Nowa jakość tureckiej potęgi militarnej

Tegoroczna edycja, zorganizowana przez Ministerstwo Obrony Narodowej pod nadzorem Fundacji Sił Zbrojnych Turcji (Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı; TSKGV) i wspierana przez Prezydium Przemysłu Obronnego (Savunma Sanayii Başkanlığı; SSB), nie polegała wyłącznie na prezentowaniu nowych technologii, ale przede wszystkim na szerzeniu ważnego przesłania: Turcja nie jest już klientem, lecz twórcą, konkurentem i eksporterem siły militarnej.

Tym samym, w przeciwieństwie do poprzednich edycji, IDEF 2025 zostało opisane przez organizatorów jako coś więcej niż tylko pokaz. Tegoroczne targi można nazwać swoistą „paradą komercyjną”, ponieważ po raz pierwszy odbyły się na nich pokazy na żywo na lądzie, morzu i w powietrzu. Podczas nich prezentowano niemal każdy rodzaj uzbrojenia – od bezzałogowych statków powietrznych i systemów obrony powietrznej po pojazdy opancerzone oraz rakiety nośne satelitów.

Plan na rzecz suwerenności technologicznej

Turcja konsekwentnie realizuje strategię opartą na budowaniu autonomii technologicznej, wzmacnianiu pozycji eksportowej i kształtowaniu zdolności odstraszania poprzez rozwój krajowych systemów obronnych, a także selektywne partnerstwa strategiczne. Tegoroczne targi mogą w pewnym sensie wskazywać, na czym obecnie koncentruje się Turcja w dziedzinie obronności. Warto wspomnieć przy tym o sześciu kluczowych sektorach:

• Systemy pocisków hipersonicznych i balistycznych;
• Obrona powietrzna i przeciwrakietowa nowej generacji;
• Wojna morska i zdolności „Błękitnej Ojczyzny”;
• Systemy bezzałogowe i autonomiczne;
• Technologie kosmiczne i satelitarne
• Zintegrowane systemy dowodzenia, sztucznej inteligencji i cyberodporności.

Przegląd nowych systemów, platform i technologii

ROKETSAN

ROKETSAN, jeden z najbardziej rozpoznawalnych wystawców, zaprezentował sześć nowych systemów, które mogą stanowić prawdziwą zmianę w doktrynie obronnej. Prezes Murat İkinci stwierdził, że ROKETSAN nie tylko rozwinął swoje możliwości inżynieryjne we wszystkich pionach (lądowym, powietrznym, morskim i kosmicznym) ale także wdrożył je, tworząc gotowe do wprowadzenia na rynek i sprawdzone w boju zasoby.

🔹 Pocisk hipersoniczny TAYFUN BLOK-4

Główną atrakcją stoiska ROKETSAN był TAYFUN BLOK-4, hipersoniczny pocisk balistyczny o długości 10 metrów i masie 7200 kilogramów. Dzięki prędkości przekraczającej Mach 5 i zaawansowanym systemom unikania, TAYFUN BLOK-4 jest postrzegany jako turecka odpowiedź na zachodnie i wschodnie programy uzbrojenia hipersonicznego. Generał Selçuk Bayraktaroğlu, dowódca tureckich wojsk lądowych, potwierdził, że pocisk TAYFUN zostanie wprowadzony do arsenału narodowego do końca 2025 roku, dzięki czemu Turcja formalnie dołączy do elitarnego klubu państw posiadających pociski hipersoniczne.

🔹 GÖKBORA – Pocisk rakietowy dalekiego zasięgu

GÖKBORA to pocisk o zasięgu ponad 160 km, przeznaczony dla tureckich samolotów KAAN i KIZILELMA. Wyposażony jest w zaawansowane głowice naprowadzające i silnik strumieniowy. Broń ta może świadczyć o ambicjach Turcji w walce o przewagę powietrzną.

