Zapad 2021: Rosyjsko-białoruska Walka Radioelektroniczna [ANALIZA]

Jak wiadomo w dniach 10-16 września zaplanowano fazę główną (kulminację) ćwiczeń „Zapad-2021”, jednak wiele pododdziałów WRE z brygad i batalionów WRE rozlokowanych na zachodzie Rosji (Flota Bałtycka i Zachodni OW) oraz na Białorusi zostało rozwiniętych w punktach polowych już dawno i intensywnie ćwiczyło w ramach tzw. przygotowań do Zapadu. W fazie przygotowawczej ćwiczono m.in. przemieszczenie na poligon (rozwinięcie obozu polowego), zamaskowanie sprzętu, trening personelu w obsłudze sprzętu, w czasie fazy głównej „Zapad-2021” wykonywane są już zadania „bojowe” w ramach większych zgrupowań WRE i łączności.

Aktywność jednostek WRE pod kątem „Zapad-2021” można już było zanotować latem. Na przykład oddziały WRE od tygodni ćwiczyły w Obwodzie Kaliningradzkim i Obwodzie Leningradzkim, używając całego arsenału dostępnych środków, różnego przeznaczenia i zasięgu.

Standardowe zadania związane z pododdziałami WRE wykonującymi zadania ofensywne, czy defensywne to najpierw marsz sprzętu na poligon, rozwinięcie środków WRE w warunkach polowych, pelengacja i zakłócanie środków łączności nieprzyjaciela, zakłócanie systemu GPS, osłona własnych sieci łączności, formowanie „parasola” nad zgrupowaniem sił własnych przeciwko dronom i amunicji precyzyjnej itd.).

Z końcem lipca na poligonie Ałabino, w ramach sprawdzianu gotowości bojowej 1 Armii Pancernej Gwardii, pododdziały WRE rozwinęły sprzęt w warunkach polowych z zadaniem osłony własnych wojsk przed bezzałogowcami. Sformowano całą architekturę przeciwdziałania dronom nieprzyjaciela, w tym system rozpoznania i ostrzeżenia o aktywności wrogich dronów, system oddziaływania radioelektronicznego oraz środki ogniowe. Tym samym w system osłony wojsk własnych włączono współpracujące ze sobą elementy powietrznej obserwacji (rozpoznania), WRE oraz OPL.

W lipcu w Obwodzie Leningradzkim samodzielny batalion WRE 6 Armii WWS i PWO rozwinął m.in. systemy Krasucha-4S, R-934W Sinica, R-330Ż Żitiel.

Latem w Obwodzie Kaliningradzkim miał miejsce polowy zbiór specjalistów walki radioelektronicznej pododdziałów WRE Floty Bałtyckiej i 11 Korpusu Armijnego. Obóz polowy rozwinięto na jednym z poligonów w Obwodzie Kaliningradzkim (może Prawdińsk, gdzie ćwiczą jednostki 11 KA?). Główną rolę w ćwiczeniach przygotowujących do „Zapad-2021” odgrywało oczywiście 841 Samodzielne Centrum WRE (Jantarnyj), z nieznaną strukturą (zapewne kilka batalionów WRE, w tym system operacyjno-strategiczny WRE Murmańsk-BN), w ćwiczeniach udział wzięła również kompania WRE 11 KA. Ćwiczono na sprzęcie 841 Centrum, w tym m.in. rozpoznanie i zakłócanie systemów na samolotach i okrętach. Potężne systemy WRE 841 Centrum standardowo, w ramach ćwiczeń, wykrywają i zagłuszają systemy łączności okrętów Floty Bałtyckiej, natomiast oddziały mobilne wychodzą na ćwiczenia polowe (obozy polowe).

W chwili obecnej poligonowe zgrupowanie WRE Floty Bałtyckiej zapewne realizuje w ramach ćwiczeń „Zapad-2021” typowe zadania, m.in. wykrywanie, śledzenie i zagłuszanie systemów łączności npla, np. na platformach morskich i powietrznych. O wadze tego zadania w Obwodzie Kaliningradzkim i ćwiczonym „środowisku” może świadczyć m.in. taki fakt, że w rejonie bardzo aktywne są rozpoznawcze platformy NATO. Przykładowo tylko jednego dnia rozpoznano aż pięć platform powietrznych NATO (amerykańskie E-8C J-STARS, P-8A Poseidon, RC-12X Guardrail, RQ-4A Global Hawk oraz szwedzki Gulfstream IV) „okrążających” Obwód Kaliningradzki – operując znad akwenu Morza Bałtyckiego, z obszaru północnej Polski oraz obszaru Litwy – monitorujących jeden z etapów ćwiczeń „Zapad-2021”. 

