Powszechne minowanie – rozwiązaniem kontenery

Ukraińskie siły zbrojne opublikowały nagranie „nowego”, wysoce mobilnego systemu narzutowego stawiania min, który został zamontowany na zmodyfikowanej, tylnej części lekkiego pojazdu taktycznego HMMWV (high mobility multipurpose wheeled vehicles). Przy czym nie mając czasu na opracowanie zupełnie nowego rozwiązania, Ukraińcy zaadoptowali elementy starego systemu minowania UMZ, który został opracowany jeszcze w latach siedemdziesiątych, a więc w czasach Związku Radzieckiego.

System te składał się z sześciu takich samych wyrzutni min, które zamontowano na zmodyfikowanych ciężarówkach ZIŁ-131В. Każda z tych wyrzutni, to sześciokątny moduł zawierający 30 rurowych prowadnic. Średnica tych prowadnic pozwala na wystrzeliwanie z nich większości radzieckich typów zdalnie stawianych min przeciwpiechotnych i przeciwpojazdowych, których ładunek miotający jest inicjowane elektrycznie. Istotą pomysłu ukraińskiego jest wykorzystanie tylko części elementów systemu UMZ, przez co można je montować na mniejszych, ale za to bardziej mobilnych pojazdach.

Wersja prezentowana przez Ukraińców zawiera dwie wyrzutnie z systemem obrotowymi (pozwalające na ich obracanie w kącie 180 stopni), przez co zmieściły się one na samochodzie HMMWV. W ten sposób uzyskano szerzej dostępny system szybkiego rozstawianie pól minowych, który może pomóc w szybkim i doraźnym budowaniu linii obronnych i to często w dużej odległości od własnych pozycji, przy trudnych warunkach terenowych.

Wcześniej w takiej sytuacji Ukraińcy mogli korzystać tylko z dronów (co wymagało czasu, ze względu na możliwość zabrania najczęściej tylko jednej miny przeciwpancernej), wojsk specjalnych (co było trudne, niebezpieczne i mało wydajne) oraz z kasetowych pocisków artyleryjskich RAAM - remote anti-armor mine (co jest środkiem drogim i trudnodostępnym).

W swoim nowym rozwiązaniu Ukraińcy korzystają z dwóch wyrzutni systemu UMZ, załadowanych sześćdziesięcioma minami przeciwpancernymi PTM-3, które mogą być odpalane zdalnie i wyrzucane na odległość 60-100 metrów do wyrzutni. Co ważne, PTM-3 są reklamowane jako miny samoczynnie likwidujące się (po okresie 16 do 24 godzin od rozmieszczenia, jeśli zapalnik magnetyczny nie wykrył żadnego celu).

Mechanizm uzbrajania jest dwuetapowy: mechaniczny i pirotechniczny. Pierwszy polega na wykorzystaniu linki zrywnej, która z jednej strony jest przymocowana do wyrzutni, a z drugiej do „sworznia uzbrajania” w minie. Pociągnięcie tego sworznia przez linkę uruchamia fazę mechanicznego uzbrajania. Przejście miny do pozycji uzbrojonej (a właściwie zapalnika magnetycznego VT-6) następuje ostatecznie po upadku na ziemię i po wypaleniu się „moderatora” pirotechnicznego (co trwa około 60 s).

Tym na co zwracają uwagę Ukraińcy, nie są jednak same miny, ale szybkość ich stawiania oraz powszechność dostępu do tego rozwiązania. Po wprowadzeniu nowego systemu do wojsk praktycznie każda jednostka tworząca system obrony będzie mogła szybko postawić pole minowe bez konieczności wzywania specjalistycznych pojazdów wojny minowej. Oczywiście na takich wyspecjalizowanych, pojazdowych systemach stawiania min można przenosić kilkakrotnie więcej wyrzutni. Dodatkowo są one bardziej wszechstronne i mogą tworzyć zagrody o większej długości - dodatkowo w sposób w pełni zautomatyzowany (tak jak polski system Baobab-K).

