Drugi Indyk z nową siłownią [FOTO]

W latach 50. i 60. XX wieku Marynarka Wojenna otrzymała z polskich stoczni 12 trałowców bazowych projektu 254K i 254M, 12 trałowców bazowych projektu 206F oraz 7 rzecznych kutrów trałowych projektu 151 (D-151) i 25 kutrów trałowych projektu 361T. Razem z mobilizowanymi kutrami rybackimi, na czas wojny przystosowanymi do zadań trałowych, utworzyły one duże siły przeciwminowe. Miały one zadania zarówno defensywne czyli oczyszczanie z min torów wodnych wzdłuż polskiego wybrzeża, jak również zadania ofensywne czyli oczyszczenie z zagród minowych podejść do duńskich plaż na które planowany był polski desant.

Na następne dwa dziesięciolecia zaplanowano realizację modernizacji sił przeciwminowych poprzez zaprojektowanie i zbudowanie serii niszczycieli min projektu 255 Lodówka oraz dużo mniejszych trałowców redowych projektu 207 Indyk. Prace projektowe nad tymi trałowcami rozpoczęto już w 1970 roku. W następnych latach brały w nich udział m. in. Ośrodek Badawczy MW, Wyższa Szkoła MW, Instytut Okrętowy Politechniki Gdańskiej, Instytut Tworzyw Sztucznych, Biuro Projektowo-Konstrukcyjno-Technologiczne Stoczni Północnej oraz Biuro Projektowo-Konstrukcyjne Stoczni MW. Początkowo planowano budowę nowych trałowców w Stoczni Ustka, lecz ówczesne Zjednoczenie Przemysłu Okrętowego odmówiło jej podjęcia, a w efekcie tego produkcję powierzono Stoczni MW w Gdyni.

W latach 1973-74 w stoczni wykonano obrotnicę do podolnej budowy kadłuba oraz formę kadłuba bloku. Przeszkolono pracowników w nowej specjalności laminacji kadłuba. Pracę rozpoczęto w drewnianym budynku przystosowanym do roli hali produkcyjnej. W drugiej połowie lat 70. XX wieku wykonano i wyposażono blok doświadczalny. Miał on dwa przedziały wodoszczelne: manewrowy oraz maszynowy i przeznaczony był do przeprowadzenia serii testów w tym odporności na wybuchy podwodne.

W 1979 roku rozpoczęto laminację jednostki doświadczalnej oznaczonej numerem projektu 207D (doświadczalny). Weszła ona do służby w 1982 roku. Następnie w Stoczni MW zbudowano w latach 1984-1991 serię 12 trałowców projektu 207P (produkcyjny), a w latach 1992-1994 jeszcze cztery zmodernizowane trałowce projektu 207M (modernizowany). W międzyczasie przeklasyfikowano okręty projektu 207 z trałowca redowego na trałowiec bazowy.

Wraz z upływem lat ze służby wycofano stalowe jednostki projektów 254K, 254M, 206F oraz drewniane kutry projektu 151 i 361T. W latach 90. XX wieku udało się zachować tylko trzy trałowce projektu 206F i zmodernizować je do wersji 206FM z ograniczonymi zdolnościami zdalnego niszczenia obiektów podwodnych. Również w tych latach doświadczalny trałowiec projektu 207D zmodernizowano do standardu nowszych jednostek i oznaczono 207DM.

Wykonane z tworzyw sztucznych trałowce projektu 207 na dziesięciolecia stały się podstawą polskich sił przeciwminowych. Ich głównym mankamentem była stosunkowo niewielka wyporność, utrudniająca dalekie rejsy. Dlatego dopóki w morze chodziły trzy stalowe trałowce projektu 206FM to one były delegowane do stałych zespołów przeciwminowych NATO. Dopiero w 2023 roku po raz pierwszy dwa trałowce projektu 207P wzięły udział w wielomiesięcznym zgrupowaniu okrętów SNMCMG-1 (Standing NATO MCM Group One) razem z okrętem dowodzenia ORP Kontradmirał X. Czernicki.

