Współpraca Polski i Chin wchodzi w nowy etap [OPINIA]

Chiny od kilkunastu lat, w zasadzie od czasu ogłoszenia przez Xi Jinpinga koncepcji Pasa i Szlaku oraz inicjatywy 16+1, starają się wejść z inwestycjami i produktami na rynek europejski. Ta strategia została zaburzona najpierw w wyniku pandemii, a później przez rozpoczęcie przez Federację Rosyjską pełnowymiarowej wojny na Ukrainie.

Polska w chińskim planie zajmowała szczególne miejsce (i widać, że nadal je posiada) jako partnera, bez którego takie działania nie zostaną w pełni osiągnięte. Czy zatem Polska przystępując do wspólnych interesów z Chinami zdradza w jakikolwiek sposób Zachód? Gdyby taką tezę założyć, to tak naprawdę należałoby skrytykować resztę państw demokratycznych, na czele ze Stanami Zjednoczonymi, które nadal są czołowym partnerem gospodarczym Pekinu. Stąd też nie należy automatycznie demonizować takich relacji, które są też niezbędne, chociażby ze względu na naszą gospodarkę.

Prezydent RP pozytywnie ocenił całość wizyty oraz rozmowy z Xi Jinpingiem, które trwały kilka godzin. „Omówiliśmy wszystkie kwestie związane z naszą współpracą, poczynając od kwestii gospodarczych, poprzez kwestie polityczne i wreszcie poprzez najistotniejsze dziś – związane z bezpieczeństwem. W szczegółach omówiłem sytuację bezpieczeństwa, przekazałem ją panu przewodniczącemu ChRL – przede wszystkim w formacie spotkania w cztery oczy – jakie jest nasze stanowisko, nasze doświadczenia, przede wszystkim związane z rosyjską agresją na Ukrainę i hybrydowym atakiem Białorusi na polską granicę. Mówiłem o tragedii, jaką przeżyliśmy w związku z zamordowaniem na granicy polskiego żołnierza” – stwierdził prezydent Andrzej Duda.

Dodał, że te kwestie były poruszane w kontekście dwustronnych relacji, a także realizacji chińskiej idei Pasa i Szlaku. „Z założenia Polska miała być partnerem Chin, takim oknem dla Chin na nasz region i całą UE. To właśnie do nas wprost z Chengdu biegną linie kolejowe. Jeden z tych szlaków kolejowych biegnie przez Ukrainę, jest zakłócony przez trwającą wojnę, a drugi przez Białoruś. Ten atak hybrydowy na naszą granicę mocno wpływa na możliwości wymiany handlowej i zaburza ideę Pasa i Szlaku” – powiedział prezydent.

Jak przekazał, jego rozmowy z przywódcą ChRL dotyczyły też współpracy gospodarczej, w tym wzrostu inwestycji chińskich w Polsce. „Myślimy o inwestycjach związanych z nowoczesnymi technologiami. Podpisano porozumienia dotyczące współpracy w zakresie technologicznym i inwestycyjnym, także w zakresie otwarcia chińskiego rynku na polskie produkty rolne” – dodał prezydent.

Strategiczne partnerstwo polsko-chińskie

To, co jednak najbardziej istotne, to fakt, że podczas wizyty oba państwa zdecydowały się zacieśnić współpracę w szeregu różnych dziedzin. Kwestia wiz to jedynie mały promil. Jak można przeczytać w podpisanym 25 czerwca_„Planie działania na rzecz wzmocnienia wszechstronnego partnerstwa strategicznego między Rzecząpospolitą Polską a Chińską Republiką Ludową (2024–2027)”_ wspólne działania mają się skupić na kilku dziedzinach.

Gospodarka inwestycje i handel:

• promocja zrównoważonego partnerstwa i pogłębienie współpracy dwustronnej, poprawa wzajemnego dostępu do rynków i przeciwdziałanie nierównowadze handlowej;
• utworzenie spólnych grup roboczych wspierających handel i inwestycje;
• uproszczenie eksportu polskich produktów do Chin, zapewnienie bezpieczeństwa importowanej żywności, promocja uruchomienia szybkiego eksportu polskich produktów rolnych etc.;
• wzajemne wsparcie współpracy między agencjami handlowymi i inwestycyjnymi takimi jak Polska Agencja Inwestycji i Handlu i Chińska Rada Promocji Handlu Międzynarodowego, a także poprawa otoczenia inwestycyjnego;
• poprawa współpracy w kontekście patentów, własności intelektualnej oraz jej ochrony.

Sieć połączeń:

• pogłębienie współpracy w sektorze kolejowym, promowanie połączeń i interoperacyjności pomiędzy Azją a Europą;
• poprawa transportu morskiego na wzór Chińsko-Polskiego Towarzystwa Okrętowego S.A.;
• dalszy rozwój współpracy w celu ułatwienia działania łańcuchów dostaw na linii Polska-Chiny i UE-Chiny;
• wola na aktualizację umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej o cywilnym transporcie lotniczym w celu poprawy połączeń oraz zapewniając uczciwą konkurencję.

