[Ankieta wyborcza] Partia Razem o bezpieczeństwie i obronności

Siły zbrojne

1. Czy przewidują Państwo wprowadzenie zmian priorytetów modernizacji technicznej Sił Zbrojnych w stosunku do obecnego Planu Modernizacji Technicznej?  Jeżeli tak, prosimy o opisanie zmian.

Nie planujemy.

2. Jakie nakłady powinna według Państwa przeznaczać na obronę Polska? Czy powinny one się plasować na poziomie 2% PKB zalecanym przez NATO i wprowadzonym od 2016 roku, bądź też powyżej lub poniżej tego poziomu?

Wydatki na poziomie 2% PKB to więcej niż wydaje większość krajów NATO i utrzymanie tego poziomu powinno być wystarczające.

3. Kryzys na Ukrainie i zmiana w środowisku bezpieczeństwa unaoczniły znaczenie systemu rezerw osobowych sił zbrojnych. Czy i w jaki sposób zamierzają państwo dążyć do wzmocnienia systemu rezerw polskiej armii oraz budowy systemu obrony terytorialnej? Czy w związku z tym konieczne jest przywrócenie poboru powszechnego bądź umożliwienie pełnego przeszkolenia wojskowego dla ochotników?

Nie ma potrzeby ogłaszania poboru powszechnego w obecnej sytuacji. W przypadku wojny lub innego zagrożenia o podobnej skali pobór powszechny i tak może być przywrócony na podstawie istniejących przepisów. Nie jest zasadnym na chwilę obecna robienie tego prewencyjnie ze względu na brak zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Dobrze wyszkolona, wyposażona i zaopatrzona armia zawodowa może sprostać obecnym wyzwaniom.

Odnośnie ochotników, mogą oni już teraz organizować się w wybranych przez siebie organizacjach pozarządowych. Państwo natomiast powinno stworzyć jasne i zgodne z obowiązującym prawem zasady, na jakich potencjalna współpraca z takimi organizacjami pozarządowymi może się układać. Organizacje takie powinny podlegać kontroli odpowiednich ministerstw na zasadach ogólnych. Osoby i organizacje te nie powinny mieć dostępu do broni palnej (innego niż na ogólnych zasadach obowiązujących wszystkich obywateli), gdyż monopol na stosowanie siły leży tylko i wyłącznie w zakresie funkcji państwa i jego funkcjonariuszy.

4. Czy zamierzają Państwo wprowadzać zmiany w obecnej strukturze Sił Zbrojnych,  w tym w dyslokacji jednostek bądź systemie dowodzenia i kierowania SZ RP? Jeżeli tak, prosimy o opisanie planowanych zmian.

Nie planujemy zmian w dyslokacji jednostek ani systemie dowodzenia, natomiast uważamy, że Siły Zbrojne powinny bardziej zadbać o los szeregowych żołnierzy i ich reprezentację pracowniczą. Pieniądze na nowy sprzęt są potrzebne, ale nie można ich pozyskiwać kosztem pracy i uprawnień emerytalnych szeregowych żołnierzy.

5. Czy system i proces pozyskiwania zdolności bojowych przez Siły Zbrojne powinien być zmieniony?

Na chwilę bieżącą nie widzimy potrzeby zmiany. 

Przemysł zbrojeniowy

6. Jaką rolę według Państwa powinien odgrywać przemysł zbrojeniowy w systemie bezpieczeństwa kraju? W jakim zakresie rynek zamówień obronnych powinien być objęty regulacjami ograniczającymi dostęp dla podmiotów zewnętrznych, np. z uwagi na ochronę podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa?

