Wodowanie ukraińskiej korwety Hetman Iwan Mazepa w Turcji

Umowę turecko-ukraińską na budowę dwóch korwet typu Ada podpisano 14 grudnia 2020 roku. Ówcześnie umowa przewidywała transfer tureckiej technologii na Ukrainę. Prototypowa korweta po zwodowaniu miała zostać przeholowana na Ukrainę do stoczni Okiean w Mikołajowie, gdzie miały być kontynuowane prace wyposażeniowe oraz próby na uwięzi i w morzu. Według ówczesnych ukraińskich planów miała ona wejść do służby w 2024 roku, a seryjny okręt od podstaw miał być zbudowany na Ukrainie. Wybuch kolejnej fazy rosyjskiej agresji na Ukrainę na pewno zmienił te plany, ale dokładnie w jakim stopniu pokaże przyszłość.

Kadłub pierwszej jednostki zaczął powstawać w Turcji na początku 2021 roku z udziałem ukraińskich stoczniowców. Pierwsze palenie blach nastąpiło 28 kwietnia 2021 roku, a 7 września 2021 roku odbyła się oficjalna uroczystość położenia stępki. Ukazem nr 586/2022 z dnia 18 sierpnia 2022 roku prezydent Wołodymyr Zełenski zadecydował o nazwaniu prototypowej korwety imieniem hetmana Iwana Mazepy. Był on polskim szlachcicem, dyplomatą, hetmanem Wojska Zaporoskiego i Ukrainy Lewobrzeżnej na przełomie XVII i XVIII wieków. Matką chrzestną okrętu, która uczestniczyła w ceremonii wodowania, została żona prezydenta Ukrainy Ołena Zełenska. Nowa korweta otrzymała numer taktyczny F 211.

Ukraińska korweta budowana jest wg projektu Ada określanego również jako MILGEM. Cztery takie korwety zbudowano i przyjęto do służby w Marynarce Wojennej Turcji w latach 2011-2019. Mają one około 2000 t wyporności standardowej, około 2400 t wyporności pełnej i długość 99 m.

Obecnie Turcja buduje dla siebie cztery kolejne korwety o powiększonym kadłubie. Przy długości 113,2 m mają one około 2955 t wyporności pełnej. Oznaczone są one jako typ Istambul (od nazwy prototypowej jednostki wodowanej 23 stycznia 2021 roku) lub typ TF-100. Według tego powiększonego projektu budowane są również cztery korwety dla Marynarki Wojennej Pakistanu. Pierwsza i trzecia powstaje w Turcji, a druga i czwarta w Pakistanie. Prototyp został wodowany 15 sierpnia 2021 roku i otrzymał nazwę Babur, od której seria oznaczana jest jako typ Babur.

Ukraińskie okręty będą zbliżone do swoich tureckich pierwowzorów. Tureckie okręty mają 99 m długości, 14,4 m szerokości i 3,6 m zanurzenia. Napęd CODAG składający się z turbiny gazowej LM2500 o mocy 23000 kW i dwóch silników wysokoprężnych MTU 16V595TE90 o łącznej mocy 8640 kW, napędzających dwie śruby. Na dziobie tureckie korwety mają armatę kalibru 76 mm, na śródokręciu wyrzutnie rakiet przeciwokrętowych i wyrzutnie torpedowe przeciw okrętom podwodnym, a na rufie pokład dla śmigłowca. Tureckie pierwsze cztery korwety mają do obrony przeciwlotniczej rufową 21-prowadnicową wyrzutnię Raytheon Mk 49 dla rakiet RIM-116A/B RAM. W zmodyfikowanym projekcie obecnie budowanej czwórki dla Turcji przewidziano wzmocnienie obrony przeciwlotniczej. Właśnie w tym celu przedłużono kadłub o 14 m, aby pomiędzy dziobową armatą, a nadbudówką zmieściła się pionowa 16-prowadnicowa wyrzutnia rakiet przeciwlotniczych MDAS VLS.

Na razie nadal niejasna jest konfiguracja uzbrojenia i wyposażenia okrętów budowanych dla Ukrainy. Wątpliwości nie rozwiał również prezentowany przez matkę chrzestną model korwety Hetman Iwan Mazepa (F 211). Model otrzymał na burcie taką nazwę oraz numer taktyczny i można po tym wnosić, iż jest to jego aktualna wersja. Model na dziobie ma armatę 76 mm, ale na rufie w miejscu gdzie na tureckich pierwowzorach jest wyrzutnia RAM, ukraiński model ma armatę przeciwlotniczą z integralnym radarem kierowania ogniem. Na śródokręciu nie widać oczywiście typu rakiet przeciwokrętowych lub przeciwlotniczych jeśli zdecydowano się je tam umieścić, ale ze względów konstrukcyjnych w tym przypadku jest to trochę wątpliwe. Widać za to poczwórne wyrzutnie rakiet z celami pozornymi. Na na pokładzie rufowym niestety nie ma modelu śmigłowca.

