Rozpacz w Rosji: "niebieskie ludziki" i łapanka na wojnę

Obwód Iwanowski to jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej w Centralnym Okręgu Federalnym. Co prawda leży na zachodnich terenach między Wołgą a Klaźmą i w tej zamożniejszej części Rosji, to boryka się z podobnymi patologiami jak głęboka rosyjska prowincja, czyli „głubinka”. Alkoholizm i bezrobocie dotykają także ten region. W Iwanowie zaczęli znikać ludzie.

Kontrakt na słupa

Sprawie przyjrzał się serwis dziennikarzy śledczy „Verstka”. „Scenariusz zaginięć ludzi jest podobny: mężczyźni (…) znikają (…) nieznani ludzie przychodzą do nich i gdzieś zabierają. Według krewnych większość porwanych nie miała stałej pracy, często pili. Niektórzy nie mieli nawet własnego telefonu (…). W tym samym czasie, jak mówią krewni zaginionych mężczyzn, podpisują umowy z Ministerstwem Obrony Rosji” – raportuje serwis.

Zaginieni mężczyźni mają za sobą podobną historię. Pracowali wyłącznie sezonowo albo tymczasowo, czasem w ogóle, nadużywali alkoholu, są w średnim wieku. Nagle do drzwi ich mieszkań, czy raczej chat, albo w drodze do tymczasowej pracy, spotykają grupę funkcjonariuszy pozbawionych oznaczeń, którzy porywają ich oraz zmuszają do podpisania kontraktu na udział w tzw. Specjalnej Operacji Wojskowej, czyli okupacji Ukrainy. Nie do końca wiadomo czy grupy łapaczy są „państwowe” czy „mafijne”, albo – jedne i drugie, ponieważ w sąsiednim regionie podobny proceder przypomina pożyczki na słupa. Bezrobotny alkoholik w średnim wieku jest zmuszany do stawienia się w wojenkomacie. Aby otrzymać dodatek za podpisanie kontraktu wcześniej „funkcjonariusze” pomagają mu założyć konto w banku do którego mają dostęp. Pieniądze wyparowują, a „ochotnik” niedługo później siedzi w okopie.

Część rodzin zgłasza sprawę na policję, ale ta odsyła ich, aby „szli do wojska”, ponieważ kontraktowi żołnierze podlegają pod wojskową jurysdykcję. Część krewnych uważa, że stoją za tym państwowe służby. „Bo skąd mają listę kogo porywać?” – pyta retorycznie krewny jednego z zaginionych. W grę może wchodzić także zazdrość o pieniądze za podpisany kontrakt, ponieważ w Rosji jest wiele przypadków, iż z przyczyn finansowych sami krewni wysyłają swoich bliskich na wojnę. Choć benefity za śmierć bliskiej osoby bardzo często mają wymiar wyłącznie prezentu w postaci sprzętu kuchennego, a czasem taniego jedzenia, a nie pieniędzy, to mimo wszystko w rosyjskich mediach wiele jest historii, gdzie to rodzina przymuszała krewnego do zaciągania się na wojnę. Szansa, że akurat oni dostaną pieniądze zapisane w kontrakcie powoduje, że to same rodziny wypychają bliski na wojnę. Są też odmienne historie.

W Rosji znany jest także inny rodzaj fortelu rekrutacji wojennej. Jak wspomina na łamach „Verstki” jedna z żon, których bliski zaginął, do ich wioski przyjechał biznesmen „czerwonym samochodem”. Proponował lokalnym mężczyznom intratną pracę w Biełgorodzie. Mąż Mariny się zgłosił i słuch po nim zaginął. Zaczęła zgłaszać tę sprawę, gdzie się dało. Policja przyszła do jej domu i stwierdziła, że mąż nie zaginął, bo jest żołnierzem na Ukrainie. Zastraszono ją, by nie poruszała tego tematu. Bardziej zdeterminowana była córka innego mężczyzny z podobną historią. Jej udało się nawet wymusić na dowództwie by dostała kopię umowy wojskowej swego ojca. Córka sugeruje, że pieniądze trafiły na konto innej osoby. Jeden z mężczyzn opisał proceder jako „porwanie” i przyznał, że był torturowany, by podpisywał dokumenty, które mu wręczono. Materiały wideo dotyczących powyższych historii „na wniosek Prokuratury Generalnej” były usuwane z platformy VKontakte – jednej z infiltrowanych przez FSB rosyjskich platform mediów społecznościowych.