FA-50PL: jakie uzbrojenie i wyposażenie? [WYWIAD]

Jędrzej Graf: Polskie samoloty FA-50GF zostały na początku roku na kilka miesięcy uziemione. Jakie były powody i w jaki sposób KAI pracuje by zapewnić ich dostępność operacyjną?

Derek Donghak Shin, Vice President, Director of Fixed Wing Business Development, KAI Do certyfikacji środków pirotechnicznych używanych w samolocie potrzebny był dodatkowy czas na przygotowanie i przekazanie dokumentacji technicznej. Firma KAI dostarczyła wszystkie niezbędne dokumenty i proces certyfikacji został zakończony.

Pojawiają się doniesienia, że jednym z powodów opóźnień była niewystarczająca dokumentacja oraz braki w tłumaczeniu jej na język polski. Jak Pan to skomentuje?

Wobec bezprecedensowo szybkiego tempa dostaw tak złożonych systemów, jakimi są samoloty bojowe, zdarzają się sytuacje trudne do przewidzenia. Jedynym powodem chwilowego wstrzymania lotów FA-50GF był dodatkowy czas potrzebny na skompletowanie dokumentów potrzebnych w procesie certyfikacji wspomnianych środków pirotechnicznych. Sprawa została rozwiązana tak szybko, jak to było możliwe, dzięki modelowej współpracy polskich i koreańskich specjalistów.

Na jakim etapie jest projekt FA-50PL? Wybrano już radar Phantom Strike i inne komponenty. Czy jesteście na dobrej drodze do dostarczenia pierwszego samolotu w 2025 r.?

Realizacja EC2 (2. Umowy Wykonawczej) na dostawę samolotów FA-50PL dla Polskich Sił Powietrznych przebiega zgodnie z harmonogramem, łącznie z wyborem głównych elementów wyposażenia (LRU). KAI dokłada wszelkich starań, aby dotrzymać zakontraktowanego harmonogramu, zapewniając dostawę pierwszych naszych samolotów w wersji PL do końca 2025 roku.

Czy rozpoczęto produkcję FA-50PL? Jakie są kolejne kroki dotyczące testowania?

Obecnie trwa produkcja części do samolotów, a rozpoczęcie montażu zaplanowano na drugą połowę tego roku. Testy funkcjonalne nowych LRU będą początkowo przeprowadzane indywidualnie, a następnie nastąpi kolejna runda testów po integracji z samolotem. Po zakończeniu wszystkich testów i weryfikacji samoloty zostaną dostarczone Siłom Powietrznym RP.

Jakie są dodatkowe zdolności i systemy uzbrojenia FA-50PL w porównaniu do FA-50? Czy obejmują uzbrojenie wyprodukowane w Korei?

FA-50PL to samolot myśliwski o znacznie większych możliwościach w porównaniu do FA-50GF, dzięki znacznie zwiększonym zdolnościom uzbrojenia powietrze-powietrze (AtoA) i powietrze-ziemia (AtoG). Na przykład pocisk powietrze-powietrze AIM-9X zostanie zintegrowana z najnowocześniejszym radarem AESA i celownikiem nahełmowym (HMD), zwiększając możliwości bojowe powietrze-powietrze. Natomiast połączenie zasobnika Sniper Targeting Pod i bomb kierowanych GBU-12 umożliwi precyzyjne ataki powietrze-ziemia na cele naziemne, zarówno stacjonarne, jak i ruchome. Ponadto, samolot będzie wyposażony w zewnętrzny zbiornik paliwa o pojemności 300 galonów i system tankowania w powietrzu, co znacznie wydłuży długotrwałość lotu.

Dzięki tym ulepszeniom zaawansowany FA-50PL będzie w wystarczającym stopniu zdolny do odegrania znaczącej roli w zabezpieczaniu polskiej przestrzeni powietrznej i suwerenności. Wyprodukowane w Korei bomby kierowane KGGB mogą być wykorzystywane z tego samolotu, bomby a MK-82 mogą być również dostarczany przez koreańską firmę w ramach licencjonowanej produkcji. Inne uzbrojenie można nabyć u producentów OEM za granicą.

Jednym z systemów rozważanych dla FA-50PL był pocisk średniego zasięgu AMRAAM. Na jakim etapie jest ta integracja?

Naszym obecnym priorytetem jest rozwój i integracja nowych systemów dla FA-50PL, w tym radaru AESA i AIM-9X, aby zapewnić terminową dostawę samolotu do Polski zgodnie z wymaganiami. Integracja AMRAAM jest obecnie na etapie wstępnego przeglądu, a szczegółowe rozmowy z klientem zostaną przeprowadzone w najbliższym czasie w ramach studium wykonalności.

Czy FA-50PL można zintegrować z pociskami dalekiego zasięgu, takimi jak JSM czy Taurus?