Obecna trudna sytuacja w jakiej znajduje się Ukraina może mieć istotny wpływ na ostateczną konfigurację korwety. Przebieg wojny wskazuje na konieczność posiadania przez nią obrony przeciwlotniczej i na razie nie wiadomo czym będzie ona realizowana. Ukraina opracowała i wdrożyła już seryjną produkcję rakiet przeciwokrętowych Neptun, odpalanych z wyrzutni samochodowych. Jednak nie wiadomo czy te rakiety, zgodnie z pierwszymi doniesieniami, na pewno wejdą na uzbrojenie okrętów MILGEM. Obecnie mowa jest o amerykańskich Harpoonach lub norweskich NSM. Jako uzbrojenie przeciwpodwodne najczęściej wskazywane są torpedy MU90 Impact.

Jednak wojna zmieniła dużo w postrzeganiu potrzeb militarnych Ukrainy, również w dziedzinie morskiej. Można się spodziewać, iż dostawa uzbrojenia i wyposażenia na ten okręt stała się priorytetem dla zachodnich poddostawców.

Drugą wielką zagadką jest czy po zbudowaniu korwety w Turcji i przeprowadzeniu pełnych prób na uwięzi i w morzu zostanie ona wydana ukraińskiej załodze i będzie mogła przejść do któregoś z ukraińskich portów. Niewątpliwie będzie to ważny test dla Turcji. Przy czym może ona przekazać korwetę Ukraińcom bez łamania własnych ograniczeń w przejściu przez Bosfor, Dardanele i Morze Marmara. Jednostka ta jest budowana w Stambule.

Marynarka Wojenna Ukrainy jest w bardzo trudnej sytuacji sprzętowej. I tak jej skromne siły zostały w czasie działań wojennych częściowo zniszczone, zajęte lub uległy samozatopieniu, jak flagowa fregata Hetman Sahajdacznyj projektu 1135.1 (wg kodu NATO Krivak-III). W obecnej sytuacji nie jest już realne dokończenia budowy ukraińskiej fregaty projektu 58250. Stępkę pod jej budowę położono 17 maja 2011 roku. Pomimo upłynięcia ponad 10 lat na ostatnich dostępnych zdjęciach widać było wykonanych tylko kilka bloków kadłuba. Co prawda wiele oficjalnych ukraińskich źródeł podawało przed lutym tego roku informację o przeprojektowaniu tej fregaty na okręt patrolowy i dokończeniu budowy w tym charakterze, ale obecnie jest to wątpliwe.

Budowa razem z Turcją nowych korwet nie jest jedynym projektem modernizacyjnym MW Ukrainy. W dniu 8 października 2020 roku Ukraina zawarła z Wielką Brytanią porozumienie na temat kredytu o wysokości 1,25 mld funtów z którego m. in. ma być zbudowanych dziesięć szybkich kutrów rakietowych zmodernizowanego typu Barzan. Na pokładzie brytyjskiego niszczyciela HMS Defender 21 czerwca 2021 roku w Odessie podpisano umowę, na mocy której Royal Navy ma przekazać Ukrainie dwa już wycofane ze służby niszczyciele min HMS Ramsey (M 110) i HMS Blyth (M 111). Wojna zmieniła dużo, ale przekazanie tych okrętów jest dalej aktualne i otrzymały one już ukraińskie nazwy Czerkasy i Czernihiw. Również Amerykanie jeszcze przed wojną zapowiadali dostawy szybkich kutrów szturmowych.

Obecnie dostawy sprzętu wojskowego na Ukrainę idą pełną parą. Oczywiście dla Ukrainy prowadzącej wojnę ciągle są one za małe. Głównie dostawy dotyczą różnego rodzaju sprzętu wojsk lądowych. Gorzej jest z samolotami i śmigłowcami, ale najgorzej jest z jednostkami pływającymi. Dlatego wodowanie korwety Hetman Iwan Mazepa (F 211) jest tak ważne dla Ukrainy. Ważne jest jej również szybkie wyposażenie i jak najszybsze przejęcie przez Marynarkę Wojenną Ukrainy. Z uwagą należy śledzić kolejne postępy przy jej budowie i sposób przekazania odbiorcy. Ciekawe będzie również rozwiązanie kwestii budowy drugiej jednostki tego typu. Czy będzie budowana w Turcji czy z jej rozpoczęciem budowy zgodnie z początkowym planem w ukraińskim Mikołajowie Ukraina poczeka do zakończenia wojny?