Ukraińcy poszli jednak na jak największą prostotę i każda mina jest wystrzeliwana oddzielnie w odstępach czasowych ustalanych przez operatora (który każdorazowo musi nacisnąć przycisk spustowy). Uwzględniana jest przy tym prędkość pojazdu oraz rodzaj terenu, jaki ma zostać zaminowany (miny nie mogą leżeć zbyt blisko siebie, ale również nie za daleko).

Wprowadzenie mniejszych, najlepiej kontenerowych systemów pozwoli na rozpowszechnienie tego uzbrojenie, które będzie mogło być wykorzystywane nawet przez jednostki wysoko mobilne. Efektem tego może być swoisty efekt mrożący. Rosyjskie jednostki zmechanizowane będą bowiem świadome, że nawet z wykorzystaniem niewielkich pojazdów terenowych Ukraińcy będą zdolni do szybkiego minowania strefy, w której chcą przeprowadzić atak. Będą więc musieli działać ostrożniej, a więc wolniej.

Nie tylko na lądzie, ale i na morzu

Do podobnego rozpowszechnienia systemów minowania może dojść również w siłach morskich. Już pojawiają się bowiem rozwiązania, które są w stanie stawiać miny morskie z wyrzutni o rozmiarach standardowego kontenera. W ten sposób praktycznie każdą jednostkę pływającą z pokładem zadaniowym o odpowiedniej powierzchni będzie można szybko przerobić na stawiacz min.

Co więcej, wszystko można ukryć w kontenerze, nieróżniącym się z zewnątrz od tego, czym transportowane są cywilne towary. Taki system (oparty o koncepcję modułów misyjnych rodziny Cube) jest proponowany m.in. przez duńską firmę SH Defence i fińską FORCIT Defence pod nazwą SUMICO i to w dwóch wersjach. Pierwsza z nich może bowiem służyć do stawiania min dennych (a więc mniejszych i bardziej kompaktowych). W tym przypadku tory minowe można nawet rozłożyć w czterech poziomach.

SUMICO jest również proponowany w wersji dla min kotwicznych. W tym przypadku w jednym kontenerze mieści się jedynie osiem min, ze względu na ich rozmiary. Jednak specjalna winda w tylnej części pozwala dokładać kolejne miny z kontenerowego magazynu, leżącego np. na zestawie SUMICO.

System ten został zaprezentowany z minami kotwicznymi Blocker (o ładunku bojowym o ekwiwalencie 1000 kg TNT) oraz minami dennymi Kambala (fińskiej firmy FORCIT Defence). Jednak bez problemu może on zostać zaadoptowany do min proponowanych przez inne państwa NATO, zwiększając możliwości natowskich sił przeciwminowych i utrudniając działanie rosyjskim okrętom.

Ciekawostka, czy naprawdę interesujące i warte wdrożenia rozwiązanie

O ile fińskie systemy stawiania min są efektem stosunkowo długich prac projektowo-badawczych, to ukraińskie rozwiązanie na pojeździe HMMWV jest typową prowizorką, która powstała dla szybkiego wypełnienia pilnych potrzeb operacyjnych. Teraz należy się zastanowić nad użytecznością tego rodzaju uzbrojenia również w polskiej armii, tym bardziej że bazą dla niego mógłby być bardzo nowoczesny system BAOBAB-K wprowadzany na wyposażenie polskich Wojsk Lądowych. Tym bardziej że jednym z elementów Tarczy Wschód mają być pola minowe. Potrzebne jest więc coś, co te pola szybko postawi i to w bardzo wielu miejscach jednocześnie.

Podobna analiza powinna zostać również przeprowadzona w Marynarce Wojennej. Obecnie zadanie stawiania min realizują tylko specjalistyczne okręty przeciwminowe oraz okręty transportowo – minowe typu Lublin. Być może i w tym przypadku należałoby się zastanowić nad bardziej wszechstronnym i skrytym sposobem działania. A do tego zestawy kontenerowe nadawałaby się najbardziej.