Trzecia Szturmowa. Najlepsza brygada Ukrainy? [ANALIZA]

3 SBSzt to jedna z najbardziej wartościowych jednostek SZU, a przy tym bardzo rozudowana liczebnie, de facto stanowiąca dywizję. Nota bene, dowództwo samej brygady, ale też innych analityków i oficerów, od dawna postuluje przejście na system pułk-dywizja, co jednakże przy obecnej reformie organizacyjnej nie jest brane pod uwagę, gdyż jak na razie wiadomo, zmiany mają polegać na przejściu na system brygada-korpus, z pominięciem szczebla dywizyjnego.

Zgodę na formowanie brygady opartej na jednostkach azowskich gen. Załużny miał dać jeszcze latem 2022 roku. 3 Brygada Szturmowa, której początkowo trzonem byli członkowie „Ruchu Azowskiego”, m.in. nacjonalistycznej „Centurii”, różnych regionalnych oddziałów azowskich oraz liczni ochotnicy chcący służyć w znanej jednostce, została sformowana w 2023 r. W styczniu 2023 r. Pułk Specjalny „Azow-Kijów” oficjalnie stał się brygadą, a w lutym jednostka otrzymała bojowy sztandar.

Jak powstała 3 Brygada Szturmowa?

Oficjalnie 3 Samodzielna Brygada Szturmowa powstała 26 stycznia 2023 r. przede wszystkim na bazie Pułku SSO „Azow-Kijów” oraz 98 batalionu OT. 98 samodzielny batalion OT „Azow-Dnipro” wchodził w skład 108 Brygady OT i walczył na froncie zaporoskim. Z końcem 2022 r. wszedł w skład 3 Samodzielnej Brygady Szturmowej, stając się trzonem 1 batalionu zmechanizowanego brygady. Zaczął się proces formowania nowej brygady, w tym nowa faza rekrutacji do jednostki.

Wiosną 2023 r. 3 Brygada Szturmowa weszła do boju pod Bachmutem, dając się poznać jako bardzo wartościowa jednostka bojowa. Rozrost strukturalny sprawił, że wkrótce brygada miała sześć batalionów liniowych i około tuzin wszystkich jednostek szczebla batalionu. Tym samym mimo że formalnie była brygadą, de facto była dywizją (stąd nie jest zapewne przypadkiem, że z kręgów sztabowych 3 Brygady wychodziły pomysły na przejście na system dywizyjny).

Od pewnego już czasu 3 SBSzt broni się z powodzeniem na odcinku frontu blisko 50 km na charkowszczyźnie, m.in. nad rzeką Oskił (Oskoł), określanym czasami jako kierunek borowski (od miejscowości Borowa). Linia obrony organizowana jest przez dowództwo brygady w oparciu o zasoby własne i siły przydzielone w postaci co najmniej kilku batalionów. W momencie przejścia na system korpuśny można założyć – chociaż to na razie spekulacje - że na tym odcinku zmiany będą niewielkie. Dowódcą 3 Korpusu zostanie dotychczasowy dowódca 3 Brygady płk. Andrij Biłecki, trzonem sztabu korpusu będzie sztab brygady, a trzonem jednostek bojowych zostaną jednostki obecnej brygady, być może z przydzielonymi nowymi oddziałami korpuśnymi, jak komponenty rozpoznania, artylerii, czy logistyczny.

Trzon brygady to doświadczona kadra oficerska, mająca doświadczenie bojowe jeszcze z lat 2014-2015, a potem walcząca od początku pełnowymiarowej wojny. Jednostka ma charakter ochotniczy, co gwarantuje wysokie morale. Brygada uznawana jest wprost za jednostkę wzorcową, profesjonalnie dowodzoną i zarządzaną. Dużą wagę w jednostce przykłada się do planowania i wykonania zadań bojowych, motywacji i wyszkolenia indywidualnego rekrutów, wdrażaniu innowacji technicznych, doświadczeń taktycznych, procedur NATO-wskich (jak np. After Action Report, AAR) itp.

Wysoka wartość bojowa jednostki przyciąga ochotników, ale niezależnie od tego brygada prowadzi intensywne działania rekrytacyjno-medialne. Renoma brygady wraz z dobrze działającym pionem rekutacji powoduje, że średnio do jednostki napływa 500 rekrutów miesięcznie. W strukturach brygady funkcjonują cztery centra rekrutacyjne (Kijów, Dnipro, Lwów, Odessa) oraz cztery szkoły dronowe (tzw. KillHouse Academy) z programem szkolenia dronów FPV (Lwów, Kijów, Czerkasy, Odessa).