Wymienione uzbrojenie nie zostało jeszcze zintegrowane z FA-50, ale można rozważyć integrację tego lub podobnego uzbrojenia. Dla Państwa informacji, obecnie trwają prace nad wyprodukowanym w Korei pociskiem kierowanym powietrze-ziemia dalekiego zasięgu (KALCM, Korea Air-Launched Cruise Missile) i jego integracją z platformą KF-21. Można go również rozważyć w celu integracji z FA-50.

Jak wygląda koncepcja transferu technologii FA-50PL do Polski wraz z utrzymaniem? Z jakimi polskimi firmami współpracuje KAI i jaki jest zakres tej współpracy?

Polska produkowała, konserwowała i eksploatowała samoloty w kraju za pośrednictwem konkurencyjnych zakładów rodzimego przemysłu lotniczego, a KAI zamierza poszerzyć swoje możliwości wejścia na rynek europejski poprzez współpracę z nimi. Krokiem w tym kierunku było podpisanie przez KAI memorandum porozumienia (MoU) w sprawie kompleksowej współpracy z grupą PGZ na MSPO w październiku ubiegłego roku w celu pomyślnego wdrożenia polskiego programu FA-50 i zbadania dalszych możliwości biznesowych. W grudniu ubiegłego roku podpisano także dodatkowe MoU określające współpracę z WZL-2 i WCBKT.

Po utworzeniu z nimi Wspólnej Grupy Roboczej zamierzamy współpracować z WZL-2 w obszarach wsparcia logistycznego opartego na dostępności (Performance-Based Logistics, PBL), utrzymania, napraw i remontów MRO (Maintenance, Repair and Overhaul) i modyfikacji/rozwoju samolotów, aby ułatwić dalsze wsparcie FA-50. Wraz z WCBKT planujemy współpracę w zakresie wspólnego rozwoju, produkcji i dalszego wsparcia dla sprzętu obsługi. Ponadto poszukujemy możliwości przyszłych modernizacji samolotów i lokalizacji montażu końcowego, korzystając z istniejącego udziału w pracach nad ponownym montażem w Polsce. Wierzymy, że dzięki tej współpracy Polska może stać się naszym ważnym partnerem strategicznym, pozwalającym na rozszerzenie naszej obecności w Europie.

Wyjdźmy poza dotychczasowy program Polski. Jakie są perspektywy rynków dla FA-50, w tym w Europie i poza nią? A jaką rolę w przyszłym eksporcie mogłaby odegrać współpraca z polskim przemysłem?

Bazując na wiodącej pozycji FA-50 w swojej klasie, osiągniętej poprzez ciągłe zwiększanie możliwości, KAI z powodzeniem dostarczało nasze samoloty na różne rynki. Zamierzamy wyeksportować około 200 samolotów więcej do regionu europejskiego w ciągu najbliższych 10 lat. Aby zabezpieczyć dodatkowe możliwości biznesowe w Europie, jak wspomniano wcześniej, KAI rozszerza współpracę z polskim przemysłem, aby zbudować fundament dla naszych działań marketingowych w regionie europejskim.

Poza Europą, na rynku azjatyckim, naszym planem jest skupienie się na obecnych klientach w celu eksportu dodatkowych samolotów i modernizacji istniejących flot. Na rynku amerykańskim, w ramach swoich celów strategicznych KAI aktywnie koncentruje się na programach Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych (UJTS: Undergraduated Jet Training System, TSA: Tactical Surrogate Aircraft) i programie Sił Powietrznych (ATT: Adavanced Tactical Trainer), mając na celu zabezpieczenie udziału w projektach. Przede wszystkim jednak chcę podkreślić, że aktualnym priorytetem KAI jest pomyślna realizacja polskiego programu FA-50.

A co z KF-21? Projekt osiąga kolejne etapy. Kiedy mógłby być dostępny seryjnie dostarczany samolot?

Prace nad systemem KF-21 przebiegają sprawnie i zgodnie z zaplanowanym harmonogramem. Rozwój systemu będzie przebiegał dwuetapowo. Pierwszy etap, Block 1 (Weryfikacja zdolności uzbrojenia powietrze-powietrze), ma zostać zakończony do 2026 r. Drugi etap, Block 2 (Weryfikacja zdolności uzbrojenia powietrze-ziemia), ma zostać ukończony do 2028 roku. W maju ubiegłego roku nasze Ministerstwo Obrony zatwierdziło warunkową przydatność bojową, otwierając drogę do masowej produkcji KF-21. Dostawy samolotów do ROKAF-u rozpoczną się w 2026 roku, a podpisanie kontraktu na produkcję masową przewidywane jest na czerwiec tego roku.