Po zarzuceniu planów budowy niszczycieli min projektu 255 Lodówka z tworzyw sztucznych przez pewien czas pracowano nad stalowym trałowcem bazowym projektu 256 Kormoran, ale i ten szybko zarzucono na rzecz wspólnego polsko-niemieckiego projektu małomagnetycznego niszczyciela min projektu 257 Kormoran. Niestety również i ten program nie doczekał realizacji. W fazę budowy wszedł dopiero kolejny projekt 258 Kormoran II opracowany w grupie Remontowa Holding w Gdańsku. Obecnie w służbie są trzy takie okręty (258/1-3), a kolejne trzy są zamówione (258/4-6). Przy czym czwarty niszczyciel min 258/4 jest już po położeniu stępki, a pierwsze palenie blach pod jednostkę 258/5 odbędzie się 19 stycznia 2024 roku w Remontowa Shipbuilding S. A. w Gdańsku.

Polskie siły przeciwminowe są podzielone na dwa dywizjony 8. Flotylli Obrony Wybrzeża im. wiceadm. Kazimierza Porębskiego:

• 12.Woliński Dywizjon Trałowców w Świnoujściu;
• 13.Dywizjon Trałowców im. adm. floty Andrzeja Karwety w Gdyni.

W Świnoujściu stacjonuje obecnie 12 trałowców bazowych projektu 207P oraz trafi do niego druga trójka niszczycieli min projektu 258. Natomiast w Gdyni obecnie są trzy niszczyciele min projektu 258, cztery trałowce bazowe projektu 207M i trałowiec bazowy 207DM. Prawdopodobnie budowa serii 258 ze stali amagnetycznej zakończy się na obecnie realizowanych zamówieniach i będzie ich od 2027 roku sześć sztuk. Następnie planowaną generacją jednostek przeciwminowych będą już środki bezzałogowe, które powstaną w ramach programu Kijanka.

Jednak aby podtrzymać w ostatnich latach i następnych polskie zdolności przeciwminowe, MON inwestowało w utrzymanie w jak najlepszym stanie 17 posiadanych plastikowych okrętów projektu 207. Oczywiście nie można zapominać o ich wielkości, ani o ich wieku. Najstarszy ORP Gopło (630) niedługo będzie miał już 42 lata, a najmłodszy ORP Wdzydze (646) niedawno skończył 29 lat. Na razie nie są znane plany dotyczące wycofania ze służby najbardziej wyeksploatowanych i najstarszych trałowców tego typu.

Dodatkowo już kilka lat temu zadecydowano o częściowej modernizacji najmłodszych z nich. W trakcie eksploatacji poszczególne okręty projektu 207 poddawane były licznym naprawom średnim, głównych i dokowym. Ich zakres za każdym razem był inny i wynikał ze stanu technicznego danego okrętu. W czasie takich napraw wymieniono również pojedyncze urządzenia i mechanizmy okrętowe. Z tego powodu w całej 17-nastce chyba nie ma już dwóch identycznych jednostek.

Coraz większe problemy w eksploatacji przysparzają siłownie trałowców oparte o wyprodukowane jeszcze w ZSRR silniki wysokoprężne M401A1 i stare polskie zespoły prądotwórcze z silnikami spalinowymi Wol H6 oraz prądnicami. W związku z tym zaplanowano wymianę całej siłowni w czasie kolejnej naprawy głównej i dokowej. Jako pierwszy do przebudowy wytypowano trałowiec ORP Drużno (641). „Prototypowe” zmiany z sukcesem zrealizowała w latach 2017-2019 Stocznia Remontowa Nauta w Gdyni. Po zakończeniu prac i przekazaniu MW okręt był intensywnie eksploatowany, co zostało uwieńczone jego wejściem w skład wspomnianego stałego zespołu przeciwminowego SNMCMG-1.

Zanim to nastąpiło ORP Drużno został wyposażony w fundamenty i okablowanie oraz pojazdy podwodne Ukwiał i Głuptak. Te ostatnie zostały przejęte na okręt z wycofanych trałowców bazowych niszczycieli min projektu 206FM. Razem z nim w identyczne fundamenty i okablowanie został wyposażony jeszcze bliźniaczy ORP Hańcza (642). Niedługo później i on sam otrzymał wymienione pojazdy podwodne. Dzięki temu ORP Hańcza również mógł wejść w ubiegłoroczny skład zespołu przeciwminowego SNMCMG-1.

Dzięki temu marynarze 12. Wolińskiego Dywizjonu Trałowców mogli rozpocząć zapoznawanie się z okrętowymi pojazdami podwodnymi (na 641 i 642) oraz wdrażać zupełnie nową siłownię (na 641).

