GlobState III czyli zrozumieć świat i wykorzystać wiedzę do budowania sił zbrojnych [KOMENATRZ]

Żyjemy w czasach nowych wyzwań dla bezpieczeństwa, chociaż brzmi to dziś już wysoce trywialnie cały czas warto powtarzać taką diagnozę. Tym bardziej w 2020 r., gdy pandemia zachwiała naszą psychologiczną pewnością siebie, wobec tego również z perspektywy jednostek dostrzegamy, że świat wokół nas zmienia się w sposób na tyle wysoce dynamiczny, iż potrzebna jest pogłębiona refleksja. W pierwszej kolejności odnosząca się do warstwy strategicznej, będąca refleksją przede wszystkim, jak sobie radzić z nową architekturą bezpieczeństwa, i to zarówno na płaszczyźnie politycznej, ale również polityczno-wojskowej.

W końcu, to w tym roku dostrzegaliśmy szereg konfliktów międzynarodowych (np. Górski Karabach), a także zastanawialiśmy się, jak wyglądać będzie dalsze działanie chociażby NATO w kontekście nowych wyzwań, które nakreślono w Londynie pod koniec 2019 r. Dlatego warto jeszcze raz wrócić do interesującej inicjatywy analitycznej oraz strategicznej, którą całkiem niedawno zaoferowało w Polsce Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych kierowane przez płk. Jarosława Mokrzyckiego. Mianowicie chodzi o trzecią, ale wyjątkową, bo tym razem wysoce umiędzynarodowioną, konferencję z cyklu GlobState.

Jej podstawowym założeniem, co dało się zauważyć w toku trwających tydzień spotkań i debat, było nie tylko zaprezentowanie, niejako reaktywne opisanie, rzeczywistości otaczającego nas środowiska bezpieczeństwa, ale wyjście poza taki paradygmat. Stąd też taki nacisk położono na dialog pomiędzy środowiskami, wręcz interoperacyjność, relacji analizy wojskowej, naukowej oraz zaangażowania zróżnicowanych środowisk eksperckich, tworząc sferę zrozumienia dla często nie działających wspólnie grup. Wszystko po to, żeby móc pojawić się finalnie z diagnozami oraz sugestiami praktycznymi dla szerokiego spektrum decydentów, na czele z kluczowymi wojskowymi. W tym miejscu należy podkreślić, że organizatorzy bardzo profesjonalnie podeszli do przygotowania debaty poprzez publikację przedkonferencyjną i wskazanie, że kolejna pojawi się już po zakończeniu samych debat. W ten sposób kształtująca się dyskusja ma możliwość być rozbudowana już o analizy dokładniej zaprezentowane w tekstach naukowych.

Odczuwany jest deficyt rozumienia współczesnego środowiska bezpieczeństwa, co wynika między innymi z przenikania się aspektów militarnych i cywilnych, rozwoju nowych technologii oraz procesów globalizacji i ich wieloaspektowych konsekwencji.

Trzeba także nakreślić szerszy obraz, samego środowiska w jakim zorganizowana została GlobState III. Albowiem sama konferencja wpisuje się w ambitne i nie da się ukryć strategicznie istotne przedsięwzięcie, na co dzień animowane właśnie przez CDiS SZ. Mowa o dobrze znanej w gronie eksperckim, ale wymagającej również ukazania szerszemu gronu odbiorców, kampanii analiz środowiska bezpieczeństwa i środowiska operacyjnego pod nazwą „Nowe Urządzenie Polskie – NUP 2X35”.

Jak sami przedstawiciele CDiS SZ zauważają wspomniany NUP 2X35 był zainicjowany półtora roku temu przez szefa Sztabu Generalnego WP. Analogicznie do kwestii samej GlobState, uczestnicy NUP 2X35  starają się wypracować obraz Sił Zbrojnych RP zdolnych do spełnienia swoich kluczowych obowiązków w zmieniającym się XXI wieku. Podstawą do tego musi być jednak zidentyfikowanie i analiza wiodących trendów oraz czynników w środowisku bezpieczeństwa Polski w perspektywie najbliższych lat. Miejscem dyskusji NUP 2X35, o wiele szerszej w zakresie uczestników niż samo wojsko, są konferencje naukowe, seminaria, webinaria oraz warsztaty robocze organizowane w uczelniach i ośrodkach naukowych, ale także w Sztabie Generalnym oraz CDiS SZ.