🔹 EREN – Amunicja krążąca

EREN został wprowadzony jako wielozadaniowa amunicja krążąca o zdolnościach zwalczania piechoty i pojazdów pancernych. Zgodność z różnej kategorii bezzałogowymi statkami powietrznymi (UAV/UCAV), w tym takimi jak Bayraktar TB3 i AKINCI, znacząco rozszerza możliwości operacyjne tureckich sił zbrojnych w zakresie precyzyjnego rażenia z powietrza.

🔹 Pocisk balistyczny 300 ER

Dzięki zasięgowi przekraczającemu 500 km, pocisk 300 ER łączy w sobie precyzję uderzeń na dużej wysokości z możliwością startu z bezzałogowego statku powietrznego.To przykład nowego podejścia operacyjnego, które integruje zdolności dronów stealth z kinetyką dalekiego zasięgu.

🔹 Şimşek-2 – Rakieta nośna do wystrzeliwania satelitów

Prawdopodobnie najbardziej futurystyczny projekt w tym zestawieniu, Şimşek-2, to rakieta nośna zasilana paliwem ciekłym, zdolna do wyniesienia ładunku o masie 1,5 tony na orbitę ponad 700 km. Jej budowa stanowi przykład dążenia Turcji do niezależnego dostępu do przestrzeni kosmicznej.

🔹 Pocisk manewrujący AKATA odpalany z okrętów podwodnych

System AKATA, wystrzeliwany z okrętów podwodnych za pomocą wyrzutni, zapewnia Turcji środek odstraszania morskiego podobny do platform opracowanych przez Rosję, Chiny i USA.

ASELSAN

ASELSAN ugruntował swoją dominującą pozycję na targach dzięki szerokiej prezentacji systemów obrony powietrznej, platform morskich i zaawansowanych systemów obserwacyjnych.

🔸 EJDERHA – Mikrofalowy system przeciwdronowy

Zaprojektowany do neutralizacji mini- i mikrodronów za pomocą ukierunkowanej energii mikrofalowej.

🔸 GÖKSUR VLS – Okrętowy System Obrony Powietrznej

System GÖKSUR 100-N VLS, nazywany „stalową kopułą platform morskich”, umożliwia skuteczne przechwytywanie pocisków manewrujących przeciwokrętowych, zintegrowanych z systemami kierowania ogniem wspomaganymi sztuczną inteligencją (ASSR).

🔸 Radar morski CENK 350-N

Radar AESA CENK 350-N GaN z dwuosiowym sterowaniem wiązką umożliwia detekcję, klasyfikację i śledzenie celów w obszarze morskim z wysoką rozdzielczością. Warto zaznaczyć, że podpisano już umowy eksportowe, co czyni go systemem flagowym.

🔸 DERINGÖZ – Autonomiczny Pojazd Podwodny

Możliwości Turcji w zakresie inteligentnych badań głębinowych zostały wzmocnione dzięki w pełni autonomicznemu UUV (uniwersalnemu pojazdowi podwodnemu) zdolnemu do inspekcji rurociągów, ochrony infrastruktury i akustyczno-bezprzewodowej komunikacji w różnych warunkach wodnych.

HAVELSAN

Podczas gdy systemy rakietowe i pojazdy opancerzone zajmowały centralne miejsce, firma HAVELSAN nadała targom bardziej wielowymiarowy charakter. Prezentowane projekty koncentrowały się tym samym mniej na uzbrojeniu, a bardziej na „mózgach” stojących za polem bitwy tj. wielodomenowych systemach dowodzenia i kontroli (C2), cyberodporności, silnikach decyzyjnych wspomaganych sztuczną inteligencją oraz zintegrowanych sieciach bojowych.