Zgodnie z oficjalnym komunikatem w „Zapad-2021” wezmą udział m.in. pododdziały WRE Zachodniego OW, w tym m.in. 841 Centrum WRE Floty Bałtyckiej i inne pododdziały WRE floty, pododdziały WRE 1 Armii PancGw oraz 20 Armii, ale zapewne również dwie brtygady WRE Zachodniego OW. Zgrupowanie wojsk WRE pod kątem „Zapad-2021” zostało sformowane już z początkiem sierpnia.

W czasie „Zapad-2021” oddziały WRE mają ćwiczyć m.in.

• wykrywanie i zakłócanie kanałów łączności przeciwnika
• osłonę wojsk własnych przed radiotechnicznym rozpoznaniem npla
• osłonę przeciw atakom amunicji precyzyjnej i bezzałogowców

Jednostki WRE zabezpieczają szczególnie obronę m.in. polowych punktów dowodzenia i łączności, czy stanowisk bojowych systemów rakietowych.

Ponieważ na poligonie Mulino zaplanowano zgrupowanie i ćwiczenia dużych sił wojsk lądowych, rozlokowano tam również poważne siły WRE. Według jednego z komunikatów, tylko na poligonie Mulino, rozwinięto do jednego z ćwiczeń w sumie ok. 300 specjalistów jednostek WRE i zastosowano ponad 50 różnych aparatów walki radioelektronicznej, w tym m.in. Krasucha-2, Krasucha-4, Żitiel i Borisoglebsk.

Szczególną uwagę przywiązuje się ostatnio do osłony przeciwko bezzałogowcom, w tym dronom-kamikadze. Epizod z poligonu Mulino, rozegrany 11 września, stanowi właśnie tego typu element – przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony dronów nieprzyjaciela, m.in. w oparciu o doświadczenia z Syrii. Zgodnie ze scenariuszem przeciwnik zaplanował atak na elementy infrastruktury wojskowej z użyciem bezzałogowców. Zastosowano kombinowaną strefę obrony – środki radiotechniczne wykryły BSP na małych i średnich wysokościach, przekazały dane systemom WRE (Żitiel i Borisoglebsk-1), a te z kolei „zagłuszyły” kanały łączności i systemy nawigacyjne dronów. Efekt zastosowania systemów WRE, jak to w warunkach poligonowych, był spektakularny – obezwładniono około 20 dronów nieprzyjaciela.

Mobilna grupa WRE, prawdopodobnie w oparciu o zasoby samodzielnego batalionu WRE 1 Armii Pancernej Gwardii (231 batalionu?) została rozwinięta również na poligonie Obóz Lesnowskim. W dniu 12 września śrdoki WRE (R-934BWM Borisoglebsk-2, R-330 Żitiel, R-378BWM) przeprowadziły masowe zakłócanie środków łaczności npla, w efekcie „zduszono” 100 „obiektów”. Taki modus operandi wymienionych systemów WRE nie jest niczym nowym, a raczej standardem, bowiem podobny scenariusz ćwiczeń mobilna grupa WRE 1 Armii PancGw, ćwiczyła w lutym br. w Ałabino, zakłócając ok. 70 obiektów łączności nieprzyjaciela.

Innym elementem ćwiczeń wojsk WRE w ramach „Zapad-2021” jest zapewne radioelektroniczna osłona/obrona infrastruktury i zgrupowań wojsk (obiektowa i obszarowa) przed obserwacją przez rozpoznawcze platformy powietrzne nieprzyjaciela (NATO). W tym przypadku chodzi m.in. o uniemożliwienie swobodnej obserwacji i rozpoznania celów (obszarów), a zatem określenia współrzędnych koniecznych do zastosowania amunicji precyzyjnej np. pocisków manewrujących, przez stacje radiolokacyjne platform powietrznych (np. samolotów E-8 J-STARS, czy bezzałogowych RQ-4 Global Hawk). O tym, jakie znaczenie ma ten element walki może świadczyć chociażby taki fakt, że na udostępnionych mapach pierwszej fazy ćwiczeń „Zapad-2021” wyraźnie widać zaznaczony obszar operowania systemu RQ-4 Global Hawk. 

W ramach „Zapad-2021” rozwinięte zostały również najnowsze środki WRE armii białoruskiej. Dla białoruskich jednostek WRE ćwiczenia „Zapad-2021” to nie tylko sprawdzenie i zgranie aspektów interoperacyjności z pododdziałami rosyjskimi, ale również operowanie w złożonym środowisku Regionalnej Grupy Wojsk, zwłaszcza w przypadku najnowszego sprzętu. Modernizacja białoruskich wojsk WRE nie jest z pewnością efektowna, jednakże należy odnotować, że w ostatnim czasie w jednostkach WRE pojawia się nowy sprzęt białoruskiej produkcji np. rodzime stacje zakłócające R-934UM2 Groza, przeznaczone do rozpoznania i zakłócania środków łączności przeciwnika.