Wracając do samej tegorocznej konferencji, to ważnym spostrzeżeniem jest również to, że GlobState III w przypadku Polski zyskał patronaty z Ministerstwa Obrony Narodowej czy też Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Ukazując, iż zaplecze naukowe oraz analityczne winno kształtować procesy decyzyjne w kluczowych segmentach polskiego bezpieczeństwa oraz obronności. Z perspektywy wojskowej należy podkreślić, że konferencja GlobState III zyskała ważnego sojusznika w postaci Szefa Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych. Co więcej, to właśnie gen. Rajmund Andrzejczak wraz z amerykańskim gen. Frederick Hodges dyskutowali w panelu gości honorowych, tzw. keynote speakers.

To oni zauważali, że należy odejść od klasycznego postrzegania środowiska bezpieczeństwa i skupić swoją uwagę na zróżnicowanej gamie nowych wyzwań. Przyspieszając procesy niezbędne do reakcji na zaistniałe kryzysy czy też podchodząc o wiele dokładniej do kwestii interoperacyjności względem międzynarodowych działań. Trzeba podkreślić, że gen. Rajmund Andrzejczak, szef Sztabu Generalnego, mocno uwypuklił znaczenie budowania skutecznej strategii, odwołującej się do najważniejszych czynników politycznych i wojskowych, determinujących generalnie nasze możliwości efektywnego działania sił zbrojnych. Taka strategia, jego zdaniem to efekt nie tylko samej pracy analitycznej w wymiarze militarnym, ale również sprawne osadzenie jej w przestrzeni szerszej kultury strategicznej.

W toku swojego wystąpienia generał Andrzejczak zwrócił również uwagę na konieczność ciągłego inwestowania w siły zbrojne, co nader mocno powinno wybrzmiewać również mając na uwadze niestabilność naszego otoczenia oraz zapewne silne debaty w państwach NATO o możliwej potrzebie cięcia kosztów w związku z COVID-19. Warto zacytować generała Andrzejczaka, który powiedział, że „niezbędny jest rozwój zdolności, ale i rozwój już posiadanych, modernizacja istniejącego sprzętu, a także wprowadzanie i rozwijanie nowych technologii wojskowych poprzez wykorzystywanie robotyki, wszelkiego rodzaju nowoczesnych platform (załogowych i bezzałogowych), ciągłe budowanie i rozwijanie świadomości operacyjnej, rozwój Wojsk Specjalnych oraz Wojsk Obrony Terytorialnej. Co więcej, powyższe pozwoli na zapewnienie ciągłego panowania w powietrzu nad swoim terytorium, utrzymanie przewagi własnych na własnych wodach oraz ochronę infrastruktury krytycznej. Wszystko to będzie miało wpływ na postrzeganie Polski jako kraju z silnymi i nowoczesnymi siłami zbrojnymi, zdolnych do zapewnienia obrony państwa”.

Drugi z keynote speakerów, gen. Frederick Hodges, były dowódca US Army Europe, podkreślał konkretne wyzwania w sferze współdziałania polsko-amerykańskiego oraz szerzej natowskiego w Europie. Wskazując na cenne sugestie dotyczące niezbędnego usprawnienia pozyskiwania danych. Dotyczy to zarówno zmian technologicznych, których jesteśmy świadkami i do których musimy się szybko dostosować, ale też szerszego bazowania na wspólnocie natowskiej i partnerach spoza NATO w dzieleniu się swoimi cennymi spostrzeżeniami, analizami, etc. Generał dość mocno artykułował potrzebę dochodzenia do skutecznego poziomu interoperacyjności w zakresie międzynarodowych grup bojowych, które muszą szybko i efektywnie współdziałać ze sobą w trudnej przestrzeni. Nie zabrakło przy tym uwag dotykających problemu uzyskania odpowiedniego poziomu reagowania na kryzysy jeśli chodzi o szybkość podjęcia reakcji, ograniczenia problemów zbyt mocno rozbudowanego łańcucha dowodzenia mogącego przekładać się na problemy dowódców niższych szczebli. 