Nauka, technologia i zielony rozwój:

• wykorzystanie polsko–chińskiego międzyrządowego Komitetu ds. współpracy naukowej i technologicznej do wspierania instytucji naukowo–badawczych, uniwersytetów i przedsiębiorstw z obu krajów dążących do pogłębiania współpracy naukowo–badawczej;
• obie strony uznają status Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz zapewniają wzmocnienie współpracy w redukcji emisji gazów cieplarnianych;
• zobowiązanie do wzmocnienia wymiany w dziedzinie badań nad zmianami klimatu i ochroną środowiska;
• współpraca w obszarach przetwarzania odpadów, recyklingu, biogazów, odporności gospodarki na zmiany klimatyczne etc.;
• wzmocnienie współpracy w zielonych obszarach gospodarki, niskoemisyjnych źródłach energii oraz OZE.

Wymiana międzyludzka:

• wola wzmocnienia wymiany między artystami, ekspertami, naukowcami i instytucjami kulturalnymi z obu krajów, sportu, a także wzmocnienia wymiany i wzajemnego uczenia się między obydwoma społeczeństwami;
• wdrożenie protokołu Protokołu o współpracy kulturalnej i przygotowanie kolejnego na najbliższe lata;
• wzmocnienie współpracy szkolnictwa wyższego;
• popieranie wzajemnej promocji języka i kultury, w tym do wzmocnienia wymiany między nauczycielami języków, stworzenia pierwszego kompleksowego słownika polsko–chińskiego i chińsko–polskiego oraz promowania przyjaznej wymiany między młodzieżą;
• ożywienie współpracy gospodarczej w zakresie turystyki;
• usprawnienie ruchu wizowego;
• współpraca na poziomie samorządowym.

Jednym z ważnych kroków, które już zostały podjęte, było zniesienie zakazu importu drobiu z Polski do Chin, co napisał w minioną środę ambasador Polski w Chinach Jakub Kumoch.

Wojna polsko-polska zaburza dyplomację

Wizyty oraz podpisane umowy pokazują, że rzeczywiście spotkanie prezydenta RP z chińskim przywódcą przyniosło szereg najróżniejszych deklaracji oraz zapewnień o współpracy w wielu domenach. Niemniej w Polsce została ona przez pewne środowiska odebrana jako zdrada Zachodu, rozmawianie z sojusznikiem Putina czy szkodliwe układy z dyktatorem.

Ciekawym jest, że podobne oskarżenia nie pojawiały się przy okazji spotkań innych przywódców z Xi Jinpingiem w ostatnich miesiącach: Emmanuelem Macronem, Olafem Scholzem czy Ursulą von der Leyen. Jest to błędne podejście, że sami staramy się ograniczać naszą sprawczość, gdzie same Chiny widzą w nas „strategicznego partnera”, a my umniejszamy swojej roli. Oskarżenia te są o tyle niezrozumiałe, że wizyta była w pełni uzgodniona z polskim rządem, co potwierdził premier Donald Tusk.

„Wysłaliśmy prezydentowi szczegółowe rekomendacje przed wizytą, co z punktu widzenia rządu, co jest w interesie Polski. Prezydent robił wszystko, by do chińskich partnerów dotarły informacje, czego Polska oczekuje, np. jeśli chodzi o możliwy wpływ Chin na zachowanie się Białorusi” – powiedział Tusk.

Powtórzył, że jest „bardzo usatysfakcjonowany działaniami prezydenta Dudy”. Szef rządu zauważył też, że „lepiej mieć z takim państwem jak Chiny jak najlepsze relacje, a nie jak najgorsze, z oczywistych względów”.

Istotne były również rozmowy w kontekście Białorusi, które zostały poruszone przez prezydenta Andrzeja Dudę w rozmowach z Xi Jinpingiem, w tym prawdopodobnie kwestia Małaszewicz, czyli jedynego otwartego nadal przejścia kolejowego między Polską a Białorusią, przez które przejeżdżają transporty z Chin do Europy. „Istotne jest (jego) zabezpieczenie” – ocenił prof. Góralczyk w rozmowie z PAP.

Pytany o rozmowy dotyczące wojny w Ukrainie, ekspert powiedział, że „dopóki ta wojna trwa, to – jak wynika to z wypowiedzi naszego prezydenta – nie służy to naszym bilateralnym stosunkom z Chinami”. „Po stronie chińskiej jest to bardziej skomplikowana gra, bo dotyczy w mniejszym stopniu Ukrainy, a w większym stopniu Rosji. Do tego dochodzi rozgrywka największa na globie, czyli tężejące relacje amerykańsko-chińskie. Do wyborów USA w listopadzie tego roku nic tu się nie zmieni” – przewidywał rozmówca.

Uważać na zatruty owoc

W interesach z Chinami należy również zachować stosowny umiar. Uzależnienie gospodarcze od Pekinu może nieść za sobą niekorzystne konsekwencje. Z takimi problemami zmagają się cały czas Stany Zjednoczone, ale też Niemcy. Są też państwa jeszcze bardziej zależne od chińskich inwestycji jak Węgry. Niemniej w przypadku Polski, na ten moment, chińskich inwestycji na rynku jest niewiele. Tym samym Polska posiada pewien margines, gdzie takie zacieśnienie współpracy może zostać zawiązane. W szczególności, jeśli mowa o naszym eksporcie do Państwa Środka. Natomiast państwo polskie rzeczywiście może skorzystać na współpracy naukowej, w obszarze zielonej energii czy w ramach poprawy wymiany handlowej.