Przemysł zbrojeniowy może i powinien odgrywać istotną rolę w spełnianiu wyznaczonego państwu przez Konstytucję RP zadania prowadzenia polityki pełnego, produktywnego zatrudnienia. Ponadto nadmierne poleganie na zagranicznych producentach sprzętu uzależnia bezpieczeństwo kraju od zmiennej sytuacji geopolitycznej, dlatego należy zapewnić, że w przypadku zakupu sprzętu z zewnątrz nastąpił transfer do Polski technologii i wiedzy umożliwiającej utrzymywanie go w stanie sprawności bojowej, jednocześnie tworzący nowe miejsca pracy.

Ponadto sprzedaż czy dostarczenie przez Polskę sprzętu wojskowego do innych krajów lub grup powinno się odbywać z pełnym poszanowaniem Międzynarodowego Traktatu o Handlu Bronią, którego Polska jest stroną. Traktat ten ma na celu zapewnienie najwyższego standardu regulacji handlu bronią konwencjonalną oraz przeciwdziałanie nielegalnemu i nieodpowiedzialnemu handlowi tą bronią. W szczególności Artykuł 6 Traktatu mówi o zakazie eksportu broni do miejsc, gdzie jest ona używana w celu popełnienia zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych. W pozostałych przypadkach, na podstawie Artykułu 7, państwa strony maja obowiązek przeprowadzenia oceny ryzyka czy potencjalny eksport broni nie przyczyni się do popełnienia poważnych naruszę praw człowieka lub naruszeń międzynarodowego prawa konfliktów zbrojnych z użyciem tej broni. Jeśli miałoby to miejsce kraj eksportujący zobowiązany jest, przed autoryzacja takiego eksportu, wprowadzić działania ograniczające te negatywne skutki. Jeśli działania takie nie są możliwie do wprowadzenia albo ich wprowadzenie okaże się nieskuteczne, kraj ten powinien odmówić autoryzacji. Na podstawie Artykułu 11 Traktatu państwa strony maja także obowiązek podejmowania szeregu działań w celu zapewnienia, że broń nie dostanie się w niepowołane ręce innych państw lub grup, które nie powinny być jej odbiorcami.

7. Jaka powinna być rola offsetu w systemie i procesie zakupów sprzętu i uzbrojenia dla sił zbrojnych, w kontekście wsparcia przemysłu zbrojeniowego? Czy powinien on pozostawać w gestii Ministerstwa Obrony Narodowej, czy też innych resortów?

Offsetem nadal powinno zajmować się MON, ale aby upewnić się, że założenia offsetu faktycznie doprowadzą do utworzenia w Polsce powinno ono blisko współpracować z Ministerstwem Gospodarki.

8. Do chwili obecnej zakończono proces konsolidacji państwowych podmiotów przemysłu obronnego. Czy zamierzają Państwo wprowadzać strukturalne (instytucjonalne) zmiany w przemyśle obronnym bądź w systemie zakupów sprzętu wojskowego i uzbrojenia dla Sił Zbrojnych RP?

Na chwilę bieżącą nie mamy planów wprowadzania zmian strukturalnych w przemyśle obronnym.

Bezpieczeństwo międzynarodowe

9. Jakie powinny być według Państwa główne cele Polski na szczyt NATO w 2016 roku i jakie działania należy podjąć, aby podczas szczytu zostały zrealizowane postulaty istotne dla bezpieczeństwa RP?

Najbardziej palącymi kwestiami na rok 2016 będą zapewnie rozwiązanie konfliktu na Ukrainie, konfliktu w Syrii oraz problemu Państwa Islamskiego w Syrii i Iraku.

10. Jakie obszary stosunków międzynarodowych uznają Państwo za kluczowe dla realizacji interesów bezpieczeństwa Polski (zarówno w wymiarze regionalnym, jak i np. transatlantyckim)? Prosimy o wskazanie, jakie powinny być według Państwa główne kierunki i sposoby realizacji polskiej polityki zagranicznej w zakresie bezpieczeństwa.

To pytanie jest złożone i aktualnie partia Razem nie ma wypracowanej końcowej wersji szczegółowej polityki w tym zakresie. Zasadniczo skłaniamy się ku opracowaniu wspólnej polityki bezpieczeństwa na poziomie Unii Europejskiej.