Niedawno dwie takie stacje zakłócające R-934UM2 otrzymał 48 Samodzielny Batalion WRE i oficjalnie potwierdzono, że zostaną one użyte w trakcie kulminacji ćwiczeń „Zapad-2021”. Z powodu skąpych informacji o wojskach WRE trudno jest określić jakie jednostki są rozwinięte na jakich poligonach (obozach polowych), ale wiadomo na przykład, że elementy 48 Batalionu wyjechały, wraz z białoruskim kontyngentem rakietowym, na poligon Sary-Szagan (które to ćwiczenia, tak jak białoruskich systemów OPL obecnych na poligonie Aszułuk, nie są formalnie częścią ćwiczeń „Zapad-2021”).

Rozwój rosyjskiej Walki Radioelektronicznej

Od kilku lat rosyjskie wojska WRE przeżywają rozkwit, uznawane są za niezwykle ważny element składowy operacji ofensywnych i defensywnych. W maju br. wicepremier Jurij Borysow stwierdził, że od 2015 r. do jednostek WRE przekazano 19 nowych wzorów sprzętu WRE, naziemnego, morskiego i powietrznego bazowania, co znacząco zwiększyło ich efektywność.

Nie dziwi, że do jednostek Zachodniego OW sprzęt najnowszej generacji idzie w pierwszej kolejności. Przykładowo nowy system WRE Palantin, jako pierwsze otrzymało tambowskie Centrum Przygotowania i Zastosowania bojowego Walki Radioelektronicznej, a jako pierwsza jednostka liniowa niedawno sformowany w ramach 20 Armii, 24 Samodzielny Batalion WRE.

W przypadku wojsk lądowych SZ FR struktura jednostek WRE jest następująca: brygada, samodzielne bataliony, kompanie w związkach taktycznych szczebla dywizji i brygady.

Do ćwiczeń „Zapad-2021” rozwinięto w obozach polowych zapewne większość dostępnych sił i środków, w tym oczywiście przede wszystkim brygady i samodzielne brygady WRE. Brygady dysponują całym arsenałem środków, zdolnych wykonywać cały zakres ofensywnych i defensywnych zadań walki elektronicznej, przy czym od kilku lat większą uwagę zwraca się m.in. na walkę z bezzałogowcami (formowanie specjalnych pododdziałów walki z dronami). Przykładowo 16 Brygada WRE z Kurska ma na swoim wyposażeniu m.in. systemy: 1Ł267 Moskwa-1, RB-341W Liejer-3, 1Ł269 Krasucha-2, 1RŁ257-4, RB-301B Borisoglebsk, R-330Ż Żitiel itd.

Poniżej przedstawiono aneks z wybranymi jednostkami WRE szczebla brygada-pułk-batalion wojsk  sojuszniczych na wschodniej flance NATO. Aneks zawiera więc jednostki Zachodniego OW, z wydzieleniem Obwodu Kaliningradzkiego jako swoistego bastionu w regionie, z oczywistych względów osobno przedstawiono również jednostki białoruskie. W przypadku jednostek WRE szczebla batalionowego, formowanych m.in. dla poszczególnych armii, nie wszystkie dane udało się uzupełnić.

Aneks:

Wybrane jednostki WRE na wschodniej flance NATO:

Rosyjskie ZT WRE  w obwodzie Kaliningradzkim:

• 841 Samodzielne Centrum WRE, Jantarnyj
• 302 Pułk WRE, Gwardyjsk
• 142 Samodzielny batalion WRE, Kaliningrad 

Rosyjskie ZT WRE w Zachodnim OW:

• 15 Brygada WRE, Stroitiel/Tambow
• 16 Brygada WRE, Kursk
• 24 Samodzielny Batalion WRE, ? (20 A)
• 49 Samodzielny Batalion WRE, Ostrów
• 231 Samodzielny Batalion WRE, ? (1APancGw?)
• 328 Samodzielny Batalion WRE, Kronsztadt
• ? Samodzielny Batalion WRE, Piesocznyj/Sankt-Petersburg

Białoruskie ZT WRE:

• 228 Samodzielny Pułk WRE, Połock
• 10 Samodzielny batalion WRE Północno-Zachodniego Dowództwa Operacyjnego, Borysów
• 48 Samodzielny batalion WRE Zachodniego Dowództwa Operacyjnego, Brześć