Finlandia stawia na modernizację wojskowych służb specjalnych

W tym roku pojawił się pierwszy, jak zaznaczono w niemal stuletniej historii, jawny raport fińskiego wywiadu wojskowego. Oczywiście, zdaniem obecnego szefa wojskowej służby specjalnej nie oznacza to porzucenia tajności działań, jako permanentnego i naturalnego elementu działania wywiadu. Jednakże, wraz z reformami służb specjalnych w państwie niezbędne jest wykazanie większej efektywności w prezentowaniu zadań wojskowego wywiadu, a także ukazywanie obrazu środowiska bezpieczeństwa w jakich przychodzi działać Finlandii i jej obywatelom. Kontradmirał Juha Vauhkonen pisze wprost, że wzmocnienie siły i możliwości wojskowych służb to jedno, ale obowiązek kooperacji ze społeczeństwem to drugie.

Co więcej, Finlandia musi dostosować się do nowych warunków, dyktowanych przeobrażeniami środowiska bezpieczeństwa w tej części Europy. Pisze o tym dowódca tamtejszych sił zbrojnych gen. Timo Kivinen. W jego słowie wprowadzenia do wspomnianego pierwszego jawnego raportu wojskowego wywiadu, zaznaczył, iż sąsiedzi jego kraju kontynuują wzmacnianie własnych potencjałów wojskowych oraz przeznaczają na obronność dodatkowe kwoty. Tym samym, Finlandia musi mieć zdolność do uzyskania niezbędnej świadomości sytuacyjnej jeśli chodzi o wyzwania dla bezpieczeństwa. I w tym miejscu należy potraktować jako priorytet rozwój wojskowego wywiadu, jak stwierdza gen. Kivinen. Finlandia włączyła wspomniane zwiększanie zdolności wojskowych służb specjalnych do Programu Rozwoju Sił Obronnych państwa. Szczególnie, jeśli chodzi o rosnące potrzeby i wymagania względem szeroko pojmowanego SIGINT-u. Z polskiej perspektywy trzeba zauważyć, iż Finowie mówią całkiem wprost o potrzebie rozwoju zdolności pozyskiwania i analizy danych wywiadowczych odnoszących się do wszystkich domen – lądowej, morskiej, powietrznej, kosmicznej, cyber i informacyjnej.

Fińscy analitycy wywiadu stwierdzają, że do Europy na dobre zawitała ponownie rywalizacja mocarstw. Tym samym, chociażby Rosja jest gotowa i ma wolę polityczną wśród rządzących na Kremlu, aby ponownie używać swoich sił zbrojnych do osiągania celów strategicznych. Skutkuje to wzrostem konfrontacyjnych scenariuszy, które mogą dotyczyć bezpośrednio regionu bałtyckiego. Zaś Finlandia nie ukrywa, że jest zorientowana na zapewnienie bezpieczeństwa w rejonie Morza Bałtyckiego. Ten akwen jest istotny, przede wszystkim z perspektywy potrzeby utrzymania swobody żeglugi, a także możliwości zabezpieczenia niezbędnych dla działania państwa łańcuchów dostaw. Trzeba zauważyć, iż zdaniem fińskich analityków, regionie bałtyckim przede wszystkim strona rosyjska dyslokowała w ostatnim czasie najwięcej zaawansowanych systemów uzbrojenia. Równocześnie Rosjanie cały czas przeobrażają zdolności własnych sił zbrojnych, jeśli chodzi o ich gotowość bojową do szybkiego wejścia do działania.