Trzeba podkreślić, że organizatorzy z CDiS SZ w sposób bardzo cenny dla naszej debaty o NATO i bezpieczeństwie starali się spojrzeć zgodnie z natowską zasadą 360 stopni. Stąd też, nie ograniczono się do spraw stricte z pewnym wycinkiem naszej części flanki wschodniej. Wręcz przeciwnie zauważyć należy, że spróbowano podjąć się diagnozy zmian geopolitycznych w XXI wieku, które oddziałują na środowisko bezpieczeństwa oraz środowisko operacyjne tu i teraz oraz w przyszłości. Wraz z partnerami spoza Polski dyskusje toczyły się chociażby jak będzie wyglądało środowisko bezpieczeństwa w świecie, poddanym presji pandemicznej COVID-19. Gdzie dla Polski, NATO, Stanów Zjednoczonych toczy się wielowymiarowa gra o utrzymanie zdolności obronnych i umiejętne dostosowanie się do wyzwań. Tym samym, oprócz twardej analizy geopolitycznej i geostrategicznej, uczestnicy przyglądali się trendom w zakresie szkolenia, w zakresie dostosowania do technologii kluczowych dla wojska i bezpieczeństwa niewojskowego. Gdzie na pierwsze miejsce wysunęły się chociażby zagrożenia w cyberprzestrzeni oraz na wyzwaniach związanych z użyciem nowych technologii na współczesnym i przyszłym polu walki.

Ciekawym wątkiem dyskusji było zobrazowanie flanki wschodniej NATO, niejako w jej maksymalistycznym wymiarze. Stąd jeden z paneli poświecono trzem punktom, tj. sprawie Arktyki i możliwości jej militarnego wykorzystania, kwestii ulokowania problemu sytuacji politycznej na Białorusi, jako strategicznej determinanty dla naszego bezpieczeństwa oraz kształtowania się relacji z Rosją, a na końcu również wskazania stanu relacji turecko-rosyjskich. Trzeba stwierdzić, że CDiS SZ tak sformatowało dyskusję, że znalazła się w niej przestrzeń do różnych perspektyw i ocen. Nawet tych najbardziej trudnych dla pewnej zastałej wizji relacji sojuszniczych, jak chociażby w przypadku faktycznej aktywności tureckiej we wschodniej części Morza Śródziemnego czy też w Górskim Karabachu.

Jako konkluzję może wskazać, że CDiS SZ zamierza iść dalej w kontynuowaniu cennego projektu badawczego oraz analitycznego. Już teraz zapowiadając prace, nad wspominaną książką pokonferencyjną, ale przede wszystkim ogłaszając, że za rok odbędzie się GlobState IV. Należy być przy tym jednego pewnym, tematów do rozmowy nie zabraknie, szczególnie, że już teraz widać, iż refleksja strategiczna to epicentrum prawdziwych zmian u naszych sojuszników, na czele ze Stanami Zjednoczonymi, ale też chociażby w kontekście funkcjonowania NATO. Stąd też Polska nie może pomijać tego rodzaju pracy analitycznej, a podwaliny dają chociażby tak cenne inicjatywy jak GlobState czy NUP 2X35.

Zaś na koniec, dla tych, którzy nie mogli w tym roku bezpośrednio uczestniczyć, kilka istotnych faktów obrazujących GlobState III.

Dyskusja objęła tematy:

• Przyszłe środowisko bezpieczeństwa i środowisko operacyjne z perspektywy wschodniej flanki NATO. 
• Zmiany geopolityczne w XXI wieku. 
• Środowisko bezpieczeństwa w świecie postpandemicznym. 
• Działania i zagrożenia w cyberprzestrzeni. 
• Wyzwania związane z użyciem nowych technologii na współczesnym polu walki. 
• Zasady sztuki operacyjnej w teorii i praktyce. 
• Operacje połączone a operacje wielodomenowe. 
• Metodyka prowadzenia analiz środowiska bezpieczeństwa. 
• Przywództwo wojskowe w przyszłości. 

Patronat honorowy nad konferencją objęli Minister Obrony Narodowej i Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, natomiast partnerami strategicznymi byli: Sztab Generalny WP, NATO Allied Command Transformation (Norfolk, USA), Naval Postgraduate School (Monterey, USA), Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Grupa Defence24 i fundacja „Strategy & Future”.