Marynarka Wojenna na stulecie bez pomnika [FOTO]

Cała sytuacja była delikatnie mówiąc dziwna. W czasie święta Marynarki Wojennej Prezydent RP Andrzej Duda odsłonił Pomnik Polski Morskiej akceptując tym samym likwidację monumentu zbudowanego ku chwale bohaterów wojennych Marynarki Wojennej i Marynarki Handlowej. Oczywiście można tłumaczyć, że w ten sposób uczczono wszystkich ludzi którzy zginęli na morzu, a nie tylko siły morskie walczące w czasie II wojny światowej. Przy takiej argumentacji można by było również zlikwidować Grób Nieznanego Żołnierza i zbudować grób „Wszystkich Zmarłych Polaków”.

Decyzja jednak zapadła i przed budynkiem, gdzie zgodnie z deklaracjami Prezydenta RP Andrzeja Dudy, Premiera RP Mateusza Morawieckiego i Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka ma wrócić Dowództwo Marynarki Wojennej powstał pomnik, przy którym na dziesięciu niskich  kolumienkach położono tablice z trudnymi do odczytania napisami (patrząc od lewej): „Turystyka morska”, „Ratownictwo”, „Żeglarstwo”, „Oceanografia”, „Górnictwo morskie”, „Rybołówstwo”, „Porty morskie”, „Przemysł stoczniowy”, „Marynarka Handlowa”, „Marynarka Wojenna”.

Obok tych kolumienek została wmurowana poziomo tablica z poprzedniego monumentu (nieco przycięta po bokach) z nałożonym na niej następującym napisem: „Największe ofiary i przelana krew staną się żywym świadectwem naszego trwania nad polskim morzem. 20.09.1939 adm. Józef Unrug”. Pozornie jest to taki sam cytat, jaki był na zlikwidowanym Pomniku Marynarza Polskiego, ale tylko pozornie. W rzeczywistości usunięto z niej napis: „MARYNARZ POLSKI 1939-1945”, który znajdował się powyżej pozostawionej sentencji oraz podpis” „MIESZKAŃCY GDYNI 29.06.1991” - znajdujący się poniżej.

W ten sposób zniknęło to, co wskazywało, że chodzi o uczczenie polskich marynarzy (z Marynarki Wojennej i Marynarki Handlowej), którzy polegli w czasie II wojny światowej. Co ważne zrobiono to specjalnie i nieudolnie. Nieudolnie, ponieważ stara tablica nie została zeszlifowana i widać na niej wyraźne ślady po skutych stamtąd, starych literach. To właśnie te ślady wskazują wyraźnie miejsce gdzie był np. napis „Marynarz Polski 1939-1945”, a to oznacza, że gdyby chciano to można by go było pozostawić. Nie chciano.

Co gorsza razem z Pomnikiem Marynarza Polskiego usunięto ze Skweru Kościuszki także ślady tego, co było tam najcenniejsze i co znajdowało się w niewielkiej komorze pod płytą z cytatem admirała Unruga, za niewielkimi drzwiczkami z czarnego marmuru. Informował o ty wyryty na tych drzwiczkach napis: „Urny pobrane z pól bitewnych i cmentarz Marynarza Polskiego w latach 1939-1945: - Hel, - Oksywie, -Murmańsk, -Reykjawik, - ORP „Grom”, - ORP „Orzeł”, -ORP „Jastrząb”, ORP „Garland”, MS „Chrobry”, MS „Wigry””. Teraz takiej informacji tam nie można znaleźć.

Na zapytanie ze strony Defence24.pl, rzecznik prasowy Prezydenta Miasta Gdyni Pani Agata Grzegorczyk wyjaśniła, że „Urny z ziemią z pól bitewnych znajdują się nadal pod Płytą Marynarza Polskiego, która jest elementem nowego pomnika”. Zostały one tam jednak schowane na stałe w niewielkiej komorze i obecnie nie ma do niej żadnego dostępu. Usunięto bowiem drzwiczki wraz ze znajdującym się na nim napisem. Zrobiono tak prawdopodobnie dlatego, że nie pasowała do bardziej „generalnego” charakteru nowego pomnika. Przy okazji zatarto jednak wszelkie ślady po tym, co w rzeczywistości jest najcenniejsze w tym całym monumencie. Efekt: żadna z osób oglądających Pomnik Polski Morskiej w Święto MW w dniu 24 czerwca 2018 r., pytana przez dziennikarza Defence24.pl, nie wiedziała, że coś w ogóle znajduje się pod płytą.

