Świat zbroi się w pancerz - to nie jest koniec ery czołgów [OPINIA]

W Europie obecnie liderem inwestycji w broń pancerną jest Polska, która do tej pory zamówiła 546 czołgów (116 M1A1FEP, 250 M1A2SEPv3 i 180 K2). Do tego należy doliczyć zakup 63 wozów wsparcia (38 wozów zabezpieczenia technicznego M88A2 i 25 mostów szturmowych M1110). Całość dostaw ma się zakończyć do 2026 roku. Natomiast obecnie oczekiwane jest podpisanie drugiej umowy na kolejne 180 czołgów K2/K2PL oraz 80 wozów wsparcia (wozów zabezpieczenia technicznego, czołgów saperskich i mostów szturmowych).

Po realizacji drugiej umowy wykonawczej na K2 łącznie Polska posiadać będzie 959 czołgów wraz z flotą 233 wozów Leopard 2PL/Leopard 2A5. Tym samym RP dysponować będzie jedną z największych i najnowocześniejszych flot czołgów w Europie. Oczywiście potrzebna i planowana jest dalsza rozbudowa struktur. Z czasem czołgi Leopard 2 trzeba będzie wycofać i zastąpić nowymi wozami. MON zapowiadał zresztą kolejne zakupy czołgów K2PL po realizacji drugiej umowy wykonawczej.

Podobnie Niemcy planują również zwiększyć swoją flotę czołgów do maksymalnie około 1000 maszyn z obecnych około 300-400. Zakupy na mniejszą skalę prowadzą inne państwa, jak Australia (M1A2SEPv3), Bahrajn (M1A2SEPv3), Rumunia (M1A2SEPv3), Szwecja (Strv123A i Strv123B), Norwegia (Leopard 2A8), Węgry (Leopard 2A7HU), Holandia (Leopard 2A8), Czechy (Leopard 2A4 i Leopard 2A8) czy Słowacja (Leopard 2A4). Niektóre z tych państw również zastanawiają się nad zakupem dodatkowych maszyn innych typów (np. Słowacja i Rumunia nad czołgami K2).

Wielka Brytania pracuje nad modernizacją czołgów Challenger 2 do standardu Challenger 3, natomiast Francja modernizuje czołgi Leclerc do standardu Leclerc Rénové (Leclerc XLR). Z kolei Izrael kupuje kolejne wozy Merkawa Mk4. Nawet Włochy modernizują czołgi C1 Ariete do standardu C2 oraz nawiązały współpracę z Rheinmetall w celu pozyskania nowych czołgów.

Wbrew powszechnej modzie, drony nie są cudowną bronią (Wunderwaffe) i mają wiele ograniczeń, na co zwracają uwagę zarówno decydenci, jak i wojskowi:

W wojnie przychodzi moment, w którym liczy się tylko siła ognia, osłona i manewr. Dron może zdziałać naprawdę wiele, ale nie będzie w stanie zdobyć terenu. Czołg – tak.
Gijs Tuinman, Sekretarz stanu ds. obrony Holandii

Czołgi mogą zajmować teren. Drony nie mogą. Czołgi mogą utrzymać teren. Drony nie mogą. Czołgi mogą bezterminowo blokować dostęp do kluczowego terenu. Drony nie mogą. Czołgi mogą działać przez całą dobę, w każdych warunkach pogodowych. Drony nie mogą. Czołgi mogą zapewnić długotrwały, masowy i precyzyjny ogień wspierający inne elementy manewrujące (np. piechotę). Drony nie mogą.
ppłk. Ronald J. Bashista, US Army (w st. spocz.)

Tutaj warto zwrócić uwagę na tworzenie rozwiązań zwiększających przeżywalność czołgów i innych pojazdów opancerzonych, w tym ich odporności na ataki prowadzone za pomocą dronów FPV. Takie rozwiązania to między innymi aktywne systemy ochrony pojazdów, jak Trophy, który zainstalowany może być na czołgach M1A2SEPv3 i K2PL. System ten został już zmodyfikowany pod kątem zwalczania dronów i ponownie umożliwia on swobodę manewru.

Należy tutaj również podkreślić, że także Rosja i Chiny inwestują w broń pancerną. Rosja nie tylko remontuje i modernizuje starsze konstrukcje, ale również produkuje nowe czołgi T-90M Proryw-3 oraz pracuje nad jego modernizacją do standardu T-90M2 Rywok-2. Kontynuowane są także prace nad czołgiem T-14 Armata oraz projektem jego dalszej modernizacji w ramach programu Rywok. Rosjanie również intensywnie pracują nad integracją aktywnych systemów ochrony pojazdów Arena-M i Afganit.

Nie inaczej jest w Chinach, które wznowiły produkcję czołgów ZTZ-99A. Pracują również nad modernizacją swoich maszyn instalacji aktywnych systemów ochrony. Przeprowadzono już pierwsze udane próby ataków z górnej półsfery, także za pomocą dronów. A zatem znajdujemy się obecnie w swego rodzaju okresie przejściowym, w którym czołgi i inne pojazdy opancerzone przechodzą ewolucję mającą dostosować je do nowych warunków obecnego i przyszłego pola walki.

Nie inaczej jest na Zachodzie, choćby w USA, gdzie od 40 lat ciągle na bazie nowych doświadczeń pola walki rozwijana jest konstrukcja czołgu M1 Abrams. Choć od 2018 produkowana jest najnowsza wersja czołgu M1 M1A2SEPv3, to obecnie U.S. Army pracuje równolegle zarówno nad jego dalszą modernizacją, choćby poprzez implementację dodatkowego opancerzenia stropu wieży, jak również nad czołgiem nowej generacji M1E3/M1A3, który będzie posiadał o wiele większą przeżywalność, skuteczniejszą ochronę pancerną, lepiej zintegrowany aktywny system ochrony, napęd hybrydowy, a wszystko to przy niższej masie.

Podobne inwestycje w aktywne systemy ochrony i nowe technologie widzimy w wypadku Japonii oraz Republiki Korei, które pracują zarówno nad modernizacją istniejących konstrukcji jak w wypadku Republiki Korei oraz nad maszynami nowej generacji. Inne państwa posiadające ograniczone zdolności kupują gotowe konstrukcje jak Tajwan (M1A2T), tudzież wchodzą w kooperację z większymi producentami i starają się pozyskać odpowiednie kompetencje, czego przykładem są Indie (T-90S) czy Pakistan (Haider).

A zatem przyszłość czołgów i innych pojazdów opancerzonych nie jest zagrożona, lecz wymaga dalszej ewolucji oraz szerszej implementacji nowych rozwiązań technicznych, takich jak aktywna ochrona czy napędy hybrydowe, a to jest tylko kwestią czasu.