Rosyjska gra w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Czy Putin zostanie zablokowany? [KOMENTARZ]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Jak informuje „Ukraińska Prawda" 24 lutego 2023 roku odbędzie się specjalna sesja Rady Bezpieczeństwa ONZ dotycząca rosyjskiej frontalnej inwazji przeciwko Ukrainie. Chociaż Ukraina nie jest członkiem stałym RB ONZ to jej przedstawiciele mają być zaproszeni na obrady – w jakim dokładnie charakterze oraz formie nie podano publicznie ze względów bezpieczeństwa. Przez Zgromadzenie Ogólne ONZ przeszły kolejne rezolucje potępiające rosyjską agresję. Rząd Ukrainy planuje do końca lutego 2023 roku zorganizować szczyt pokojowy z udziałem sekretarza generalnego ONZ Antonio Guterresa jako mediatora.

Szkopuł w tym, że członkostwo Moskwy w RB ONZ jest dla niej tym przysłowiowym „butem wsadzonym w drzwi". Izolacja międzynarodowa nie może być pełna w ramach reperkusji za zbrodniczą politykę skoro Rosja zasiada w najważniejszym międzynarodowym organie dotyczącym spraw bezpieczeństwa świata. Nawet jeżeli uznamy pewną fasadowość tej instytucji to i tak jest to znaczące forum, na którym mogą prezentować wojenną propagandę oraz lobbować w innych państwach swoją wizję „specjalnej operacji wojskowej" opierając się o siłę głosu w ONZ. Co ciekawe, istotą działania Rady Bezpieczeństwa ONZ jest „odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie".

W skład Rady Bezpieczeństwa wchodzą obecnie jako członkowie stali: Chiny, Francja, Rosja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania. Z tego grona realną determinację do wspierania walczącej Ukrainy wykazały tylko USA oraz Albion. Chiny puszczają geopolityczne oko do Rosji, utrzymując od wojny na Ukrainie bezpieczny dystans w swoim interesie (wspierają Moskwę, ale w sposób ograniczony). Francję można wszelako scharakteryzować jako „chybotliwą", wspiera Kijów, nie blokuje działań NATO, aczkolwiek Macron choćby bezsensownymi telefonami do Putina pokazał, że Paryżowi bliżej do Moskwy niż byśmy tego oczekiwali. Członkowie stali mają możliwość sprzeciwu, czyli prawo weta i mogą „zerwać" rezolucję. Już samo to powoduje, że Rosja z RB ONZ wydaje się być nieusuwalna. Nie zerwałaby głosowania nad swoim wyrzuceniem? To natomiast spekulacja, gdyby istniało prawo o wyrzuceniu członków stałych przez głosowanie większościowe – geopolitycznie byłoby to wątpliwe do przeprowadzenia, ale prawnie możliwe. Problem w tym, że takiej możliwości nie ma. Co ciekawe, państwo może utracić swoje prawa i przywileje członka ONZ, ale „na zalecenie Rady Bezpieczeństwa". Kwadratura koła. Członkowie stali oraz niestali RB ONZ mogą potępiać Rosję, ale prawne instrumentarium w teorii nie pozwala im Rosji wyrzucić. Jest to pokłosiem „owocu z zatrutego drzewa", czyli włączeniem Józefa Stalina do ustanawiania powojennego światowego ładu. Decyzja o ustanowieniu pięciu członków stałych Rady Bezpieczeństwa zapadła podczas Konferencji w San Francisco w 1945 roku. Podczas II Wojny Światowej właśnie te kraje stanowiły główne siły alianckie – zaliczono do tego grona ZSRR zapominając, iż w latach 1939-1941 Stalin był wojennym sojusznikiem Adolfa Hitlera. Ta geopolityczna amnezja pokutuje w XXI wieku. Ten stan można zmienić w zasadzie tylko przy pomocy „nowelizacji" Karty Narodów Zjednoczonych, ale na to zgodę musi wyrazić Rosja. Joe Biden zaproponował dodanie nowych stałych członków do RB, którzy reprezentowaliby Amerykę Łacińską, Afrykę i Karaiby, ale tutaj także na drodze ma stać weto Rosji (a także innych stałych członków).

Kij w rosyjskie mrowisko wsadził w zeszłym roku dr Thomas D. Grant, wykładowca prawa w Cambridge. W swojej analizie stwierdził mianowicie, że Rosję w RB ONZ może zastąpić Ukraina. Dlaczego?

„Siedzibę ZSRR (w 1945 r. nie było Rosji, a ZSRR) od grudnia 1991 r. obsadzają przedstawiciele Federacji Rosyjskiej. Tekst art. 23 ust. 1 Karty Narodów Zjednoczonych nie zmienił się od tego czasu. Międzynarodowi prawnicy często opisują ten stan rzeczy jako powstały automatycznie. Jednak tak się nie stało. Pełnomocnik rosyjski zajął siedzibę ZSRR „z automatu". Porozumienie, zarówno milczące, jak i wyraźne, stanowiło część ogólnego pokojowego przejścia do nowego porządku politycznego w Rosji i w dużej mierze bezproblemowego dziedziczenia przez Rosję szerokiego wachlarza sowieckich praw, przywilejów i aktywów. Możliwy był jednak inny wynik. Według stanu na grudzień 1991 r., chociaż nikt wówczas nie rozważał takiej możliwości: dwóch członków ONZ poza Rosją w zasadzie nadawało się również do obsadzenia miejsca w Radzie Bezpieczeństwa ZSRR. Ukraina i Białoruś były republikami związkowymi ZSRR — i obie były także „pierwotnymi członkami" ONZ, tj. państwami założycielskimi. Żaden inny członek ONZ nie miał ani nie ma tych cech, które wynegocjowano w Jałcie i zaakceptowano w San Francisco w 1945 r. – obie miały status Republiki Związkowej w byłym ZSRR i byli pierwotnymi członkami ONZ. Ale jedna z nich, Białoruś, od lutego 2022 r. pomaga Rosji w agresji na Ukrainę, dyskwalifikując się w ten sposób. Pozostawia to Ukrainę jako jedynego pierwotnego członka ONZ, który pozostał wierny zasadom tej organizacji, a także był częścią składową ZSRR. Ma zatem wiarygodne pretensje do siedziby ZSRR" – pisze dr Grant. Przypomnijmy, że w grudniu Ukraina wykorzystała ten argument na forum ONZ stwierdzając, że Rosja do RB ONZ dostała się z naruszeniem prawa międzynarodowego. Szef ukraińskiej dyplomacji podkreślił, że naruszono punkt 2. artykułu 4. statutu ONZ. Pojawiło się pytanie dlaczego Czechy i Słowacja przechodziły weryfikację po rozpadzie Czechosłowacji a Rosja nie przechodziła jej po rozpadzie ZSRR? Z pomniejszych sukcesów w ONZ udało się przekonać Zgromadzenie Ogólne ONZ do zawieszenia Rosji w prawach członka Rady Praw Człowieka.

W USA, w mediach oraz świecie akademickim, trwa ożywiona dyskusja w jaki sposób zniwelować wpływy Moskwy w RB ONZ. Kongresmeni Steve Cohen (Partia Demokratyczna) i Joe Wilson (Partia Republikańska) przedstawili rezolucję, która wzywa prezydenta USA Joe Bidena do "ograniczenia przywilejów Rosji w Radzie Bezpieczeństwa ONZ".

Jak podała „Rzeczpospolita" Rosja planuje w lutym także swoją sesję, na której chce omówić „kwestie perspektyw pokojowego zakończenia konfliktu na Ukrainie". Sesja ma być planowana na 8 lutego 2023 roku.