”Jesteś częścią obrony totalnej Szwecji”

We wrześniu szwedzkie siły zbrojne i szwedzka Agencja ds. Sytuacji Nadzwyczajnych (MSB, odpowiedzialna za obronę cywilną) opublikowały nowe wytyczne dotyczące planowania obrony totalnej kraju. Dokument ten jest godny uwagi, ponieważ zawiera konkretną ocenę zagrożeń dla samorządów regionalnych i lokalnych, sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego, określając, do czego organizacje powinny się przygotować w siedmiu scenariuszach:

1)    Ataki hybrydowe

2)    Wsparcie kraju przyjmującego NATO

3)    Ograniczony atak na północną Szwecję

4)    Inwazja na Gotlandię

5)    Ataki dalekiego zasięgu

6)    Wzmocnienie północnej flanki NATO

7)    Wzmocnienie sojuszu na Morzu Bałtyckim

Każdy z siedmiu scenariuszy, oparty na wcześniejszych analizach sił zbrojnych, jest szczegółowo opisany wraz z przykładami tego, na co powinien przygotować się sektor cywilny. Chociaż opisy te mogą być oczywiste dla planistów wojskowych i społeczności zajmującej się polityką bezpieczeństwa, docelowymi odbiorcami są osoby, które mogą mieć niewielkie lub żadne doświadczenie w kwestiach związanych z obronnością i NATO.

Sformalizowanie scenariuszy w oficjalnym dokumencie sprawia, że mogą one zostać wykorzystane przez szwedzką administrację i sektor prywatny. „Wszyscy odbiorcy tego dokumentu powinni przeanalizować go w kontekście swojej roli, obszaru odpowiedzialności, zadań i warunków geograficznych, a następnie włączyć go do własnych planów i przygotowań” – pisze MSB.

Głównym przesłaniem jest to, że członkostwo w NATO zasadniczo zmieniło warunki szwedzkiej koncepcji obrony totalnej, a szwedzkie władze i społeczeństwo muszą podjąć działania i realizować zadania zgodne z trzema podstawowymi zadaniami NATO. Podkreślono obowiązki cywilnych agencji w ramach NATO, a także pogarszającą się sytuację w zakresie bezpieczeństwa. Uwzględniono wnioski wyciągnięte z wojny przeciwko Ukrainie oraz omówiono konsekwencje położenia geograficznego Szwecji jako członka NATO.

Zgodnie z utrwaloną zasadą, totalna obrona Szwecji musi być zaplanowana tak, aby stawić czoła wojnie i zarządzać nią przez co najmniej trzy miesiące. Obejmuje to przejście ze stanu pokoju do stanu wojny w przypadku dłuższej wojny.

W pierwszych dwóch tygodniach wojny oczekuje się, że agencje cywilne i sektor prywatny będą utrzymywać podstawowe funkcje społeczne (np. zaopatrzenie w żywność, wodę i telekomunikację) głównie z własnych zasobów. Może to obejmować gromadzenie zapasów lub plany awaryjne dotyczące personelu. Jednocześnie obrona cywilna musi pełnić kluczową rolę w umożliwianiu obrony wojskowej. Wiele podmiotów cywilnych uczestniczy w planowaniu operacyjnym sił zbrojnych i oczekuje się od nich wsparcia, na przykład w zakresie bazowania i przemieszczania sił sojuszniczych. W tym celu w 2026 r. zostanie ponownie opublikowany słynny dokument „W przypadku kryzysu lub wojny” zawierający wytyczne skierowane specjalnie do sektora prywatnego.

Sektor prywatny bierze to pod uwagę. Po pełnej inwazji Rosji wiele przedsiębiorstw miało trudności z dostosowaniem się do warunków bezpieczeństwa, ponieważ brakowało im niezbędnej wiedzy, wytycznych i zachęt finansowych. Chociaż obecnie dysponujemy wiedzą i wytycznymi – prywatny sektor ma do odegrania kluczową rolę w totalnej obronie Szwecji – aspekt finansowy pozostaje wyzwaniem.

Na przykład przedsiębiorstwa zajmujące się infrastrukturą krytyczną często mają plany ochrony przed zagrożeniami naziemnymi, ale nie mają prawie żadnych możliwości ochrony przed zagrożeniami powietrznymi. Kto pokrywa koszty obrony przed dronami? Rząd krajowy czy lokalny? Czy siły zbrojne przeznaczają środki na infrastrukturę niezbędną dla ludności? Nawet jeśli prywatne przedsiębiorstwo ma motywację finansową do pokrycia kosztów w celu utrzymania działalności w czasie kryzysu lub wojny, pozostają kwestie prawne. Istnieją poważne ograniczenia dotyczące obsługi sprzętu zakłócającego ruch lotniczy, a właśnie taki sprzęt jest potrzebny do zestrzelenia dronów. Nawet jeśli dostępna jest komercyjna technologia przeciwdziałania dronom, czy wystarczy ona do obrony przed systemami klasy wojskowej?

Obecnie jest więcej pytań niż odpowiedzi – pytań, na które wszyscy sojusznicy NATO muszą zacząć szukać odpowiedzi.

Chociaż pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, wspólne wytyczne cywilno-wojskowe Szwecji wskazują na wyraźne przejście od analizy do wdrożenia. Wysiłki podejmowane w ciągu ostatnich 3,5 roku zaczynają przynosić efekty w postaci prawdziwych zdolności obrony cywilnej jako sojusznika NATO.

Eric Adamson