabudowanego

Ćwiczenia białoruskich i rosyjskich jednostek zabezpieczenia materiałowo-technicznego i logistycznych zawsze przeprowadzane są przed główną fazą sojuszniczych ćwiczeń, również jako element niezbędnego do nich przygotowania logistycznego, np. w kwestii zabezpieczenia wojsk zgrupowanych na poligonach (obozach polowych) w żywność i paliwo. W czasie Zapad-2021 oficjalnie ćwiczenia logistyczne miały miejsce w dniach 23-27 sierpnia, przy czym pododdziały i infrastruktura częściowo pozostała później na poligonach w oczekiwaniu na główną fazę ćwiczeń Zapad-2021.

Ze strony białoruskiej w ćwiczeniach wzięły udział dwie duże bazy logistyczne z rejonu Baranowicz, zabezpieczające potrzeby 230 Poligonu - 2657 Baza Paliw (paliwo i smary) oraz 3540. Baza Żywnościowa (piekarnie polowe).

2657. Baza Paliw zabezpieczała wydawanie paliwa i smarów dla wojsk sojuszniczych. Paliwo dostarczone zostało przez stronę rosyjską, dzięki czemu utworzono duży zapas paliwa (110 t). Baza utworzyła również polowy punkt ochrony paliwa, przeznaczonego dla wojsk białoruskich. Na 230. Poligonie rozwinięto również, w oparciu o zasoby 3540. Bazy Żywnościowej, polową piekarnię z ochroną, której moce produkcyjne stopniowo zwiększano, z maksymalną wydajnością zabezpieczenia żywnościowego przypadającą na główną fazę ćwiczeń (kulminację) Zapad-2021.

Oczywiście w ćwiczeniach biorą udział również bataliony zabezpieczenia materiałowego poszczególnych związków taktycznych, np. batalion zabezpieczenia materiałowego białoruskiej 11. Brygady Zmech. Na 230. poligonie rozwinięto m.in. punkt remontowy naprawy pojazdów. Na bazie 1134. Centrum Medycznego przećwiczono na poligonie rozwinięcie i funkcjonowanie w warunkach bojowych szpitala polowego (ewakuacja rannych z pola boju, masowe przyjęcia).

Szczególne znaczenie, zwłaszcza przy masowym narastaniu sił sojuszniczych na terenie Białorusi, ma zapewnienie nieprzerwanego dostępu do paliwa tłoczonego przez rurociąg. W tegorocznej edycji ten aspekt nie był ćwiczony, ale być może dlatego, że na dużą skalę został przeprowadzony w edycji Zapad-2017. Wówczas w Romaszkowie, w pobliżu ważnego odcinka trasy M-1 (Mińsk-Borysów-Orsza-Smoleńsk) rozlokowano duży skład paliwa, który zapewniał pełne magazynowanie, ochronę i tankowanie paliwa dostarczonego przez stronę białoruską.

Ze strony białoruskiej w ćwiczeniach i rozwijaniu bazy paliwowej uczestniczyły pododdziały 2766. Bazy Paliwowej, ze strony rosyjskiej pododdziały z 69. Samodzielnej Brygady Materiałowo-Technicznego Zabezpieczenia (MTO). Co ważne ćwiczono również wówczas podłączenie do magistrali rurociągowej siłami specjalistów firmy „Transnieft”, przy współpracy z żołnierzami rosyjskimi i białoruskimi.

Przećwiczono wówczas takie elementy ćwiczeń jak:

- rozwijanie punktu przechowywania i dystrybucji paliwa

- budowa polowego składu paliwa i jego ochrona

- montowanie i podłączenie do magistrali polowego rurociągu

Punkt zapewniał w czasie ćwiczeń stały dostęp do paliwa, a szczególne znaczenie miało podłączenie się do rurociągu, co jest technicznie możliwe w zasadzie w dowolnej części jego długości.

Na koniec warto podkreślić jeszcze znaczenie infrastruktury lotniczej – przygotowanie i funkcjonowanie lotnisk i odcinków drogowych, tzw. DOL. Zabezpieczenie infrastruktury lotniczej, w tym remont i naprawę pasów startowych, realizuje m.in. 83. Samodzielny Pułk Inżynieryjno-Lotniskowy, siłami którego w kwietniu wymieniono fragment pasa lotniska w Maczuliszczach.

Zapad to m.in. zwieńczenie ćwiczeń wojsk białoruskich, dla których faza przygotowawcza i główna to po prostu egzamin przed rosyjskimi partnerami. Szczególną uwagę należy zwrócić na przykład na współdziałanie sztabów i pionów dowodzenia, a zatem i jednostek łączności, których zadaniem jest zapewnienie nieprzerwanej i ciągłej łączności (zabezpieczenie komunikacji radiowej, troposferycznej i przewodowej) oraz procesu dowodzenia na duże odlegości, w warunkach kooperacji sojuszniczej.