Oczekuje się, że w 2025 r. Ankara przeznaczy 913,9 mld lir (26,6 mld USD) na wydatki na obronę i 694,5 mld lir (20,28 mld USD) na bezpieczeństwo wewnętrzne. Po uwzględnieniu transferów do Funduszu Wsparcia Przemysłu Obronnego (Savunma Sanayii Destekleme Fonu; SSDF), łączna kwota przeznaczona na sektor obrony i bezpieczeństwa w 2025 r. wyniesie około 1 biliona 608 mld lir (47 mld USD), co stanowi 10,9 proc. całkowitego budżetu rządu centralnego (w 2024 r. kwota ta stanowiła 10,2 proc. całkowitego budżetu państwa). Turecki budżet obrony i bezpieczeństwa w 2024 r. wyniósł około 40 mld USD, co oznacza 17,5-procentowy wzrost wydatków w 2025 r.

Zwiększenie źródeł przychodów SSDF

Fundusz Wsparcia Przemysłu Obronnego Turcji podlega Prezydium Przemysłu Obronnego. Zapewnia tym samym niezbędny sprzęt dla Sił Zbrojnych Turcji, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, jak i Narodowej Organizacji Wywiadowczej. Biorąc pod uwagę rosnące zapotrzebowanie na produkty obronne spowodowane niepokojami zarówno w kraju, jak i za granicą, planuje się zwiększenie źródeł przychodów SSDF. Jednocześnie w dalszym ciągu poszukuje się alternatyw w celu zwiększenia jego zasobów. W tym kontekście rozważano nawet potrącanie rocznej opłaty od obywateli posiadających karty kredytowe z limitami powyżej 100 000 lir. Zgodnie z nową propozycją musieliby oni płacić 750 lir (około 22 USD) rocznie na pokrycie dodatkowych projektów obronnych zamówionych przez rząd. Przedłożenie projektu ustawy w tej sprawie zostało jednak na razie odroczone. Rządząca Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) tymczasowo wycofała propozycję po silnej krytyce publicznej. Opozycja i eksperci stwierdzili również, że nowe prawo byłoby niezgodne z konstytucją, ponieważ opłata zostałaby potrącana z linii kredytowej, a nie z rzeczywistego dochodu.

Co jest w planach?

Ankara jest zaniepokojona eskalacją działań wojennych w regionie. Turecki minister spraw zagranicznych Hakan Fidan powiedział w jednym ze swoich przemówień, że Ankara musi przygotować się na wysoce prawdopodobną wojnę izraelsko-irańską. Biorąc pod uwagę ostatnie zmiany geopolityczne w regionie, Turcja jest zdecydowana podjąć dodatkowe kroki w celu zapewnienia bezpieczeństwa swoich granic.

Minister skarbu i finansów Mehmet Şimşek zwrócił z kolei uwagę na istotę ostatniego posiedzenia Prezydium Przemysłu Obronnego, podczas którego potwierdzono chęć budowy tzw. „Stalowej Kopuły”, tj. dodatkowego systemu obronnego, na terytorium Turcji. Şimşek stwierdził przy tym, że kwota przeznaczana na obronę powinna zostać podwojona, co wiązałoby się ze sporymi zmianami w rocznym budżecie. Wspomniany system jest drogi pod względem zaawansowanej technologii, a jego wdrożenie z pewnością odbije się negatywnie na rozkładzie wydatków państwa, które wciąż zmaga się z trudnościami finansowymi, pogłębionymi skutkami trzęsienia ziemi z 2023 roku.

Obecnie turecki przemysł zbrojeniowy realizuje ponad 1000 zaawansowanych projektów technologicznych, które zgodnie z założeniami mają w niedalekiej przyszłości znacznie zwiększyć zdolności obronne państwa, a także potencjał eksportowy lokalnych firm zbrojeniowych. Wśród najnowszych projektów znajdują się samoloty 5. generacji, w które Turcja inwestuje od dawna. Najważniejszą kwestią jest obecnie opracowanie odpowiedniego silnika. Z tej też przyczny oczekuje się, że inwestycje w tym sektorze nie tylko zostaną utrzymane, ale nawet zwiększone.

Warto w tym miejscu wspomnieć o tureckim podejściu do pozyskiwania broni „z zewnątrz”. W ciągu ostatnich 20 lat kraj ten zmniejszył zależność od zagranicznych producentów z 80 do 20 procent. Plan zakłada, że poziom ten zostanie ostatecznie jeszcze bardziej obniżony, co ma zostać osiągnięte poprzez stopniową rozbudowę krajowych mocy produkcyjnych.

Plan strategiczny przemysłu obronnego na lata 2024–2028

112-stronicowy „Plan strategiczny na lata 2024–2028” przygotowany przez Prezydium Przemysłu Obronnego obejmuje między innymi kluczowe wskaźniki efektywności, analizę dotychczasowej sytuacji, powodzenie poprzedniego planu strategicznego oraz plan działania na przyszłość. Raport ma na celu przedstawienie wizji zarówno Prezydium, jak i interesariuszy tureckiego przemysłu obronnego. W tym celu zostaną podjęte działania mające na celu zwiększenie eksportu, wsparcie interakcji obrony cywilnej z technologiami podwójnego zastosowania i poprawę struktury finansowej. Aby poprawić zdolność instytucjonalną, zostaną wprowadzone ulepszenia w obszarach cyberbezpieczeństwa, zasobów ludzkich i komunikacji z interesariuszami.

