Miecz Budanowa. Jak Ukraina uderza głęboko w Rosji [ANALIZA]

Wśród wielu znanych jednostek specjalnych HUR, jak np. batalionu „Szaman” (Szamanbat), czy jednostki specjalnej „Timura” ważną rolę pełni kijowski Departament Aktywnych Działań HUR (Департамент Активних Дій – DAD, JW A0515-N), w skład którego wchodzą oficjalnie pododdziały Legionu Międzynarodowego HUR oraz trzy rodzime jednostki specjalne - wywodzący się z Ruchu Azowskiego „Kraken”, wielozadaniowy „Artan” oraz specjalizujący się w działaniach powietrznych aparatów bezzałogowych pododdział „Kryła”.

Jak czytamy na oficjalnej stronie rekrutacyjnej, pododdziały Departamentu Aktywnych Działań to jednostki specjalne, które „realizują najbardziej zuchwałe plany HUR. To „długie ręce” ukraińskiego wywiadu wojskowego, karzący miecz, który dosięgnie wrogów wszędzie. To młot, który codziennie wbija gwoździe w trumnę rosyjskiej machiny wojennej”.

Komandosi sił specjalnych HUR przeprowadzają akcje niekonwencjonalne i specjalne na linii frontu, terenach okupowanych i terenach Federacji Rosyjskiej, w domenie lądowej, morskiej i powietrznej.

Zakres operacji kinetycznych przeprowadzanych przez HUR – często we współpracy z SSO czy SBU - jest bardzo szeroki, od rozpoznania i dywersji (w tym na tyłach okupowanych, ale też na terenie FR), przez rajdy morsko-szturmowe i operacje powietrzno-szturmowe, taktyczne rozpoznanie, uderzenia dronami morskimi, po stricte działania specjalne grupami bojowymi, np. jednostką „Kraken” (ofensywy charkowska, chersońska, obrona Bachmutu, Awdijiwki) itd.

Poniżej przyjrzymy się szczegółowo czterem formacjom stanowiących trzon Departamentu Aktywnych Działań HUR, którymi są:

• Jednostka specjalna „Kraken” (КРАКЕН),
• Jednostka specjalna „Artan” (АРТАН),
• Jednostka specjalna (systemów bezzałogowych) „Kryła” (КРИЛА),
• Międzynarodowy Legion HUR (Міжнародний ЛЕГІОН ГУР).

Jednostka Specjalnego Przeznaczenia „Kraken”, JW А0336

Jednostka „Kraken” to prawdopodobnie pułkowa grupa taktyczna, zdolna do wykonywania szerokiego wachlarza zadań specjalnych i stricte bojowych, określana czasami jako pododział rozpoznawczo-dywersyjny.

„Kraken” powstał w Charkowie jeszcze w początkach wojny, na bazie ochotników i weteranów „Azowa”. Współpraca oficerów HUR i charkowskich liderów Ruchu Azowskiego datuje się jeszcze na czas przedwojenny, dlatego można założyć, że „Kraken” od chwili powstania w 2022 r. był jednostką podległą dowództwu HUR.

Zanim doszło do podziału oddziału jesienią 2025 r., jednostka specjalna „Kraken” była kluczową i dobrze rozpoznawalną jednostką bojową DAD HUR, bijącą się w wielu ważnym miejscach frontu. Szlak bojowy jednostki to m.in. Pitomnyk, Ruska Łozowa, Bałaklija, Biłohoriwka, Bachmut, Kupiańsk, Czasiw Jar, Łypci itd.

Prawdopodobna (rozpoznana) struktura jednostki:

• pododdział dronów,
• specjalna kompania szturmowa (rota specjalizująca się m.in. w operacjach nocnych),
• 1 kompania szturmowa,
• 2 kompania szturmowa,
• 3 kompania szturmowa,
• 4 kompania szturmowa,
• grupa artylerii,
• grupa pancerna,
• grupa zabezpieczenia inżynieryjno-saperskiego.

Gen. Budanow stwierdził swego czasu, że „Kraken” to jeden z najbardziej wartościowych bojowo oddziałów SZU.

Jednostka Specjalnego Przeznaczenia „Artan”

Oddział bierze swój początek od grupy ochotników walczących jeszcze w kampani kijowskiej. Później batalion „Artan”, zasilany kadrowo oficerami HUR i nowymi ochotnikami (m.in. z pododdziału „Miecz Wasylkowa”), przeszedł pod skrzydła HUR i rozwijał się w kierunku wielozadaniowej jednostki specjalnej, zdolnej do działań na lądzie i morzu. Oficjalny początek jednostki „Artan”, której nazwa wywodzi się od Artanii, legendarnego wschodniosłowiańskiego ośrodka protopaństwowego na obszarze późniejszej Rusi, którego wojownicy zabijali każdego obcego, datuje się na 1 czerwca 2022 r.