Na stoiskach HAVELSAN zaprezentowano w pełni funkcjonalne architektury dowodzenia integrujące współpracę pojazdów załogowych i bezzałogowych, platformy autonomiczne oraz symulatory gier wojennych oparte na sztucznej inteligencji. Systemy te zostały zaprojektowane, aby pomóc dowódcom na polu walki przewidywać, oceniać i reagować w czasie rzeczywistym w domenach lądowej, morskiej, powietrznej, kosmicznej i cybernetycznej. Nowe narzędzia umożliwiają podejmowanie decyzji w oparciu o symulację, klasyfikację celów z wykorzystaniem modeli uczenia maszynowego oraz koordynację między dronami a robotami lądowymi.

Zdecentralizowana siła tureckiego przemysłu obronnego

Podczas gdy tradycyjni gracze, tacy jak ASELSAN, ROKETSAN, HAVELSAN, STM i BMC, jak zawsze dominowali na tureckiej scenie targowej, tegoroczna edycja wyróżniała się również aktywnym udziałem ponad 3500 małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) z sektora obronnego. Co więcej, 1400 wystawców prezentowało swoje osiągnięcia bezpośrednio na miejscu, co udowadnia, że Turcja jest krajem z zdecentralizowanym ekosystemem innowacji w dziedzinie obronności.

W tym roku Strefa Premier zaoferowała małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) platformę, na której niegdyś dominowała „wielka piątka”. Ostatecznie przełożyło się to na nowe kontrakty, partnerstwa i ich większą rozpoznawalność. Kilka mniejszych firm zapewniło sobie spotkania B2B, a nawet umowy licencyjne. MŚP stały się również partnerami w zakresie badań i rozwoju, szczególnie w takich obszarach jak:

• Cyberbezpieczeństwo;
• Fuzja czujników;
• Lekkie materiały kompozytowe;
• Komponenty pojazdów autonomicznych;
• Głowice i nawigacja dla dronów.

„Mavi Vatan” – Doktryna Marynarki Wojennej Błękitnej Ojczyzny w praktyc

Strategiczne skupienie Turcji na koncepcji „Mavi Vatan” (Błękitna Ojczyzna), która odnosi się do suwerennej projekcji siły w jej strefach morskich, było w pełni widoczne podczas IDEF 2025. ASELSAN i STM zaprezentowały kilka systemów zaprojektowanych specjalnie do działań bojowych na obszarach przybrzeżnych, morskich i podwodnych.

🔹 GÖKSUR 100-N VLS

System GÖKSUR, pełniący funkcję morskiego odpowiednika systemu Żelazna Kopuła, zapewnia platformom okrętowym możliwość przechwytywania morskich pocisków przeciwokrętowych i innych zagrożeń powietrznych na krótkim i średnim dystansie. GÖKSUR, zintegrowany z systemem kierowania ogniem wspomaganym sztuczną inteligencją (ASSR), ma stać się kluczowym elementem korwet i fregat w przyszłej flocie Turcji.

🔹 DERINGÖZ UUV

DERINGÖZ 100L/300 to bezzałogowy pojazd podwodny (UUV) oraz konfigurowalna pod kątem misji platforma rozpoznawczo-inspekcyjna, zaprojektowana do ochrony infrastruktury, inspekcji rurociągów i kabli oraz nadzoru głębinowego. System oferuje łączność przewodową, bezprzewodową i akustyczną, a przy tym może działać niezależnie w trybie autonomicznym lub półautonomicznym.

🔹 Radar morski CENK 350-N

Radar nowej generacji, zoptymalizowany do zastosowań morskich. Oparty na technologii azotku galu (GaN), CENK 350-N oferuje wysoką rozdzielczość wykrywania i klasyfikacji celów, niskie wymagania konserwacyjne i modułową konstrukcję, co czyni go idealnym zarówno na rynku krajowym, jak i eksportowym.