Brygada jest dość mocno osadzona w społeczeństwie, także dzięki różnym happeningom i akcjom skierowanym do młodych, co pozwala „kreować” grupy potencjalnych (obecnych lub przyszłych) ochotników. Przykładowo, w marcu br. w Kijowie zaplanowano quasi-wojenną grę Boot Camp, która pozwala chętnym cywilom przeżyć przygodę, poczuć adrenalinę i klimat pododdziału wojskowego. Nowoczesne jest podejście w brygadzie do łączenia cywilnych wydarzeń z potrzebami militarnymi. Zyski ze związanego z jednostką koncertu w stylu pikniku wojskowego we Lwowie połączony był ze zbiórką na M113 (zakup biletu oznaczał darowiznę na transporter). Brygada organizuje turnieje strikeballu itd. O tym, jak poważnie podchodzi się w brygadzie do tego zagadnienia, które pozwala pozyskiwać najlepszy materiał ludzki, świadczy fakt, że naczelnikiem brygadowego pionu rekrutacji jest dowódca 2 batalionu szturmowego Dmytro „Slip” Kucharczuk.

Od lata 2024 r. znacznie poszerzono bazę rekrutacyjną, werbując do jednostki ochotników spośród uprawnionych do udziału w wojnie więźniów zakładów karnych, przy czym nie tworzono odrębnych batalionów typu „Szkwał”, tylko integrowano ich w istniejące pododdziały.

Podstawową jednostką bojową jest batalion (w zasadzie batalionowa grupa taktyczna nowego wzoru). Jego etat bojowy można zobaczyć na przykładzie 1 batalionu szturmowego, którego obecny skład wyjawia dowódca batalionu, Wołodymyr „Foka” Fokin: „U nas jest jedna bateria moździerzy, druga bateria moździerzy, jeden pluton bezzałogowców – rozpoznawczy, (drugi) pluton bezzałogowców – uderzeniowy, wozy pancerne, podporządkowane na stałe czołgi, pluton walki radioelektronicznej (REB), pluton rozpoznania elektromagnetycznego (RER), rozpoznanie”.

Struktura 3 Brygady Szturmowej

Straty bojowe i eksploatacyjne, nieregularne uzupełnianie sprzętem oraz frontowe doświadczenia ewoluującego pola walki zmieniają etaty poszczególnych kompanii i batalionów. Jeden z dowódców polowych, gen. Andrij Sokołow w związku ze swoim doświadczeniem operacyjnym jako dowódcy Grupy Taktycznej wraz z oficerami 3 BSzt opracował nawet teoretyczną strukturę dywizji „nowego wzoru”, a więc uwzględniającą zmiany w sztuce wojennej, które uwidoczniły się na Ukrainie. Polegają one na redukcji pewnych elementów dywizji, np. redukcji ilości sprzętu pancernego w jednostkach bojowych, a zwiększeniu innych, np. komponentu bezzałogowego czy inżynieryjno-saperskiego. Nasycenie dronami w brygadzie jest rzeczywiście ogromne. Organiczne zespoły dronów są już na szczeblu kompanii. Drony są już nie tylko narzędziem rozpoznania taktycznego czy efektorem uderzeniowym, ale też przejeły całe mnóstwo innych zadań, np. transportowych czy inżynieryjno-saperskich (minowania, rozpoznania inżynieryjnego itp.).

Poniżej szczegółowe ordre de bataille brygady, ze szczególnym uwzględnieniem, z oczywistych raczej przyczyn, pododziałów dronów.

Organizacja 3 Brygady Szturmowej:

sztab (kombrig płk Andrij Biłecki)

1 batalion szturmowy (kombat „Foka”)

pododdział dronów „Primus”

2 batalion szturmowy (kombat „Slip”)

pododdziały dronów „Szerszeń” i (pluton) „Totentanz Group”, kompania „Deus ex Machina” (rozwinięta jesienią 2024 r. na bazie rozpoznawczo-uderzeniowego pododdziału „Szerszeń”).

Bataliony szturmowe przeznaczone są do działań ofensywnych (szturmowych).

Skład: kompania dowodzenia, trzy lub cztery kompanie szturmowe, kompania logistyczna, bateria moździerzy 120 mm, bateria moździerzy 82 mm, plutony wsparcia (rozpoznawczy, saperów, przeciwpancerny, przeciwlotniczy itp.)

