Chińska „strzelanka” do samolotów pasażerskich

Nigdy wcześniej na wodach Morza Tasmana (pomiędzy Australią a Nową Zelandią) nie doszło do takiego pokazu siły, jaki zorganizowała Marynarka Wojenna Ludowej Armii Wyzwolenia Chin i to dodatkowo z użyciem ostrej amunicji. Przy czym samo pojawienie się tam trzech chińskich okrętów (niszczyciela typu 055, fregaty i okrętu zaopatrzeniowego) nie stanowiło jeszcze większego problemu, jednak sam sposób ich działania już tak. Chińczycy na tych spokojnych z reguły wodach zorganizowali sobie bowiem w dniach 21-22 lutego 2025 roku szkolne strzelanie, nie informując o tym położonych obok państw.

Jak się okazuje nie wysłano np. depeszy ostrzegającej NOTAM (Notice to Airmen), informującej pilotów o zmianach zachodzących w przestrzeni powietrznej. Nota taka zgodnie z prawem lotniczym powinna zostać wydana na kilka dni przed takimi wydarzeniami, jak manewry wojskowe z użyciem ostrej amunicji. W rzeczywistości pierwsze powiadomienie o chińskich ćwiczeniach pojawiło się w dzień ćwiczeń, w piątek 21 lutego 2025 roku w transmisji radiowej na częstotliwości awaryjnej 121,5, monitorowanej przez samolot pasażerski linii Virgin Australia. Pilot zachował się na tyle rozsądnie, że przekazał natychmiast tą informację australijskim władzom lotniczym (Airservices Australia), które z kolei, za pośrednictwem kontroli ruchu lotniczego, wydały natychmiast „alert o zagrożeniu” (hazard alert).

Efektem „strzelanki” zorganizowanej przez trzy chińskie okręty była konieczność przekierowania przez kontrolę ruchu lotniczego co najmniej 49 samolotów pasażerskich. Efektem tego są wymierne straty poniesione przez przewoźników z powodu opóźnień i zużycia paliwa.

„Niezadowolenie”, jakie z tego powodu wyraziły władze australijskie i nowozelandzkie nie wywołały żadnej refleksji u Chińczyków. Chińskie ministerstwo obrony oświadczyło tylko 23 lutego 2025 roku, że „ćwiczenia przeprowadzone na wodach międzynarodowych były zgodne z prawem morskim i nie wpłynęły na bezpieczeństwo lotnictwa”. Co więcej skrytykowano Australię za „rozdmuchiwanie” całej sprawy i za wysuwanie „nieuzasadnionych oskarżeń”.

Chińczycy korzystają w tym przypadku z przestarzałych przepisów morskich, które rzeczywiście nie zabraniają prowadzenia manewrów na otwartych morzach i oceanach (w odległości 300 Mm od brzegu) – nawet z organizowaniem faktycznych strzelań. Prawo to było jednak pisane w czasach, gdy okrętowe systemu uzbrojenia nie miały możliwości zwalczania celów powietrznych na takich odległościach i pułapach jak obecnie. Dlatego tak ważne staje się wysyłanie informacji NOTAM, która pozwala załogom samolotów pasażerskich omijać z daleka zagrożone akweny.

Do dobrej praktyki należy również takie dobieranie rejonu ćwiczeń, by znajdował się on w bezpiecznej odległości od komercyjnych tras lotniczych. Chiny działają tu jednak z pozycji siły, według zasady „co mi możesz zrobić”. W ten sposób pojawił się kolejny sposób jak zdestabilizować standardowy ruch lotniczy. Żaden samolot nie odważy się bowiem wlecieć w rejon ćwiczeń, gdzie wykorzystywane jest uzbrojenie rakietowe.

Władze australijskie i nowozelandzkie mogą więc jedynie skarżyć się, że informacja o ćwiczeniach przyszła zbyt późno, bo zaledwie na kilka godzin przed rozpoczęciem strzelania. Tymczasem wyprzedzenie powinno być takie, by samolot były przekierowywane na inną trasę będąc jeszcze na ziemi, a nie w trakcie lotu. Praktyka pokazuje, że wystarczy to zrobić na 12-24 godziny przed strzelaniem.

Chińska „strzelanka” pod bokiem Australijczyków jest o tyle dziwna, że wydarzenie to nastąpiło w okresie wyraźnego poprawienia się stosunków dyplomatycznych pomiędzy Pekinem a Canberrą. Dodatkowo Chiny stały się obecnie największym partnerem eksportowym dla Australii i Nowej Zelandii. Wygląda to więc tak, jakby ktoś specjalnie chciał „wrzucić piasek do coraz lepiej pracującej maszynerii”. Być może powodem takich działań jest coraz większa współpraca wojskowa Australii z innymi krajami azjatyckimi, które mają spory terytorialne z Chinami - w tym głównie z Japonią, Filipinami i Wietnamem.