Sukces komercyjny IDEF 2025

Tegoroczne targi IDEF 2025 nie tylko potwierdziły znaczenie Turcji jako rosnącego gracza w globalnym przemyśle obronnym, ale także przyniosły wymierne rezultaty biznesowe. Skala podpisanych umów, prezentacji i premier rynkowych dowodzi, że wydarzenie to przekroczyło ramy typowych targów, stając się prawdziwą platformą transferu technologii, wzmacniania eksportu i komercjalizacji innowacji. Poniższe dane najlepiej potwierdzają ten przełom:

• Odbyło się 270 ceremonii podpisania kontraktów;
• Podpisano kontrakty o wartości ponad 9 miliardów dolarów;
• 65% kontraktów było ukierunkowanych na eksport;
• Ponad 1100 produktów zaprezentowanych po raz pierwszy;
• Oficjalnie wprowadzono na rynek 26 nowych produktów.

Haluk Görgün, przewodniczący Prezydium Przemysłu Obronnego, określił powyższe dane „globalnym odzwierciedleniem zaangażowania Turcji w krajową produkcję i strategiczną architekturę obronną”. Tożsamość ta służy zarówno strategicznej autonomii, jak i odporności gospodarczej, co plasuje Turcję w gronie nielicznych państw dysponujących kompleksowym potencjałem obronnym.

Co ciekawe, sklep Vakif Store, oferujący licencjonowane produkty firm powiązanych z Fundacją Sił Zbrojnych Turcji (TSKGV), również odnotował gwałtowny wzrost sprzedaży, co świadczy o dużym entuzjazmie opinii publicznej dla branży, a także o wzmocnieniu tzw. miękkiej siły i lojalności wobec marki.

Strategiczny przekaz Turcji w ramach IDEF 2025 zawierał w sobie trzy główne komunikaty:

„Nie jesteśmy już importerami; jesteśmy innowatorami”: Turcja kiedyś polegała na dostawcach obronnych z USA i NATO. Teraz produkuje wszystko, od podsystemów po pociski rakietowe i samoloty odrzutowe.

„Jesteśmy wiarygodnym partnerem dla Globalnego Południa”: Dzięki umowom podpisanym z Indonezją, zainteresowaniu państw afrykańskich i azjatyckich oraz cenom niższym od zachodnich konkurentów, Turcja staje się atrakcyjna dla krajów odizolowanych od zachodnich rynków zbrojeniowych.

„Oferujemy technologię, a nie tylko broń”: Dzięki systemom dowodzenia opartym na sztucznej inteligencji, rakietom nośnym i ekosystemom dronów, Turcja pozycjonuje się jako integrator platform, a nie tylko sprzedawca sprzętu.

Perspektywy na przyszłość

Turcja stopniowo przekształca się z „konsumenta bezpieczeństwa” w globalnego dostawcę sprzętu obronnego. Dzięki produktom tureckim, które znalazły się w ofercie wielu państw sojuszniczych, a także nowym generacjom sprzętu wojskowego wprowadzanym systematycznie każdego roku, kraj ten jest coraz częściej postrzegany jako „trzecia opcja” dla amerykańskich i rosyjskich systemów bezpieczeństwa. Analitycy prognozują przy tym, że do 2030 roku turecki eksport obronny może przekroczyć 15 miliardów dolarów rocznie, czemu pomóc ma wprowadzenie m.in. myśliwców KAAN 5. generacji, pocisków hipersonicznych TAYFUN, wyrzutni satelitów Şimşek-2 oraz pocisków rakietowych GÖKHAN i GÖKBORA.

Niemniej jednak pomimo wspomnianych sukcesów, Turcja nadal stoi przed kluczowymi wyzwaniami, takimi jak embarga technologiczne ze strony zachodnich dostawców, zależność od zagranicznych podsystemów w takich obszarach, jak awionika i napęd, wahania kursów walut wpływające na zamówienia publiczne oraz budżety na badania i rozwój, a także ogólna niestabilność regionalna, która sprawia, że niektóre kontrakty są politycznie wrażliwe. Sama dynamika platform zaprezentowanych na IDEF 2025 sugeruje jednak, że Turcja raczej nie zmieni dotychczasowego kursu, w związku z czym w najbliższych latach możemy spodziewać się dalszych innowacji technologicznych w tureckim sektorze wojskowym.