W jaki sposób będzie rozwijany KF-21, w tym jako myśliwiec przewagi powietrznej? Wcześniej deklarowano, że po wejściu do produkcji zostanie on ulepszony.

KF-21 to jedyna platforma myśliwska 4.–4.5. generacji, która jest obecnie opracowywana z założeniem uzyskania konfiguracji i wydajności, które można rozszerzyć do myśliwca 5. generacji. Podczas opracowywania systemu KF-21 Block 1, zdolność bojowa powietrze-powietrze zostanie zweryfikowana i włączona do samolotu, gdy rozpocznie się masowa produkcja. Zdolność do walki powietrze-ziemia zostanie zabezpieczona w ramach programu rozwoju Block 2, a zdolność ta zostanie również zastosowana w istniejących samolotach KF-21 Block 1, już znajdujących się w służbie poprzez aktualizację oprogramowania. Dzięki tym krokom cała flota KF-21 będzie posiadać zdolności bojowe zarówno powietrze-powietrze, jak i powietrze-ziemia.

Jak ocenia Pan międzynarodowe szanse KF-21, w tym w kontekście Polski? Czy Polska mogłaby wziąć udział w projekcie?

Oczekuje się, że wielkość globalnego rynku myśliwców wielozadaniowych w ciągu najbliższych 10 lat wyniesie około 3300 jednostek (według Forecast International 2023), a KAI planuje mieć udział w rynku na poziomie około 10% lub więcej. KF-21 przyciąga uwagę wielu zagranicznych klientów ze względu na pomyślny postęp prac rozwojowych i doskonałe możliwości rozbudowy wydajności, a Polska jest jednym z klientów wyrażających zainteresowanie. Rozumiemy, że Siły Powietrzne RP planują obecnie sformowanie dodatkowych eskadr. Samoloty, które będą użytkowane w tych eskadrach muszą posiadać silniki o dużej energii, zdolne do pracy na dużych wysokościach przy dużej zwrotności, a ponadto oczekuje się, że pojawi się chęć pozyskania samolotów ze zintegrowanym uzbrojeniem europejskim lub amerykańskim.

KF-21 to samolot, który może spełnić te wymagania, to także samolot o ogromnym potencjale przyszłej rozbudowy, m.in. rozwoju przyszłych zdolności współpracy systemów załogowych i bezzałogowych (manned-unmanned teaming) oraz zastosowania najnowocześniejszych systemów uzbrojenia. Możliwość udziału Polski w programie KF-21 jest otwarta. Jeśli Polska zdecyduje się na zaangażowanie, możemy rozważyć zwiększenie udziału przemysłu i transferu technologii na potrzeby wspólnej produkcji, modernizacji itp. Może się to opierać na infrastrukturze obsługi statków powietrznych, która zostanie utworzona w ramach programu FA-50GF/PL. Wierzymy, że zakres i poziom uczestnictwa można określić w drodze wzajemnych dyskusji między rządem koreańskim a rządem polskim.

Na razie partnerem projektu jest Indonezja, ale pojawiają się doniesienia o problemach z tym partnerstwem. Jak Pan to skomentuje?

Obecnie Indonezja uczestniczy w programie rozwoju KF-21 jako partner projektu. Nie mamy żadnych konkretnych opinii na temat doniesień i prosimy o zrozumienie, że ujawnianie informacji związanych z udziałem biznesowym Indonezji jest ograniczone warunkami umów i porozumień pomiędzy rządem Korei a rządem Indonezji.

W jaki sposób KAI chce rozwijać „lojalnego skrzydłowego” dla FA-50 i KF-21? A jaką rolę mogłaby tu odegrać Polska: jako użytkownik FA-50, potencjalnie także KF-21, ale także partner przemysłowy?

Oczekuje się, że wspólne działanie systemów załogowych i bezzałogowych (Manned-Unmanned Teaming) będzie istotnym elementem przyszłych powietrznych pól bitewnych. Zgodnie z tym ewoluującym trendem, Korea aktywnie rozwija NACS (Next Generation Aerial Combat System), system walki 6. generacji oparty na platformie KF-21. NACS to załogowo-bezzałogowy system zespołowy składający się z KF-21, UAV (bojowego bezzałogowego statku powietrznego) i AAP (adaptowalnej platformy powietrznej). Pierwsza faza badań eksploracyjnych nad tym systemem została już rozpoczęta przez KAI. Uważa się, że w dłuższej perspektywie możliwa będzie współpraca techniczna z Polską i polskim przemysłem w zakresie rozwoju i nabycia NACS w oparciu o KF-21. Natomiast w krótkiej perspektywie rozwój załogowo-bezzałogowego systemu zespołowego opartego na platformie FA-50PL może zostać zrealizowany dzięki współpracy KAI z polskim przemysłem.

Dziękuję za rozmowę.