11. Czy i w jaki sposób Polska powinna się angażować w rozwiązywanie konfliktów poza obszarem traktatowym NATO, jak konflikt na Ukrainie czy kryzys związany z napływem uchodźców do Europy? Czy Polska powinna zwiększyć zaangażowanie w misje stabilizacyjne, np. pod egidą ONZ – jeśli tak, pod jakimi warunkami?

Polska ma wynikający z Karty Narodów Zjednoczonych obowiązek wspierać działania ONZ na rzecz bezpieczeństwa międzynarodowego. Dotyczy to także uczestniczenia w misjach pokojowych ONZ lub innych wspólnych działaniach międzynarodowych na rzecz bezpieczeństwa i pokoju.
Jednocześnie Partia Razem zwraca uwagę na fakt, że zgodnie z obowiązującym prawem międzynarodowym użycie siły w stosunkach międzynarodowych (poza sytuacją samoobrony) jest dozwolone jedynie na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ na podstawie Rozdziału VII Karty NZ. Polska nie będzie brać udziału w działaniach zbrojnych bez autoryzacji użycia siły przez RB ONZ (takich jak inwazja na Irak, będąca naruszeniem prawa międzynarodowego).
Odnośnie kryzysu uchodźczego Polska ma prawny obowiązek przyjęcia osób, które potrzebują ochrony międzynarodowej na podstawie Konwencji Genewskiej dotyczącej Statusu Uchodźców oraz prawodawstwa Unii Europejskiej (np. Dyrektywa 2011/95/EU; Regulacja Dublin II etc.) które jest prawnie wiążące w Polsce.

12. Jakie według Państwa powinny być główne priorytety zaangażowania Polski w Unii Europejskiej w kwestiach bezpieczeństwa?

Zasadniczo Polska powinna dążyć do większej integracji europejskiej na polu bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, w celu zapewnienia zdolności szybkiego reagowania na kryzysy zarówno natury humanitarnej (zwiększony napływ uchodźców z Południa) jak i militarnej bądź krypto-militarnej (konflikt na Ukrainie i rozszerzenie działań Rosji w tym rejonie).

Bezpieczeństwo wewnętrzne i służby specjalne

13. Czy przewidują Państwo zmiany strukturalne w Policji i Straży Granicznej w związku z kryzysem imigracyjnym oraz sytuacją na Ukrainie? Czy według Państwa potrzebna jest zmiana modelu funkcjonowania Straży Granicznej – w chwili obecnej formacji o charakterze policyjnym?

Nie widzimy takiej potrzeby.

14. Czy według Państwa pożądane są zmiany zakresu uprawnień formacji policyjnych i służb specjalnych, w tym również w zakresie gromadzenia informacji wywiadowczych?

Tak, są one potrzebne. Obecne pewne aspekty uprawnień służb specjalnych oraz praktyka ich stosowania nie są zgodne ze standardami przewidzianymi przez Artykuł 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) oraz Artykuł 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z uwagi na fakt, że w niektórych przypadkach działania służb specjalnych nie podlegają wystarczającej kontroli sądowej i nadzorowi cywilnemu. Dla przykładu, polskie służby specjalne dysponują oprogramowaniem pozwalającym na inwigilację obywateli bez kontroli sądowej (dostarczanym przez włoską firmę Hacking Team, co ujawnił wyciek wewnętrznych danych tej firmy). Zakres, w jakim są one stosowane oraz stosowane procedury nie są publicznie dostępne.

15. Czy przewidują Państwo wprowadzenie zmian w strukturze i podległości polskich służb wywiadowczych jak i kontrwywiadowczych (zarówno cywilnych, jak i wojskowych)? W jaki sposób powinny być reformowane polskie służby specjalne?

