Rezerwa Syrskiego. Samodzielne pułki szturmowe Ukrainy [ANALIZA]

Samodzielne bataliony szturmowe, a obecnie pułki, stanowiły i stanowią niezwykle istotny komponent ofensywny WL SZU, swoistą awangardę sił szturmowych, jak w ofensywie kurskiej, albo taktyczno-operacyjną rezerwę frontu, jak pod Pokrowskiem. I tak przykładowo 33. i 225. bataliony szturmowe stanowiły szpicę w ofensywie kurskiej, z kolei 425. batalion szturmowy stanowił kluczowy odwód operacyjny na poziomie Operacyjno-Taktycznego Ugrupowania (OTU) pod Pokrowskiem. Przez co najmniej kilka miesięcy 2024 r. na kluczowych odcinkach frontu bataliony szturmowe stanowiły najbardziej lojalne wobec Syrskiego i zarazem bardzo wartościowe grupy bojowe, doskonaląc taktykę szturmową piechoty, kontratakując nacierające siły przeciwnika, ale ponosząc przy tym również duże straty.

Bataliony szturmowe można było nazwać „strażą pożarną”, którą przerzucano, w zależności od kryzysów, po całym froncie, dzieląc nierzadko na małe grupy bojowe.

„W dużej mierze jesteśmy strażakami, którzy gaszą pożary na pierwszej linii frontu \[…\]. Byliśmy na wszystkich najbardziej gorących kierunkach (chyba poza Awdijiwką zimą 2023 r.). Ostatnie pół roku operowaliśmy na Zaporożu, w rejonie Robotyne, potem Wuhłedar, Kurachowe, teraz Pokrowsk. U nas ciekawa i intensywna robota, jesteśmy dzieleni na samodzielne grupy taktyczne \[окремі тактичні групи\], był przypadek, kiedy nasza bateria mogła działać jednocześnie na trzech kierunkach. Dla nas, jako żołnierzy, to ciekawe, bo widzimy robotę w różnych pododdziałach i możemy ją porównywać. Dla dowódców jest to oczywiście trudne – ponieważ w tak rozproszonym stanie trudno jest dowodzić, a efekt naszej roboty jest znacznie mniejszy” – mówił weteran 1. batalionu szturmowego „Da Vinci” w styczniu 2025 r.

Trzeba pamiętać, że bataliony szturmowe miały swoją specyficzną, rozbudowaną organizację. I tak na przykład batalion „Da Vinci” na bazie ochotników z kolonii karnych mógł sformować latem 2024 r. 4. i 5. kompanie „Szkwał”. W składzie batalionu był również pluton pancerny, bateria moździerzy, pododdziały dronów itd. Z kolei 425. batalion szturmowy „Skała” z końcem 2024 r. również miał co najmniej pięć kompanii. Były to wówczas, jak na warunki SZU, nie tylko bataliony rozbudowane organizacyjnie, ale i nieustannie uzupełniane kadrowo. W czasie kryzysu osobowego SZU, kiedy odczuwano „głód piechoty”, stałe i liczne uzupełnienia były luksusem, z którego korzystało niewiele jednostek.

W 425. pułku istnieje kompania wsparcia psychologicznego (tzw. rota PPP), co jest zapewne odpowiedzią na trudne warunki służby w jednostce szturmowej i wynikające z tego obciążenia psychofizyczne. Być może kompanie te są również rozwijane w innych pułkach szturmowych, gdzie pożądana jest skuteczna praca w dziedzinie „analizy i kontroli stanu moralnego i psychicznego podległego personelu, wdrażania działań mających na celu jego poprawę”, „psychologiczne wsparcie żołnierzy w czasie bojowych działań i podczas rehabilitacji” czy „analiza i kontrola stanu dyscypliny”.

W ciągu stycznia i lutego 2025 r. batalion „Da Vinci” prowadził intensywną kampanię rekrutacyjną, włącznie z werbowaniem chętnych z kolonii karnych, która pozwoliła rozwinąć go do szczebla pułku. Batalion został oficjalnie 1. pułkiem szturmowym 5 kwietnia 2025 r., o czym poinformował prezydent Zełeński (sic!) w jednym ze swoich wieczornych wystąpień.

Z uwagi na znaczenie taktyczno-operacyjne batalionów szturmowych – 1., 225. czy 425. – ich przeformowanie do pułku było więc naturalne. Proces ten, zapoczątkowany zimą 2024/2025 r., jednakże był szerszym projektem, bowiem obejmował też inne samodzielne bataliony szturmowe, jak 33. batalion szturmowy, który również rozwinięto w pułk szturmowy. Podobną drogę do pułku szturmowego przeszedł, już wiosną 2024 r., batalion „Berlingo”, który jednakże formalnie nie był batalionem szturmowym, a jeszcze od kampanii kijowskiej batalionem specjalnego przeznaczenia.

W ten sposób obok kilku brygad szturmowych pojawiło się kilka samodzielnych pułków szturmowych.

