Ekosystem funduszy wesprze innowacje obronne [WYWIAD]

Jakub Palowski: Niedawno powstała koncepcja utworzenia ekosystemu funduszy wspierających innowacje obronne w ramach Polish Defence Fund. Dlaczego takie rozwiązanie jest potrzebne i na czym ma ono polegać?

Maciej Samsonowicz, doradca Ministra Obrony Narodowej, przewodniczącym zespołu ds. opracowania założeń w zakresie wsparcia rozwoju innowacyjnych technologii obronnych wspierających modernizację Sił Zbrojnych RP: Koncepcja Polish Defence Fund ma na celu stworzenie ekosystemu funduszy inwestycyjnych, które będą wspierać innowacje w sektorze obronności. Jako doradca społeczny Ministra Obrony Narodowej, jestem odpowiedzialny za przygotowywanie analiz, wniosków i opinii w kluczowych obszarach, np. takich jak infrastruktura krytyczna, pozyskiwanie dodatkowych źródeł finansowania sprzętu wojskowego oraz rozwój nowych technologii o wysokim potencjale podwójnego zastosowania. Dodatkowo, jestem od lat związany z rynkami finansowymi i na codzień pracuję w BGK, co daje mi szerokie spojrzenie na działanie całego systemu

MON chce, aby polski kapitał realnie wspierał nowe technologie w obronności. To przyczyni się do skrócenia czasu dostarczania nowego wyposażenia Siłom Zbrojnym RP. Inspiracją do powstania naszej koncepcji były doświadczenia innych krajów i dynamiczne zmiany na współczesnym polu walki, które uwidoczniły znaczenie przewagi technologicznej.

Na jakim etapie jest projekt Polish Defence Fund?

Prace nad PDF trwają od około pół roku. Na początku października powołano zespół, którego pracom przewodniczę i który przygotowuje szczegółową koncepcję. Niedawno w ramach jego prac odbyły się konsultacje min. z przedstawicielami sektora finansowego. Obecnie MON w ramach swoich departamentów analizuje różne aspekty prawne i organizacyjne, aby pierwszy fundusz mógł zacząć działać najpóźniej w połowie przyszłego roku.

Dlaczego potrzeba nowego instrumentu wspierającego podmioty zaangażowane w opracowanie innowacji obronnych, wykorzystującego rozwiązania charakterystyczne dla rynków finansowych? Jest przecież system pozyskiwania sprzętu i on również ma na celu wsparcie innowacji.

Wiele nowoczesnych rozwiązań obronnych, np. w zakresie systemów dronowych, AI, czy walki radioelektronicznej, jest tworzonych przez małe firmy, które często nie mają odpowiedniego finansowania. Tradycyjny system zakupów wojskowych jest zoptymalizowany dla sprzętu o długim cyklu życia, jak czołgi.

Innowacyjne technologie muszą tymczasem być wdrażane bardzo szybko. Pokazała to wojna na Ukrainie. Ekosystem funduszy pozwoli przyspieszyć ten proces i dostarczyć nowoczesne rozwiązania dla wojska.

Wsparcie innowacji, również obronnych i podwójnego zastosowania, ma też swoje aspekty ekonomiczne. Co Polish Defence Fund może wnieść do polskiej gospodarki?

Inwestycje PDF będą wzmacniać zdolności polskich przedsiębiorstw obronnych, co wzmocni zarówno ich innowacyjność, jak i zdolności produkcyjne. Dzięki temu w razie sytuacji kryzysowej, w tym podobnej do wojny na Ukrainie, będziemy mieli krajowe możliwości produkcyjne, które zapewnią Siłom Zbrojnym dostęp do niezbędnych technologii.

Udział polskiego kapitału jest kluczowy. Oznacza to również możliwość angażowania się w zagraniczne firmy z sektora obronnego, które przeniosą część procesów do Polski.

Jakie są kluczowe zalety inwestycji PDF w stosunku do innych źródeł finansowania?

Przede wszystkim zakładamy, że inwestycje w ramach Polish Defence Fund będą bardziej elastyczne i dużo szybsze niż tradycyjne dotacje czy kredyty bankowe, które wymagają złożonych procedur. Banki często nie finansują małych firm technologicznych z powodu braku zabezpieczeń kredytowych. Natomiast fundusze inwestycyjne PDF będą mogły skuteczniej realizować inwestycje, korzystając ze sprawdzonych wzorców z krajów sojuszniczych.

Podobne rozwiązania funkcjonują w innych krajach NATO. Jak przekłada się to na Polish Defence Fund?

Przykładami są Stany Zjednoczone czy Estonia, gdzie fundusze inwestycyjne wspierają innowacje obronne. Estoński rząd zdecydował o uruchomieniu funduszu z początkowym budżetem 50 mln euro, później zwiększonym do 100 mln euro. Czechy również założyły fundusz zbrojeniowy Presto Tech Horizons z planowanym budżetem 150 mln euro.

Założeniem jest, by PDF działał na podobnych zasadach. I tak samo jak w krajach sojuszniczych Polish Defence Fund ma wspierać nie tylko obronność, ale także rozwój gospodarczy kraju.

W jaki sposób ma być zarządzany Polish Defence Fund? Czy zostaną zachowane zasady, obowiązujące na rynkach finansowych? I co z koordynacją z planami rozwoju Sił Zbrojnych?

Fundusze PDF będą działać jako niezależne podmioty, dążące do zysków i przestrzegające regulacji rynku finansowego, takich jak te ustanowione przez KNF.

Dodam, że MON analizuje zasadność powołanie komitetu doradczego, który wspierałby fundusz w lepszym rozumieniu potrzeb wojska. Dzięki temu zarządy funduszy mogłyby brać pod uwagę niejawne priorytety Sił Zbrojnych RP.

Jak docelowo ma wyglądać Polish Defence Fund, jakie są plany rozwoju?

Zakładamy, że w ramach PDF działać będzie kilka funduszy. Docelowo kontrolę nad funduszem utrzyma państwo – pośrednio lub bezpośrednio. Taka kontrola może być sprawowana, przykładowo, przez spółki Skarbu Państwa, z zachowaniem minimum 51 proc. udziałów.

Podkreślam, że będziemy dążyć do przyciągania technologii i talentów do kraju, aby zwiększać poziom bezpieczeństwa. Choć otwieramy się na inwestycje kapitału zagranicznego, inwestorzy będą mogli pochodzić tylko z krajów autoryzowanych przez NATO.

Słowem podsumowania, co nowy ekosystem funduszy wniesie do systemu obronnego RP?

Celem jest wspieranie firm w szybkim rozwoju technologii zwiększających potencjał obronny państwa. Dzięki temu innowacyjne firmy będą miały dostęp do polskiego kapitału. To z kolei umożliwi dynamiczny rozwój i produkcję nowych technologii na potrzeby Sił Zbrojnych RP i państw sojuszniczych.

Dziękuję za rozmowę.