Z kronikarskiego obowiązku należy zaznaczyć, że usunięto także jeszcze jedną tablicę umieszczoną z tyłu byłego Pomnika Marynarza Polskiego: „Płyta Marynarza Polskiego ufundowana i zbudowana w zakładzie Ryszarda Rostankowskiego na wniosek Rady Miasta Gdyni odsłonięta przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę i poświęcona przez KS. Bp Andrzeja Śliwińskiego w dniu 29.06.1991r.”.

Cały ten pomnik nie pasował jednak „w osiowe założenie Skweru Kościuszki i Mola Południowego z Basenem Żeglarskim” i kosztem 3 milionów złotych wprowadzono nowy monument. Dzięki temu, według wiceprezydenta Gdyni Marka Stępy, powstanie „funkcjonalnie urządzona przestrzeń zielona, zachęcająca do wypoczynku i taki też był cel projektu”. Całość po wakacjach 2018 roku mają uzupełnić dodatkowe ławki, zasadzone cisy i system automatycznego podlewania trawników. Pomnik wraz z otoczeniem ma być dodatkowo podświetlony przez czternaście lamp.

Co ciekawe likwidacja monumentu Marynarza Polskiego i budowa nowego pomnika nastąpiła z inicjatywy Ligi Morskiej i Rzecznej oraz Pomorskiego Związku Żeglarskiego chcących tym samym podkreślić polskie powiązania z morzem i upamiętniać tych, którzy na nim zginęli: żeglarzy, marynarzy i rybaków. Te organizacje, deklarujące na co dzień związki z Marynarką Wojenną, mogły wybrać różne miejsca w gdyńskim ciągu: Skwer Kościuszki i Molo Południowe. Bez sentymentów sięgnięto jednak po centralny punkt Skweru Kościuszki.

W tym wszystkim mało kto zdaje sobie sprawę, że z formalnego punktu widzenia powinno się teraz znaleźć inne miejsce do organizowania uroczystości wojskowych w Gdyni. Pochylanie sztandarów Sił Zbrojnych RP przed pomnikiem z napisami „turystyka morska” czy „przemysł stoczniowy” może bowiem budzić kontrowersje. Nie wiadomo więc, czy samo umieszczenie na jednej z dziesięciu tablic napisu „Marynarka Wojenna” i „ukrywanie” istnienia rzeczywiście ważnych symboli (urn) wystarczy wojskowym, którzy jak dotąd biernie przyglądali się zmianom wprowadzanym na Skwerze Kościuszki w Gdyni.

A przecież zgodnie z tradycją, ceremonie wojskowe organizowane są w miejscach w jakiś sposób związanych z chwałą polskiego oręża. Po likwidacji pomnika Marynarza Polskiego i „ukryciu” urn z pól bitewnych i cmentarzy wojennych, Skwer Kościuszki takim miejscem już na pewno nie jest.

Prace nad nowym monumentem sfinansowano z budżetu miasta Gdyni, które zawsze podkreślało swoje przywiązanie do Marynarki Wojennej. Dlatego zwróciliśmy się do tego urzędu z zapytaniem:

• „Gdzie będą teraz organizowane uroczystości wojskowe w Gdyni, gdy pojawią się wątpliwości, czy sztandary wojskowe można pochylać przed płytą z napisem „żeglarstwo”, „przemysł stoczniowy” albo np. „turystyka morska”?
• Czy Marynarka Wojenna w jakiś sposób zgłaszała wątpliwości, co do charakteru Pomnika Polski Morskiej?”

Odpowiedziano nam, że „co do ostatnich dwóch pytań - właściwym adresatem jest Inspektorat Marynarki Wojennej w Dowództwie Generalnych naszych sił zbrojnych”. Może więc czas zacząć walczyć, by pewne symbole związane z polskimi siłami morskimi ponownie zaczęły być widoczne na Skwerze Kościuszki. Zawsze można przecież przenieść organizowanie wszelkich imprez w asyście wojskowej na nabrzeże, gdzie stoi niszczyciel ORP „Błyskawica”. A wtedy pod takim naciskiem być może, ktoś uzupełni napisy na tym, co nazwano Pomnikiem Polski Morskiej.

Wbrew pozorom miasto Gdynia może to zrobić bardzo łatwo. Pomnik Polski Morskiej już bowiem dzień po uroczystościach jego odsłonięcia z udziałem Prezydenta RP został ponownie otoczony płotem i jest niedostępny dla widzów – oficjalnie z powodu konieczności przeprowadzenia prac uzupełniających w otoczeniu monumentu. To że, przypomina to filmy Barei, to już zupełnie inna sprawa.