Sprzęt: M113 i YPR-765, MRAP.

1 batalion zmechanizowany (kombat „Bot”)

pododdział dronów (pluton) „Revenge group”

2 batalion zmechanizowany (kombat „War”)

Pododdziały dronów „Punk Group” i „Lumiere”

1 bateria moździerzy „Mortars” i 1 bateria moździerzy „Fury”.

Bataliony zmechanizowane nie różnią się znacznie od szturmowych i również są przeznaczone do działań szturmowych. Bardzo często kompanie z batalionów szturmowych i zmechanizowanych współpracują ze sobą.

Skład: kompania dowodzenia, trzy lub cztery kompanie szturmowe, kompania logistyczna, bateria moździerzy 120 mm, bateria moździerzy 82 mm, plutony wsparcia (rozpoznawczy, saperów, przeciwpancerny, przeciwlotniczy itp.)

Sprzęt: M113, YPR-765, FV432, BMP-1/2, MRAP MaxxPro.

1 batalion strzelecki (kombat „Powstaniec”)

2 batalion strzelecki

Bataliony strzeleckie są jednostkami piechoty, pozostają w cieniu powyższych czterech batalionów, które stanowią o wartości ofensywnej brygady.

batalion pancerny

2 kompania czołgów „Stalewi Wowkułaki”

Sprzęt: T-72M, T-72M1, T-72M1R

batalion przeciwpancerny (kombat „Romacha”)

pododdziały dronów „Fatum” i „Paskuda Group”

Podstawowym środkiem przeciwpancernym batalionu są obecnie drony, w tym głównie FPV oraz rozmaite ppk.

batalion systemów bezzałogowych (kombat „Turok”)

Jedna z najbardziej skutecznych brygadowych jednostek dronowych w SZU (w styczniowym rankingu jednostek dronowych pod kątem liczby przyznanych punktów 3 SBSzt zajęła 4. miejsce). W skład batalionu wchodzi zapewne kilka kompanii, które mogą operować samodzielnie, w tym bezzłogowe platformy naziemne.

dywizjon przeciwlotniczy

Poza zasobami przeciwlotniczymi w skład dywizjonu wchodzą mobilne grupy ogniowe (mobilne wogniewi gruppi, MWG) do zwalczania dronów i rakiet. MWG dywizjonu wyposażone są w pojazdy taktyczne, buggy lub quady z PPZR typu Stinger i Piorun.

Głównym efektorem w zwalczaniu dronów przeciwnika w sektorze brygady są drony myśliwskie FPV dywizjonu. 4 grudnia 2024 r. opublikowano film z potwierdzeniem „zestrzeleń” dziesiątków bezzałogowców Łancet, Orłan, Zala i Supercam (ponad setka w ciągu czterech miesięcy).

batalion inżynieryjsko-saperski (kombat „Trener”)

brygadowa grupa zabezpieczenia inżynieryjnego (GIZ) odpowiedzialna jest w pasie brygady za przeprawy, umocnienia, stałe fortyfikacje, rozpoznanie inżynieryjne (w tym dronowe), pola minowe etc.

Kompania inżynieryjno-saperska GIZ zabezpieczała przeprawy pod Bachmutem na kanale Siwerski-Doniec-Donbas, a obecnie na rzece Oskoł.

Sprzęt: cywilne buldożery, koparki, dźwigi, co najmniej jeden gąsieniowy wóz inżynieryjny FV180 CET z brytyjskiego demobilu.

batalion logistyczny

batalion remontowo-naprawczy

brygadowa grupa artylerii

• samobieżny dywizjon artylerii „Komanda Postrił”
• dywizjon artylerii „Wierszniki Gromu”
• dywizjon artylerii rakietowej

Sprzęt: AS 90 155 mm, M119 105 mm, Bastion-01/02 122 mm.

batalion rozpoznawczy

kompania medyczna

kompania łączności

samodzielny pluton snajperów „GAR”

pododdziały dronów o nieustalonej przynależności, być może samodzielne lub jako część batalionu systemów bezzałogowych (BSB)

pododdział rozpoznania bezzałogowego (aerorozwidka) „Terra”

pododdział dronów „Mosquitos”.

centrum technologiczne „Nova”

Centrum prowadzi działalność innowacyjną. Celem jest m.in. wdrażanie nowego rodzaju uzbrojenia i wyposażenia, np. ostatnio sprawdzenie i modernizacja pojazdów bezzałogowych „Termit” i „Zmij-500”.