W efekcie bardzo pozytywnych efektów zastosowania nowego napędu zadecydowano o podpisaniu 24 czerwca 2022 roku umów z PGZ S. A., PGZ Stocznia Wojenna sp. z o. o. oraz Stocznią Remontową Nauta S. A. na naprawy główne i dokowe połączone z wymianą siłowni na kolejnych trzech trałowcach:

• ORP Necko (639) projektu 207P w PGZ Stoczni Wojennej za 76,2 mln zł;
• ORP Nakło (640) projektu 207P w Stoczni Remontowej Nauta za 75,2 mln zł;
• ORP Mamry (643) projektu 207M w PGZ Stoczni Wojennej za 78,5 mln zł.

Prace stoczniowe na poszczególnych okrętach rozpoczęły: na ORP Necko w lipcu 2022 roku, na ORP Nakło w październiku 2022 roku i na ORP Mamry w sierpniu 2023 roku. Rozpoczęcie naprawy tego ostatniego przyspieszono o dwa miesiące, ponieważ prace nad ORP Necko były realizowane szybciej niż zakładał stoczniowy harmonogram.

O dużym zakresie prac na trałowcach projektu 207 najlepiej mogą świadczyć zdjęcia jakie autor mógł zrobić w stoczniowej hali. Plastikowy kadłub z pokładówką zostały praktycznie ogołocone z wyposażenia zewnętrznego. We wnętrzu całkowicie wymieniono siłownię. Jednostka została wyposażona w nowoczesne silniki główne MTU 8V2000M72 wraz z mechanizmami pomocniczymi. Zmodernizowano centrum sterowania siłownią, wymieniono agregaty prądotwórcze i systemy nawigacyjne. Przeprowadzono również konserwację kadłuba i pokładówki. Ponadto w stoczni wyprodukowano, zainstalowano i w pełni zdano w próbach bezpieczny Zintegrowany System Łączności SVT (Secured Voice Terminals) oraz MHS Hermes (Military Message Handling System), odpowiednio do bezpiecznej (szyfrowanej) komunikacji fonicznej oraz transmisji danych.

Po wykonaniu szeregu prób na uwięzi i prób w morzu ORP Necko został przekazany MW w dniu 4 stycznia 2024 roku, na cztery tygodnie przed ostatecznym terminem. Obecnie podobne prace realizowane są na ORP Nakło i ORP Mamry, które mają zakończyć się odpowiednio w 2024 i 2025 roku.

Tym sposobem w MW będą cztery trałowce z nowymi siłowniami (639, 640, 641, 643) oraz dwa trałowce z pojazdami podwodnymi Ukwiał i Głuptak (641 i 642).

Jak już wspomniano nie wiadomo, które trałowce projektu 207 mogą być w przyszłości poddane podobnym pracom. Można tylko spekulować, iż nadają się do tego jeszcze trałowce projektu 207M ORP Wigry (644), ORP Wdzydze (646) i na koniec, jako że ma wyremontowaną jeszcze „radziecką” siłownię ORP Śniardwy (645). Również wymiana siłowni byłaby wskazana na najmłodszym z trałowców projektu 207P czyli ORP Hańcza (642) szczególnie, że dysponuje on już pojazdami Ukwiał i Głuptak.

Niestety wydaje się, że pozostałe najstarszy okręt projektu 207DM i osiem najstarszych okrętów projektów 207P mają już bardzo znikome szanse na nowy napęd. Zanim ewentualnie zrobiono by to jeszcze na wskazanych dodatkowych czterech okrętach (642, 644, 645 i 646) będą on już bardzo leciwe. Po 2030 roku nie ma już szans na dalsze naprawy ponad czterdziestoletnich letnich trałowców (630-638).

A jak potoczą się losy tych okrętów przekonamy się w najbliższych latach. Obecnie priorytetem dla MW jest zbudowanie ostatnich trzech niszczycieli min projektu 258 Kormoran II oraz wdrożenie do produkcji elementów zdalnie sterowanych systemów Kijanka. Prace nad przedłużeniem życia trałowców 207 są ważnym, ale tylko uzupełnieniem wspomnianych zasadniczych zamierzeń modernizacyjnych.