Notabene dowódca oddziału, mjr Wiktor „Titan” Torkotiuk i gen. Kyryło Budanow, znali się od dawna. Szef HUR często przyjeżdżał do batalionu „Artan” z wizytą na pierwszą linię frontu. Szlak bojowy jednostki to m.in. Kijów, Enerhodar, Bachmut, Kupiańsk, Czasiw Jar, Wieże Bojka, Łypci, Zaporoże. W ostatnim czasie jednostka specjalizuje się w działaniach na M. Czarnym, w tym m.in. rajdami na Krym i czarnomorskie platformy wiertnicze, tzw. Wieże Bojka.

Obecna organizacja jednostki „Artan” nie jest szczegółowo rozpoznana, wiadomo, że w jej skład wchodzi oddział szturmowy „Artan X”, którego dowódcą jest weteran oddziału, mjr Andrij „Faworit” Mielnik oraz oddział systemów bezzałogowych „Artan Syndicate” z dronami różnych typów, w tym oczywiście dronami FPV.

Jednostka „Kryła”

Na oficjalnej stronie oddziału „Kryła” czytamy: „Jesteśmy pododdziałem uderzeniowym Departamentu Aktywnych Działań HUR MO Ukrainy, który zapisuje nowe karty w historii współczesnego wywiadu wojskowego (rozwidky). Naszą główną misją - ratowanie życia ukraińskich żołnierzy poprzez niszczenie wroga na odległość, przy użyciu zaawansowanych technologii. Pracujemy z najlepszymi bezzałogowymi statkami powietrznymi (BPLA), które zmieniają bieg wojny”.

„Kryła” to nietypowa jednostka HUR, bowiem specjalizowała się od początku istnienia w operacjach z zastosowaniem bezzałogowców. Oddział „Kryła”, jako jeden z pierwszych, zaczął stosowanie dronów FPV, bowiem powstanie flotylli anonsowano jeszcze w styczniu 2023 r., kiedy ogłoszono zamiar kupna 1 tys. dronów FPV. Oddział operuje na różnych kierunkach frontu, ostatnio m.in. na kierunkach donieckim i zaporoskim. W oddziale użytkowuje się rozmaite bezzałogowce różnego przeznaczenia, m.in. Mavic, Babay, Fury, Rubaka, Leleka-100M2, Darts itp.

Oddział uczestniczy aktywnie w projekcie „Sky Rusoriz”, czyli zwalczaniu dronów przeciwnika z wykorzystaniem dronów przechwytujących (myśliwskich).

Międzynarodowy Legion HUR

Jednostki międzynarodowe HUR zaczęły powstawać jeszcze w czasie kampani kijowskiej. To, że obok jednostek związanych formalnie z Obroną Terytorialną powstawały ochotnicze oddziały zagraniczne pod kuratelą HUR było w pewnym sensie naturalne, bowiem wywiad wojskowy, realizując zadania za granicami Ukrainy, miał zasoby kadrowe, które można było natychmiast wykorzystać.Gen.

Budanow, szef HUR, o roli zagranicznych ochotników w kampanii kijowskiej mówił tak: „Ich największa rola przypadła właśnie w czasie walk o Kijowszczyznę, kiedy liczył się każdy bojownik i dodatkowe siły z cudzoziemców, które formowaliśmy z marszu (…) W tym wypadku między innymi pojawia się jeszcze jeden aspekt, dość istotny – jest to znajomość języków obcych. A ponieważ mamy wielu pracowników, którzy biegle władają językami obcymi, było nam łatwiej to zrobić”.

Z czasem oddziały międzynarodowe, złożone w zasadzie z ochotników niemal z całego świata, rozwinęły się strukturalnie i liczebnie, z czasem pojawiło się wyposażenie i uzbrojenie zachodnie. Sformowano również, nie tylko w celach bojowych, ale i polityczno-propagandowych, pododdziały złożone z obywateli Federacji Rosyjskiej. Pododdziały Legionu HUR wykorzystywane są do zadań bojowych i specjalnych nie tylko na terenie Ukrainy i obszarach okupowanych, ale także poza jej granicami, czyli na terenie Rosji (np. w pododdziale „Nomad” i kompanii „Baszkort” służą m.in. Baszkirowie, Jakuci, Tatarzy, Buriaci i inni przedstawiciele narodów Federacji Rosyjskiej). W Legionie HUR służą również obywatele Ukrainy.

W skład Międzynarodowego Legionu HUR wchodzi wiele pododdziałow, w tym m.in.

