Nowa generacja ciężarówek dla US Army

W skład rodziny ciężarówek FMTV A2 wchodzi 16 odmian (dwu- i trzyosiowych) oraz dedykowanych przyczep, zdolnych do przewożenia ładunków od 3 do 10 ton, co umożliwia wykonywanie szerokiego zakresu zadań, zarówno typowo logistycznych, jak i wsparcia działań bojowych, czy akcji ratowniczych.

Wersja A2 oferuje wyższy poziom ochrony oraz większą ładowność, jednocześnie zapewniając, lepszą mobilność oraz komfort w trakcje jazdy (skuteczniejsze tłumienie nierówności i wstrząsów). Te cechy zmodernizowanej konstrukcji osiągnięto m.in. poprzez zwiększenie mocy jednostki napędowej, zastosowanie niezależnego zawieszenia wszystkich kół oraz klasycznego układu kabiny montowanej za silnikiem. To ostatnie rozwiązanie poprawia bezpieczeństwo załogi w przypadku najechania na minę czy IED, gdyż odsuwa ją znad przedniej osi, pod którą wybucha ładunek i pozwala na dystrybucję energii wybuchu poza cytadelą kabiny. Zmiany objęły również 24-woltową instalację elektryczną pojazdu, w której zastosowano alternator o większej mocy, co ma sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną systemów montowanych na ciężarówkach. Jest to istotna modyfikacja, gdyż ciężarówki stanowią zarówno nośniki systemów uzbrojenia, jak i platformę do wieloprowadnicowych wyrzutni rakiet HIMARS, czy stanowisk dowodzenia CIP2 (Command Post Integrated Infrastructure) czy zintegrowanego stanowiska kierowania ogniem IFMC (Integrated Fires Mission Command).

Od Steyra do Oshkosha

Zamówienie na FMTV A2 to efekt zakończonych pomyślnie testów prowadzonych przez US Army i oznacza przyspieszenie produkcji tej wersji. To wiąże się również z wygaszaniem produkcji FMTV A1P2, która ma zakończyć się we wrześniu 2021 roku. Korzenie rodziny samochodów ciężarowych FMTV sięgają połowy lat 80-tych XX wieku, kiedy to w firmie Steyr-Daimler-Puch AG opracowano, a później uruchomiono produkcję ciężarówek nowej generacji: Steyr 12M18/12M21. Trafiły one przede wszystkim do armii austriackiej (ponad 2000 szt.), ale także zostały nabyte przez siły zbrojne Kanady dla stacjonujących w Europie jednostek inżynieryjnych.
Ciężarówki Steyr 12M18 stały się również bazą do opracowania rodziny średnich samochodów taktycznych (FMTV) dla armii amerykańskiej. Na swojego partnera w programie FMTV Steyr-Daimler-Puch wybrał firmę Stewart & Stevenson z Huston w stanie Teksas.

Przez całe dziesięciolecia po II WŚ flotę ciężarówek wojskowych sił zbrojnych USA stanowiły dwie podstawowe kategorie pojazdów: 2,5 tonowe, tzw.: "deuce and a half" (model M35 i jego wersje) oraz 5 ton (modele: M809, M939 i ich wersje). Wartości te odnoszą się do ładowności pojazdów, a nie jak często mylnie jest to podawane – ich masy. Były to 3-osiowe samochody ciężarowe o klasycznej konstrukcji, z kabiną umieszczoną za silnikiem, w konstrukcji których wykorzystano doświadczenia zdobyte jeszcze podczas II WŚ. Pojazdy te produkowano w ogromnej liczbie wersji, od bazowej odmiany skrzyniowej, poprzez cysterny wody, paliwa, wywrotki, pojazdy ze specjalistycznymi nadwoziami, ciągniki siodłowe, ciągniki ewakuacyjne itp.

Na przełomie lat 80-tych i 90-tych XX Amerykanie przeprowadzili dogłębną analizę posiadanej floty ponad 95 tys. ciężarówek i doszli na podstawie jej wyników do wniosku o konieczności wymiany. W ramach programu FMTV miała zostać wybrana nowa generacja średnich pojazdów taktycznych o ładowności 2,5 tony w układzie 4x4 – LMTV (Light Medium Tactical Vehicle) oraz 5 ton w układzie 6x6 – MTV (Medium Tactical Vehicle).

