22 lutego w dzienniku urzędowym MON opublikowana została decyzja, która z pewnością zainteresuje zarówno oficerów jak i pracowników wojska oraz członków służby cywilnej zainteresowanych służbą lub pracą poza granicami państwa w charakterze obserwatorów wojskowych lub ekspertów narodowych.  Decyzja nr 17/MON z 18 lutego  wchodzi w życie z dniem jej opublikowania i zawiera szereg szczegółowych zapisów – od definicji, przez zakres obowiązków osób zajmujących kluczowe stanowiska, po procedury związane z rekrutacją, kwalifikacją, kierowaniem narodowym oraz systemem raportowania. Przyjrzymy się zatem najważniejszym zapisom zawarty w tym dokumencie.

Kim jest obserwator i ekspert narodowy?

Według zapisów decyzji obserwatorem wojskowym jest „żołnierz zawodowy skierowany do pełnienia służby poza granicami państwa jako obserwator wojskowy lub osoba o statusie obserwatora wojskowego w misji pokojowej organizacji międzynarodowej i sił wielonarodowych, zwanej dalej „misją międzynarodową". Natomiast ekspertem narodowym w świetle definicji przedstawionej w decyzji jest żołnierz zawodowy skierowany do pełnienia służby poza granicami państwa w charakterze obserwatora wojskowego oraz pracownik wojska (zatrudniony w jednostce organizacyjnej resortu obrony narodowej) lub członek korpusu służby cywilnej oraz osoba nie będąca członkiem korpusu służby cywilnej (zatrudniona w urzędzie MON) i delegowana do czasowego wykonywania pracy poza granicami państwa. 

Osoby odpowiedzialne

Kierownictwo narodowe i kwalifikacja obserwatorów wojskowych i narodowych ekspertów do udziału w misjach międzynarodowych to domena, za którą odpowiada osoba zajmująca kierownicze stanowisko w resorcie obrony narodowej odpowiedzialna za współprace międzynarodową, czyli aktualnie osobiście minister Mariusz Błaszczak. Za rekrutację kandydatów na obserwatorów wojskowych oraz ekspertów narodowych odpowiada Dyrektor Departamentu Wojskowych Spraw Zagranicznych (DWSZ). Opiniowanie kandydatów to domena Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego, z kolej Szef Służby Wywiadu Wojskowego uczestniczy w przygotowaniu i szkleniu kandydatów. Organizacja, planowanie oraz koordynacja ewakuacji obserwatorów i ekspertów w przypadkach nadzwyczajnych to zadania realizowane przez Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, którego organem wykonawczym jest Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych. Określenie kierunków zaangażowania ora liczby obserwatorów i ekspertów narodowych powierzono Dyrektorowi Departamentu Polityki Bezpieczeństwa Międzynarodowego (DPBM). 

Rekrutacja i przygotowanie do udziału w misji

Postępowanie rekrutacyjne prowadzone jest w oparciu o wymagania krajowe oraz wymagania określone przez organizację międzynarodową. Wymagania krajowe obejmują znajomość języka angielskiego na poziomie nie niższym niż 2323 wg natowskiego stanagu 6001 lub nie niższym niż B2 wg europejskiego systemu kształcenia językowego potwierdzoną stosownym certyfikatem. Wśród wymogów wskazano także posiadanie dyplomu ukończenia studiów wyższych, co najmniej dobrej oceny z ostatniego rocznego sprawdzianu sprawności fizycznej (żołnierze zawodowi), prawa jazdy minimum kategorii B, ukończenie kursu SERE poziomu B oraz znajomość mandatu misji międzynarodowych, standardowych procedur i wytycznych obowiązujących w danej organizacji międzynarodowej. Organizacja międzynarodowa określa natomiast wymagania dotyczące: wieku, stopnia wojskowego, wykształcenia, doświadczenia zawodowego, specjalizacji, poświadczenia bezpieczeństwa oraz kursów specjalistycznych.