Jak powyżej, konieczne jest zwiększenie cywilnego, niezależnego nadzoru nad służbami specjalnymi, niezależnego od aktualnie urzędującej partii politycznej. Służby specjalne muszą mieć gwarancję tego, że nie będą wykorzystane przez polityków do doraźnej korzyści, ale jednocześnie świadomość tego, że znajdują się pod nadzorem cywilnym i przekroczenia ich kompetencji naruszające obowiązujące prawo, takie jak udostępnianie zagranicznym służbom specjalnych więzień, w których dochodzi do naruszenia Artykułu 3, 5, 6 i 7 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zaowocują dochodzeniem kryminalnym i w razie ustalenia winy ukaraniem osób odpowiedzialnych, niezależnie od ich stanowiska w służbach specjalnych czy w administracji rządowej.

Wymiar polityczno-militarny i nadzór nad służbami specjalnymi

16. Czy Państwa zdaniem politycy mają wystarczające narzędzia do realizacji cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi i służbami specjalnymi?

Nie mając dostępu do danych opatrzonych klauzulą tajności trudno powiedzieć. Istotnym jest nie tylko to, aby politycy mieli kontrolę nad służbami specjalnymi, ale żeby siły specjalne podlegały niezależnej kontroli przez niezawisłe sądy. Niezbędne jest zabezpieczenie Polski przed potencjałem do nadużyć służb specjalnych przez aktualnie znajdujący się u władzy rząd, co jest sprzeczne z wszelkimi ideałami państwa demokratycznego.

17. Czy w Państwa opinii potrzebne są zmiany strukturalne i proceduralne w zakresie cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi i służbami specjalnymi?

Tak. O ile cywilna kontrola nad siłami zbrojnymi nie zdaje się prezentować specjalnych problemów, o tyle brak cywilnego nadzoru nad służbami specjalnymi doprowadził do sytuacji, w której w Polsce dochodziło do rażących naruszeń praw człowieka w zamian za korzyści majątkowe. Konieczne jest zapewnienie niezależnej od rządu i służb specjalnych kontroli nad ich działaniami, a także szerszego udostępniania zainteresowanym stronom, takimi jak organizacje pozarządowe czy media informacji o tym, na jak szeroką skalę zakrojona jest masowa obserwacja obywateli prowadzona w celu walki z terroryzmem, ilu zamachom faktycznie ona zapobiegła etc., przy czym dane te muszą podlegać weryfikacji przez niezawisłe, przeznaczone do tego celu organy sądownictwa, aby upewnić się, że są zgodne z prawdą i że nie dochodzi do żadnych naruszeń prawa krajowego i międzynarodowego.

18. Jaka powinna być rola Sejmu i sektora pozarządowego w tym zakresie?

Nadzór nad służbami specjalnymi w kwestiach objętych klauzulą tajności powinien być prowadzony przez komisje parlamentarne, w skład których powinni przedstawiciele wszystkich partii reprezentowanych w Sejmie. Należy również zapewnić większą współpracę służb mundurowych z sektorem pozarządowym, tak aby spełniały one swoje obowiązki wynikające z ustawy o dostępie do danych publicznych. Aktualnie próby pozyskania przez Fundację Panoptykon informacji od ABW o współpracy z NSA w ramach ujawnionych przez Edwarda Snowdena programów powszechnej inwigilacji obywateli spotkały się z odmową podtrzymaną przez sąd. W demokratycznym państwie prawa tajna policja nie powinna być wyłączona z zakresu jego obowiązywania, a wagę zadań takich jak walka z terroryzmem należy położyć na szali z prawem obywateli do prywatności, ujętym w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Decyzji o tym, jak daleko może pójść ingerencja tajnych służb w prywatność obywateli nie mogą podejmować tylko i wyłącznie zainteresowane tym tajne służby, wiedzę o tym powinno posiadać również społeczeństwo udzielające służbom mandatu do funkcjonowania.