Samodzielne pułki szturmowe rozwinięte z batalionów szturmowych lub specjalnych:

1. Pułk Szturmowy „Da Vinci”;
2. Pułk Szturmowy;
3. Pułk Szturmowy;
4. Pułk Szturmowy;
5. Pułk Szturmowy „Skała”;
6. Batalion szturmowy został oficjalnie pułkiem szturmowym już w grudniu 2024 r., ale proces reorganizacji jednostek zajął wczesną zimę, bo przykładowo 225. batalion oficjalnie stał się 225. Samodzielnym Pułkiem Szturmowym dopiero z dniem 4 lutego 2025 r.

Bataliony szturmowe, a zatem i pułki, mają szczególną atencję u gen. Syrskiego, a więc i u prezydenta Zełeńskiego. Przykładowo 6 sierpnia br. sztab 225. pułku szturmowego odwiedzał prezydent Zełeński, celebrując rocznicę operacji kurskiej. Uznaje się, że 225. batalion szturmowy szedł w awangardzie ofensywy, a nawet, że żołnierze batalionu weszli do obwodu kurskiego jako pierwsi.

Rozwinięcie batalionów szturmowych w pułki zwróciło na nie większą uwagę medialną. Przykładowo na znanym portalu Militaryland, poświęconemu ukraińskim Siłom Obrony, pojawił się w sierpniu br. artykuł pt. „Loyalty Over Legacy: Sirskyi’s New Army”. W artykule zwraca się uwagę na fakt specjalnego traktowania batalionów szturmowych przez gen. Syrskiego. Objawiało się to m.in. dostawami zachodniego sprzętu (np. bwp Marder, Bradley), priorytetem w uzupełnianiu strat czy uwagą medialną, w zamian za pełną lojalność – wykonywanie bezpośrednich rozkazów i wspieranie medialnie gen. Syrskiego. Można spodziewać się są już takie plotki, że pułki zostaną rozwinięte w brygady szturmowe.

Bataliony szturmowe były rzecz jasna relatywnie niewielkimi jednostkami, dlatego nie można też przeceniać ich roli na poziomie operacyjnym. Walczyły na wąskim odcinku frontu, np. o pojedynczą wieś, stabilizując front na poziomie taktycznym, jak pod Pokrowskiem.

Wchodziły wówczas do walki nawet pojedynczymi kompaniami szturmowymi, zazwyczaj wykonując kontrataki siłami 1-2 wozów bojowych (np. M2 Bradley, Marder 1A3) i ponosząc przy tym duże straty. Konieczność uzupełniania tych strat i utrzymania zdolności bojowych powodowała, że w skład batalionów szturmowych „wchłaniano” zwykłe pododdziały liniowe, rekrutowano więźniów, prowadzono aktywną kampanię rekrutacyjną.

Rozrost batalionów w pułki był logicznym i naturalnym krokiem rozwoju ochotniczych oddziałów, uznawanych za wysoce zmotywowane, dobrze dowodzone, wyszkolone i uzbrojone. W składzie pułku szturmowego, zazwyczaj złożonego prawdopodobnie z co najmniej 2-3 batalionów szturmowych i kompanii lub batalionu typu „Szkwał”, pojawiały się nowe (wzmocnione etatowo) pododdziały broni pancernej (czołgi i bwp), artylerii, dronów, zapewne też WRE, medyczne itd.

Przykładowo rozwinięcie 425. batalionu szturmowego w pułk związane było z przydzieleniem do jednostki pododdziału (kompanii?) czołgów Leopard 1A5, baterii artylerii rakietowej BM-21 „Grad”, rekrutacją ludzi do pododdziału medycznego itd. Przypuszczalnie w składzie pułków szturmowych istnieją dywizjony artylerii; w każdym razie taki dywizjon, m.in. z ciągnionymi haubicami M777 kal. 155 mm, ma 33. pułk.

Zwiększenie potencjału bojowego batalionu widoczne było na froncie. Przykładowo, 425. pułk szturmowy „Skała” pod Pokrowskiem odzyskał część terenu kontratakami w rejonie Udaczne-Kotłyne i Szewczenko-Piszczane. Pułk pokazywał wzorcowe działanie broni połączonych, broni pancernej (czołgów z wozami bojowymi z grupami szturmowymi), wsparcia artylerii i dronów rozpoznawczych i uderzeniowych. Oczywiście sukcesy odnoszono kosztem strat, bowiem pułki szturmowe gasiły największe kryzysy, a więc przerzucane były na gorące odcinki frontu, co wiązało się z częstymi kontratakami, przy braku rotacji (odpoczynku) itp. Nieustanne kontrataki na zachód od Pokrowska, jak „Skały” pod Szewczenko, powstrzymywały siły agresora przed obejściem Pokrowska z zachodniej flanki, ale wykrwawiały też pułk szturmowy. Straty zadawane przeciwnikowi w czasie tej aktywnej obrony były jednak znacznie większe – przykładowo w ciągu miesiąca, w okresie marzec-kwiecień, ciężkich walk straty zadane przez pułk „Skała” szacowano na ok. 1100 zabitych i rannych. Nawet w warunkach aktywnej obrony pułki szturmowe są w stanie skutecznie kontratakować.

