Koniec europejskiego myśliwca przyszłości? Warunki Paryża

Początkowo w Europie był prowadzony jeden program systemu bojowego przyszłości – FCAS/SCAF (Future Combat Air System / fr. Système de combat aérien futur) - wykorzystującego myśliwce załogowe, bezzałogowce różnych typów mi klas a także nowoczesne środki uzbrojenia. Liderami tego przedsięwzięcia były Wielka Brytania (program własny bezzałogowce Taranis), Francja (program NeuroN prowadzony wspólnie ze Szwecję) i Niemcy. Sytuację zmieniło wystąpienie z Unii Europejskiej Wielkiej Brytanii. Od czasu nieszczęsnego referendum na temat Brexitu Francja i Niemcy zaczęły robił Londynowi łaskę co do możliwości jego dalszego udziału w tym „europejskim” przedsięwzięciu.

Brytyjczycy wzywali do opamiętania, ale nagle wszystkich zaskoczyli pokazując makietę myśliwca Tempest. Albion ogłosił własny, konkurencyjny program. Z czasem zdołał do niego przekonać Włochy i Japonię, a całe przedsięwzięcie zostało określone jako GCAP – Global Combat Air Programme.

Tymczasem Niemcy i Francuzi zostali z programem FCAS/SCAF jak Himmilsbach z angielskim. Dotyczy to dzisiaj szczególnie Niemiec i Hiszpanii, która dołączyła do programu w 2019 roku.

Program dotarł do zakończenia fazy 1, która miała zaowocować powstaniem „wstępnego demonstratora technologii”. . Teraz powinna rozpocząć się Faza 2, która do 2029 roku powinna wydać plon w postaci latających demonstratorów. Do czerwca 2025 roku do programu miała dołączyć też Belgia, co się jednak nie stało.

 Zamiast tych dwóch kamieni milowych, mamy nieprzychylne komentarze prezesa Dassault, który zażądał kierowania programem przez własną firmę i 80 proc. udziału jego firmy w pracach. Jako alternatywę wskazał wyjście swojego podmiotu z programu, co tak naprawdę oznaczałoby jego rozpad. I na koniec wspomniana rewelacja niemieckiego portalu Hartpunkt o tym, że francuski rząd poparł swojego producenta.

Szef francuskiego producenta Dassault od dawna podkreślał, że do stworzenia nowego bojowego samolotu załogowego nie potrzebuje partnerstwa przemysłu niemieckiego ani żadnego innego i że najchętniej stworzyłby nową maszynę własnymi siłami.

Tego rodzaju deklaracje nie dziwią. Francuzi po wyłamaniu się z programu Eurofightera samodzielnie stworzyli wielozadaniowy samolot Rafale, które jest uważany za udany, a obecnie stanowi na świecie hit eksportowy. Sukces ten Francja i Dassault zawdzięczają m.in. temu, że można było stworzyć samolot bez oglądania się pa politpoprawną „współpracę europejską”. Rafale powstał też jako konstrukcja idealna pod potrzeby francuskich sił zbrojnych, ze zdolnością do przenoszenia broni atomowej, używania francuskich typów uzbrojenia i z wersją pokładową dla francuskich lotniskowców Rafale M.

Nowy samolot dla Francji także powinien mieć te wszystkie cechy, a w dodatku, biorąc pod uwagę globalne ambicje Paryża, powinien cechować się też dużym zasięgiem. Niemcy wszystkich tych potrzeb nie mają i tego rodzaju różnica koncepcji tylko opóźni stworzenie nowego samolotu. A być może doprowadzi do zgniłego kompromisu w postaci samolotu nie do kończ przystającego do francuskich potrzeb. Pytanie w imię czego miałoby się tak stać, skoro Francja jest sama zdolna do stworzenia takiego samolotu? Co najwyżej w imię przyszłych zamówień od Berlina na dodatkowe 100-200 maszyn.

Niemcy są kulą u nogi także z innych przyczyn. Np. w przypadku programu Eurofightera sabotowali „ze względów moralnych” eksport tej maszyny do kilku państw na świecie w tym do Turcji i Arabii Saudyjskiej. Te „sprzeciwy moralne” do niczego nie doprowadziły, bo ostatecznie Typhoony i tak zostały tym państwom zaoferowane. Ale niesmak pozostał (u klienta) i ostatecznie nie wiadomo czy kontrakty, na łącznie blisko 100 maszyn, zostaną podpisane.

Warto dodać, że zarówno o kontrakt dla Saudów jak i dla Turcji starali się Brytyjczycy, którzy osiągnęli sukces, a potem zostało to sabotowane przez drugiego członka konsorcjum Eurofighter. Jest wątpliwe, żeby Francuzi chcieli tworzyć produkt i inwestować miliardy z tak niewiarygodnym partnerem.

Co ciekawe w wyniku problemu w negocjacjach w sprawie FCAS/SCAF i opóźnień tego programu Niemcy zaczęli sondować możliwość przejścia z tego programu do programu GCAP. Pozytywnej odpowiedzi nie uzyskali do dzisiaj.

Portal Hartpunkt pytał o komentarz przedstawicieli firm niemieckich. Wśród uzyskanych komentarzy padły stwierdzenia, ze redukcja niemieckiego udziału w programie do 20 proc. (a przecież są jeszcze Hiszpanie) jest niedopuszczalne z niemieckiego punktu widzenia; a poparcie rządu francuskiego dla stanowiska może być ostatnim gwoździem do trumny programu FCAS/SCAF. Jednocześnie wyrażane są nadzieję, ze uda się dojść do jakiegoś porozumienia.

W tej sytuacji możliwy jest scenariusz, w którym Francuzi rozpoczną własny program mając rozwiązane ręce (ciekawe byłoby nawiązanie w tej sprawie współpracy n. ze Szwecją w kontekście zakupu samolotów wczesnego ostrzegania Globaleye przez Francję), a Niemcy zostaną w przyszłości zepchnięcie z pozycji współproducenta samolotów bojowych (Eurofighter) do roli importera.

Na koniec warto dodać, że w obecnej sytuacji na świecie Europa stawia przede wszytskim na rozwój istniejących platform lotniczych: Typhoona i Rafale. Powstają ich nowe wersje oraz systemy towarzyszących bezzałogowców oraz nowe typy i klasy uzbrojenia do tych maszyn. Jednocześnie kolejne wersje tych dwóch samolotów są traktowane jako platformy do testowania samolotów przyszłości. Eurofighter Typhoon to dziś platforma dla GCAP-a. Dla czego platformą testowa będzie Rafale?