Nowe ciężarówki miały powstać z wykorzystaniem dostępnych na rynku cywilnym podzespołów, zmodyfikowanych jedynie w celu spełnienia wojskowych wymagań. W sumie planowano do 2021 roku kupić 85 401 pojazdów za kwotę 16,3 mld. USD.

W roku 1991 nastąpił wybór producenta – firma Stewart & Stevenson Services Inc., która na bazie ciężarówki Steyr 12M18/12M21 opracowała nową rodzinę pojazdów. W jej skład wchodziło 14 odmian podwozi (4x4, 6x6) i nadwozi, w tym przystosowanych do desantu powietrznego oraz dedykowanych przyczep jedno (ład. ok. 2,5 tony) i dwuosiowych (ład. ok. 5 ton). Podstawowe modele to: 2,5 tonowy M1078 oraz 5 tonowy M1083, a większość odmian specjalistycznych, jak cysterny, ciągniki siodłowe, ciągniki ewakuacyjne, wywrotki, czy pojazdy o wydłużonym rozstawie osi, powstało w oparciu o podwozie w układzie 6x6.

W ciężarówkach FMTV zastosowano po raz pierwszy, system diagnostyczny z licznymi czujnikami kontrolującymi pracę podzespołów mechanicznych i elektrycznych. Połączono je za pomocą szyny wymiany danych BUS – SAE J1939, co pozwala na integrację z systemem IETM (Interactive Electronic Technical Manual), który nie tylko wykrywa i diagnozuje usterki, ale także „podpowiada” jak je usunąć oraz umożliwia zamówienie potrzebnych do naprawy części.

Za produkcję FMTV odpowiedzialna była spółka-córka firmy Stewart & Stevenson - Stewart & Stevenson Tactical Vehicle Systems, a pierwszy kontrakt podpisany w 1991 roku dotyczył produkcji 10 843 pojazdów. Od roku 2007, po przejęciu Armor Holdings, którego częścią od 2006 roku była firma Stewart & Stevenson Tactical Vehicle Systems, producentem ciężarówek FMTV został BAE Systems Tactical Vehicle Systems Ltd.

Pierwsze FMTV trafiły do służby w US Army w 1996 roku i były to pojazdy serii A0, a od 2000 roku dostarczane były wozy ulepszonej serii A1 (16 modeli). Do ich napędu stosowane są silniki Caterpillar C7 współpracujące z automatycznymi przekładniami Allison 3700SP.

Cała rodzina FMTV stanowi podstawę amerykańskiej floty średnich taktycznych pojazdów transportowych, a ich podwozia posłużyły także do budowy pojazdów minoodpornych kategorii MRAP – Caiman, których ponad 2800 zostało dostarczonych Siłom Zbrojnym USA.

W odpowiedzi na nowe wyzwania i wymagania, głównie wynikające z prowadzonych operacji w Iraku i Afganistanie, powstał w 2008 roku model FMTV A1P2 wyposażony w kabinę LTAS (Long-Term Armor Strategy). Zmiany w porównaniu do serii A1 objęły ok. 50% części, w tym: osie, układ odchylania kabiny, układ hamulcowy. Zmiany te wiązały się przede wszystkim ze wzrostem masy własnej pojazdu, wynikającym głównie z zastosowania nowej, opancerzonej kabiny oraz konieczności zapewnienie odpowiedniego zapasu nośności dla dodatkowych osłon.

W 2009 roku doszło do dość zaskakującej decyzji, w której po 18 latach US Army zdecydowała się zmienić producenta ciężarówek FMTV. W sierpniu 2009 US Army TACOM ogłosił firmę Oshkosh Corp. zwycięzcą wartego 4 mld. USD kontraktu na produkcję 23 tys. ciężarówek średniej ładowności. Od tego momentu Oshkosh Defense jest wiodącym dostawcą floty średnich taktycznych ciężarówek dla US Army, wytwarzając ponad 41 tys. FMTV A1P2 oraz modelu A2 i przeznaczonych dla nich przyczep.

Warto też przypomnieć, że ciężarówki rodziny FMTV trafią również na wyposażenie Wojska Polskiego wraz z systemem HIMARS. Będzie to 20 wyrzutni M142 HIMARS, 19 wozów transportowo-załadowczych M1084A1P2 Resupply Vehicle (RSV), trzy wozy ewakuacyjne M1089A1P2 oraz 18 przyczep M1095 MTV. W przypadku kolejnych zakupów amerykańskich systemów uzbrojenia mogą one być dostarczane wraz z nowymi ciężarówkami FMTV A2.