• Grupa Medyczna „Snake”
• Grupa Taktyczna „Athena”
• Grupa Taktyczna „Phantom”
• Grupa Rozpoznawcza „GrecCompany”
• Oddział Specjalnego Przeznaczenia
• Oddział Aktywnych Działań
• Pododdział „Nomad”
• Wszystkie te oddziały prowadzą obecnie aktywny rekruting m.in. z wykorzystaniem portalu Lobby X.
• Pod parasolem HUR i formalnie jako część jego Miedzynarodowego Legionu, funkcjonują również tzw. legiony i korpusy narodowościowe, w tym m.in.
• Legion „Wolność Rosji”, (rosyjski)
• Rosyjski Korpus Ochotniczy, (rosyjski)
• Rosyjski Korpus Ochotniczy, (rosyjski)
• Białoruski Korpus Ochotniczy, (białoruski)
• Polski Korpus Ochotniczy, (polski)
• Niemiecki Korpus Ochotniczy, (niemiecki)
• Batalion „Sybir”, (rosyjski)

Przynależność i funkcjonowanie tych oddziałów ma charakter dynamiczny, przykładowo Niemiecki Korpus Ochotniczy w kwietniu 2025 r. wyszedł prawdopodobnie z podporządkowania HUR, bowiem oficjalnie stał się częścią 49 Samodzielnego Batalionu Szturmowego „Karpacka Sicz”.

Casus „briański” RDK

„Rosyjskie” legiony/korpusy mają szczególnie ważny potencjał polityczno-medialny, który dla obu stron przewyższa swoim znaczeniem sam potencjał militarny oddziałów. Wykorzystywany był on przez HUR od samego początku, w czasie kiedy tylko „podejrzewano”, że to HUR pełni rolę kuratora w stosunku do legionów. Aspekt polityczno-propagandowy najbardziej był eksploatowany w czasie wczesnych rajdów „sił antyputinowskich” na terytorium Rosji, a więc do odwodu briańskiego czy biełgorodzkiego. Trudno tutaj opisywać szczegółowo te rajdy, ale warto skupić się na pierwszym tego typu incydencie, który jeszcze nie był bezpośrednio wiązany z HUR.

Otóż pierwsza taka operacja, bez wątpienia zaplanowana i przeprowadzona przez kierownictwo HUR, miała miejsce 2 marca 2023 r., kiedy do zaszytej w okolicznych lasach niewielkiej miejscowości w obwodzie briańskim przeniknęła duża grupa rozpoznawczo-dywersyjna, która została w Kremlu określona natychmiast jako „terrorystyczna”. Okazało się, że to akcja demonstracyjna, przeprowadzona przez nieznaną jeszcze wówczas publicznie antyreżimową, rosyjską formację Rosyjski Korpus Ochotniczy (RDK, ros. Русский добровольческий корпус, ukr. Російський добровольчий корпус), która po nagraniu filmu wycofała się z terenu Rosji.

Początkowo obie strony starały się wygrać incydent na polu wojny informacyjnej - media ukraińskie skupiały się na przedstawianiu wydarzeń jako prowokacji Kremla, z kolei media reżimowe powielały narrację władz o ataku terrorystycznym, przeprowadzonym przez rosyjskich prawicowych ekstremistów związanych z ruchem neonazistowskim i ukraińskimi służbami. Z czasem okazało się, że cała akcja nocnej infiltracji granicy, odbywała się w porozumieniu z ukraińskimi władzami, i miała charakter polityczno-wojskowej, antyputinowskiej manifestacji. Denis „Kapustin” Nikitin, lider RDK, przyznał w wywiadzie z 6 marca dla „Financial Times”, że akcja „była uzgodniona z ukraińską władzą, inaczej po prostu byłaby niemożliwa”.

Nikitin podkreślał trudność w infiltracji granicy, co wymagało dobrego rozpoznania, zaplanowania i przeprowadzenia akcji: zaminowane mosty, kamery obserwacyjne, posterunki kontrolne, drony z kamerami termowizyjnymi. Warto wspomnieć, że kilka dni później jednostka specjalna HUR „Kraken” opublikowała film ze zniszczenia dronem-kamikadze typu FPV autonomicznego masztu granicznego z kamerami obserwacyjnymi typu „Grenadier”, właśnie w Obwodzie Briańskim. Kilka dni później jednostka „Kraken” zniszczyła kolejne dwa maszty obserwacyjne (tym razem jakoby typu Murom) w obwodach briańskim i kurskim, co wskazuje na celowe działanie w celu dezorganizacji systemu obserwacji i ochrony granicy, za którą odpowiada Służba Pograniczna FSB. Jak wiadomo tego typu akcje - infiltracji granicy i rajdów na teren obwodu biełgorodzkiego - przeprowadzane były potem już większymi siłami.