Przy tym, fiński wywiad podkreśla, że dla bezpieczeństwa państwa kluczowe są też wszelkie przeobrażenia zachodzące dziś w architekturze bezpieczeństwa Arktyki. Co więcej, specyficzne warunki tam panujące stanowią ważny punkt odniesienia dla kształtowania się współczesnych programów modernizacyjnych jeśli chodzi o fińskie siły zbrojne. Jednakże, dziś skoncentrowanie się jedynie na obszarach geograficznych, nie wyczerpuje w żadnym razie potrzeb w zakresie zapewniania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa państwa. Społeczeństwo, także te fińskie jest bowiem z dnia na dzień coraz bardziej zależne od technologii, w tym przekazu informacji. Pogłębia to również wrażliwość na nowe formy niebojowego oddziaływania na państwa. Stąd też, dla Finlandii cyberbezpieczeństwo to niewątpliwie priorytet. W raporcie mowa jest wprost, iż coraz trudniej jest dziś podchodzić do spraw wojskowych bez dostrzegania i odpowiedniego pozycjonowania innych czynników determinujących bezpieczeństwo. Finowie stwierdzają, że nowoczesne metody walki charakteryzują się wysokim stopniem elastyczności. Tym samym zasoby wojskowe stają się jednym z elementów wykorzystywanych do osiągania celów, ale w żadnym razie nie są jedyne. Rozszerzanie się debaty o możliwościach działań hybrydowych lub hybrydowych form wpływania na innych, powodują coraz większe trudności w odpowiednim sterowaniu procesem decyzyjnym w państwach. Albowiem należy definiować niezbędne zasoby do reagowania w przypadku tego rodzaju presji. Zauważa się przy tym, że trzeba brać pod uwagę zarówno użycie siły, ale też równie dobrze pokaz siły.

Trzeba zauważyć, iż fiński wywiad wojskowy nie odnotował aby pandemia wpłynęła znacząco na zdolności wojskowe kluczowych aktorów regionalnych. Chociaż jednocześnie rzeczywiście społeczeństwa borykały się z ograniczeniami w ich funkcjonowaniu. Przy tym, zarówno Rosjanie jak i Amerykanie byli w stanie w zeszłym roku przeprowadzać swoje przedsięwzięcia szkoleniowe. W dodatku, chociażby strona rosyjska zdecydowała się nawet na znaczne manewry w swoim Południowym Okręgu Wojskowym – tj. Kaukaz-2020. Trzeba też odnotować, że także fińskie służby specjalne wskazują, iż COVID-19 nie ograniczył nasycenia w zakresie aktywności obcych wywiadów na ich terytorium.

Ograniczenia epidemiczne mogły zmniejszyć pewną skalę działań szpiegowskich w terenie, a jednocześnie przerzucić więcej sił na SIGINT oraz penetrację systemów komputerowych celów w Finlandii. Bardzo interesującym spostrzeżeniem, zawartym w raporcie jest wskazanie na niezbędność efektywnej współpracy wojskowych służb specjalnych z jednostkami pograniczników. W końcu, to właśnie specyfika długiej linii granicznej Finlandii jest nie tylko współcześnie jednym z kluczowych wyzwań. Zarówno w zakresie tworzenia odpowiedniego systemu bezpieczeństwa państwa na czele z odpornością militarną, ale także pod względem kontrwywiadowczych działań przeciwko próbom destabilizacji państwa lub jego infiltracji.

Generalnie, znaczną część omawianego raportu zajmują rozważania odnoszące się do zmiany w przepisach normujących aktywność fińskich służb specjalnych, w tym także wojskowych. Podkreśla się, że Ustawa o wywiadzie wojskowym, która weszła w życie w czerwcu 2019 r. przekazała nowe zdolności dla służby, jak również pozwoliła precyzyjniej nakreślić zadania. Usprawniono m.in. podstawy pod pozyskiwanie danych, niezbędnych do wykonywania analiz względem pomocy własnym siłom zbrojnym. Usprawnieniu miały podlegać też relacje z innymi strukturami państwa, na czele z cywilnymi służbami specjalnymi. Wojskowy wywiad w zakresie pozyskiwania danych wywiadowczych uzyskał w pierwszej kolejności nowe uprawnienia jeśli chodzi o rozwój źródeł i metod SIGINT-owych.

Jeśli mowa o zmianach przepisów, to Finlandia uznała za stosowne dostosowanie również przepisów w zakresie ochrony kontrwywiadowczej własnych sił zbrojnych i szerzej bezpieczeństwa oraz obronności kraju. Stąd też państwo dorobiło się "Ustawy o dyscyplinie wojskowej i zwalczaniu przestępstw w Siłach Zbrojnych". Trzeba odnotować, że Finlandia zdecydowała się w 2019 r. na powołanie pierwszego w historii Ombudsmana dedykowanego kwestiom służb specjalnych. W maju 2019 r. to stanowisko objął Kimmo Hakonen.