Podwyżki dla żołnierzy Wojska Polskiego. Jest projekt

Pierwszym krokiem w rekrutacji jest złożenie przez kandydata wniosku (droga służbowa) do Dyrektora DWSZ. Wniosek musi zawierać załącznik zawierający zgodę przełożonego (przełożonych) lub pracodawcy, a także CV oraz dokumentu potwierdzające spełnienie wymagań krajowych i wymagań organizacji międzynarodowej. 

Kolejnym krokiem jest rozmowa rekrutacyjna, którą z kandydatem przeprowadza Dyrektor DWSZ lub upoważniona przez niego osoba. Następnie po uzyskaniu pozytywnej opinii Szefa SKW wniosek o kwalifikację kandydata do udziału w misji trafia do szefa resortu obrony narodowej. 

Ukraina. Gdzie uderzy Putin (Komentarz)

W decyzji zawarto tzw. wytrych - pomimo braku zgody przełożonych „w przypadkach uzasadnionych potrzebami Sił Zbrojnych" kandydat zachowuje jednak szansę za zakwalifikowania do udziału w misji międzynarodowej na podstawie decyzji osoby zajmującej kierownicze stanowisko w MON.

Przygotowanie zakwalifikowanych do udziału w misjach międzynarodowych kandydatów prowadzone jest następnie zgodnie z harmonogramem określonym przez jednostkę macierzystą pod nadzorem Dyrektora DWSZ. Harmonogram obejmuje przeprowadzenie badań lekarskich i wydanie orzeczenia lub certyfikatu przez właściwą wojskowa komisję lekarską w zakresie zdolności do pełnienia służby lub pracy poza granicami państwa, wykonanie wymaganych szczepień ochronnych, przygotowania przedwyjazdowe zgodnie z wymogami określonymi przez Szefa SWW, złożenie wniosku o wydanie paszportu dyplomatycznego oraz wiz, uzyskaniem dostępu do informacji niejawnych o określonej klauzuli, dobycie doskonalenia zawodowego, zapoznanie z trybem i warunkami pełnienie służby (pracy), wydanie karty i tabliczki tożsamości, pobranie dodatkowego wyposażenia indywidulanego oraz zapoznanie z instrukcją do wykonywania zadań w misji międzynarodowej. 

Kaczyński zapowiada duże zakupy i pieniądze na armię. Projekt ustawy o obronie Ojczyzny przyjęty

Transport obserwatora wojskowego lub eksperta narodowego do rejonu misji i w drodze powrotnej do kraju realizowany jest przez organizację międzynarodową lub Dowództwo Operacyjne RSZ. Dysponentem środków budżetowych niezbędnych do zabezpieczenia udziału obserwatorów i ekspertów w misjach międzynarodowych jest Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, który realizuje wypłatę należności zagranicznej, należności na podróże służbowe, zabezpieczenie transportu, ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, usługi nabyte w rejonie wykonywania zadań mandatowych w zakresie zakwaterowania, wyżywienia oraz zakupu niezbędnych świadczeń zdrowotnych i leków, a także szkód związanych z działaniem obserwatorów wojskowych i ekspertów narodowych, w tym wypłatę odszkodowań. Wydatki mogą być finansowane w całości lub w części ze środków finansowych uzyskanych z organizacji międzynarodowej, która jest organizatorem misji. 

Obowiązki obserwatorów i ekspertów

Podczas wykonywania zadań mandatowych obserwatorzy wojskowi oraz eksperci narodowi mają następujące obowiązki:

• postępować zgodnie z ustaleniami organizacji międzynarodowej oraz misji międzynarodowej (szczególnie w zakresie bezpieczeństwa osobistego);
• wykonywać polecenia przełożonych;
• składać miesięczne pisemne meldunki z realizacji zadań do Dyrektora DWSZ;
• udzielać wsparcia przedstawicielom Sił Zbrojnych RP przebywającym w rejonie misji (za zgodą przełożonych misji międzynarodowej);
• informować Dyrektora DWSZ o terminach pobytu w kraju lub za granicą poza rejonem działania misji;
• podczas pobytu w kraju ustalić termin spotkania i złożyć w DWSZ meldunek z realizacji zadań w misji międzynarodowej.