Silny w pułkach szturmowych jest oczywiście komponent dronów uderzeniowych, zarówno aparatów powietrznych, jak i platform naziemnych. Tak więc ciężkich bomberów (skidów) „Każan” i „Wampir”, rozpoznawczych Mawików, w tym zwłaszcza z termowizorem Mavic-3T, wszechobecnych uderzeniowych dronów FPV itd. – Broń batalionów szturmowych to wzory uzbrojenia zachodniego, np. erkaemy M249 Minimi w 225. pułku czy karabinki szturmowe Beretta SC70/90 w 33. Szczególne znaczenie w oddziałach szturmowych ma wyposażenie do operacji w nocy, np. noktowizory oraz wyposażenie przeciwdronowe, jak np. przenośne detektory dronów „Cukorok”.

Pułki szturmowe to również innowacje taktyczne i nowe pododdziały o charakterze eksperymentalnym, np. kompanie motocyklowe. Nowosformowana rota motocyklowa 425. pułku „Skała” jest pierwszą jednostką tego typu w całych SZU.

W chwili obecnej pułki szturmowe dalej operują na kluczowych frontach, jak w obwodzie sumskim, gdzie kontratakuje m.in. 225. pułk, czy na kierunku pokrowskim, gdzie w mieście walczy m.in. 425. pułk, a wyłom pod Dobropiliem rygluje m.in. 1. pułk „Da Vinci”.

To dzięki taktycznym sukcesom 225. pułku SG SZU może donosić o udanych kontratakach na Sumszczyźnie, i przekazywać nieco krzepiące na duchu informacje o odbijaniu okupowanych miejscowości, jak np. wsi Andrijiwka i Kondratiwka, czy niedawno Stiepne. I tak na przykład można przywołać informację operacyjną SG z wieczora 11 sierpnia, gdzie czytamy, iż „Żołnierze 225-go samodzielnego pułku szturmowego aktywnymi działaniami wyparli pododdziały wroga poza granicę państwową Ukrainy”.

Należy się spodziewać, że nowe pułki szturmowe, na przykład 225., będą rozwijane niedługo w brygady. O znaczeniu tego oddziału i jego nietypowym umiejscowieniu w SZU może świadczyć chociażby ten fakt, że kiedy 6 sierpnia sztab pułku odwiedzał prezydent, jego dowódca zwrócił się z prośbą do prezydenta o rozwinięcie jednostki do szczebla brygady. Zełeński obiecał omówić tę prośbę z gen. Syrskim (sic!).

Możliwe, że również 48. batalion szturmowy, jako jeden z ostatnich batalionów „rezerwy Syrskiego”, bijący się kiedyś m.in. pod Pokrowskiem, zostanie także rozwinięty w pułk szturmowy.

ANEKS

Struktura 225. samodzielnego Pułku Szturmowego

sztab, mjr Ołeh „Sirko” Sziriajew

1.batalion szturmowy „Czornyj Lebidź” (ukr. Чорний Лебідь, ang. Black Swan)

2. batalion szturmowy „Alliance Division”

batalion specjalnego przeznaczenia „Szkwał”

Batalion sformowany z więźniów, w ramach projektu rekrutacji ochotników odsiadujących względnie lekkie wyroki w koloniach karnych.

grupa szturmowa „Morok”

pododdział pancerny „Tur”

Ukraińsko-białoruska kompania o charakterze pancerno-zmechanizowanym.

batalion systemów bezzałogowych (PUBAK) „Pentagon”

Batalion rozwinięty na bazie kompanii systemów bezzałogowych (RUBAK) „Pentagon”

służba kinologiczna

Psy bojowe w oddziałach szturmowych wykonują rozmaite funkcje, np. ostrzegają o wrogu, wykrywają miny, poszukują rannych, przenoszą apteczki medyczne itp. (w 225. pułku weteranem jest „Tyson”).

Sprzęt:

Samochody opancerzone Kozak-2M1, Kozak-5, M1117, bojowe wozy piechoty Marder 1A3 i M2A3 Bradley, czołgi T-72, samobieżne haubice M109.

Szlak bojowy 225. batalionu/pułku

wiosna 2022 – obrona i wyzwolenie obwodu charkowskiego

lato 2023 – kontrofensywa pod Orichowo-Wasyliwką

jesień 2023 – powstrzymanie przełamania w Makijiwce

zima 2023 – walki pod Horliwką (Gorłówką)

2024 – obrona pod Nju-Jorkiem, bitwa o „drogę Życia” pod Awdijiwką

marzec 2024 – obrona Czasiw Jaru

lato 2024 – przełamanie granicy i operacja kurska

obecnie – obrona obwodu sumskiego