Plan strategiczny na lata 2024–2028 definiuje trzy główne cele, które są podzielone na cele cząstkowe.

Cel 1 – Zapewnienie konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju:

        I.            Opracowanie strategii i podjęcie działań w celu zwiększenia eksportu.

      II.            Opracowanie wielostronnych mechanizmów eksportu przemysłu obronnego.

     III.            Zwiększenie interakcji między przemysłem obronnym a sektorem cywilnym w obszarze podwójnego zastosowania.

    IV.            Wzmocnienie struktury finansowej przemysłu obronnego

Cel 2 – Rozwój technologii i zdolności, które będą kształtować przyszłość dzięki zasobom krajowym

        I.            Będzie kontynuowany inkluzywny i zrównoważony rozwój obecnych i przyszłych technologii.

      II.            Zapewniony zostanie rozwój produktów przemysłu obronnego, które mogłyby być ekonomicznie wspierane przez cały cykl ich istnienia.

     III.            Zdobycie umiejętności w obszarach technologii przełomowych.

    IV.            Projekty rozwoju platform i systemów, które zwiększą zdolności sił obronnych i bezpieczeństwa, będą wdrażane przy użyciu zasobów krajowych w maksymalnym możliwym zakresie.

      V.            Wzmocniony zostanie ekosystem dostaw.

Cel 3 – Rozwój potencjału instytucjonalnego i sektorowego:

        I.            Zwiększenie efektywności działań planistycznych i programistycznych poprzez wzmocnienie komunikacji między interesariuszami.

      II.            Zwiększenie korporacyjnego i sektorowego poziomu cyberdojrzałości/poziomu bezpieczeństwa cyfrowego.

     III.            Zwiększenie świadomości i dojrzałości transformacji cyfrowej w przedsiębiorstwach i sektorach.

    IV.            Opracowanie podejścia opartego na wartościach ludzkich.

      V.            Zwiększenie zainteresowania wykwalifikowaną kadrą w sektorze.

Planowany budżet Turcji na rok 2025

Wiceprezydent Cevdet Yılmaz przedstawił parlamentowi projekt ustawy budżetowej na rok 2025. Nic dziwnego, że najwyższym priorytetem rządu jest, i z pewnością będzie, obniżenie inflacji do poziomu jednocyfrowego i zapewnienie jej stabilizacji na tym poziomie w ramach kontynuacji procesu dezinflacji, który rozpoczął się w czerwcu 2024 r. (roczna inflacja w Turcji spadła do 49,38% we wrześniu 2024 r.; w październiku 2022 r. wyniosła aż 85%).

Skąd będą pochodzić pieniądze?

Ministerstwo Finansów zakłada zwiększenie efektywności wydatków przy zachowaniu maksymalnych oszczędności, wzmocnienie sprawiedliwości podatkowej i efektywności oraz kontynuację sukcesywnej walki z szarą strefą. Yılmaz zakłada, że dochody budżetu państwa w 2025 r. wzrosną o 41,2% w porównaniu z szacowanym wykonaniem na 2024 r., osiągając 12 bilionów 800 miliardów lir. Dochody podatkowe z kolei wzrosną o 46,5%, osiągając 11 bilionów 139 miliardów lir. Wydatki budżetowe w 2025 r. wyniosą 14 bilionów 731 miliardów lir. Relacja deficytu budżetowego do produktu krajowego brutto szacowana jest na około 3,1%.

Planowane środki zostaną wdrożone we wszystkich obszarach reform strukturalnych: od walki ze skutkami katastrof po transformację ekologiczną i cyfrową, od walki z inflacją po finanse publiczne i stabilność finansową, od otoczenia biznesowego i inwestycyjnego po produkcję o wysokiej wartości dodanej oraz eksport, od energetyki po transport, od edukacji po służbę zdrowia, od rynku pracy po zabezpieczenia społeczne oraz pomoc społeczną.

Nie jest wykluczone, że rok 2025 okaże się punktem zwrotnym dla tureckiego sektora obronnego, ponieważ kraj ten spodziewa się m.in. pomyślnego sfinalizowania projektu czołgu Altay, wprowadzenia na rynek nowych dronów, a także okrętów nawodnych.

Podczas gdy nowy budżet obronny obejmuje 4,5 miliarda dolarów wsparcia dla lokalnego przemysłu, w tym konkretnych działań badawczo-rozwojowych, Turcja w tym samym czasie poszukuje również krajów partnerskich, które byłyby zainteresowane dołączeniem do projektu i zapewnieniem częściowego finansowania. Tym samym, aktywność tureckich firm zbrojeniowych podczas targów krajowych i zagranicznych nie jest zaskakująca.