Armia rosyjska - armia agresora: System dowodzenia na Ukrainie [RAPORT]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Pokojowy system dowodzenia Sił Zbrojnych Rosji jest ogólnie znany, ale brakuje jasności dotyczących wielu szczegółów. Natomiast wojenny system w otwartych źródłach stanowi zagadkę. Nie wiadomo nawet czy do agresji na Ukrainę uruchomiono taki wojenny system w całej armii, czy tylko zorganizowano wybrane jego elementy. Nie wiadomo czy już w czasie pokoju Rosja ma przygotowane różne warianty wojennego systemu dowodzenia, czy przed każdą lokalną wojną lub operacją wojskową przygotowuje dedykowane rozwiązanie.

Armia rosyjska obok stałych struktur związków taktycznych i operacyjnych (jak brygada, dywizja, korpus, flotylla, armia itp.) organizuje struktury czasowe. Są to np. grupa operacyjna w nieuznawanym Naddniestrzu (Оперативная группа российских войск в Приднестровском регионе Республики Молдова) czy zgrupowanie wojsk w Syrii (Группировка войск Вооружённых сил Российской Федерации в Сирийской Арабской Республике).

Co wiadomo prawie na pewno

Na Ukrainie działa co najmniej pięć rosyjskich zgrupowań wojsk. Są nimi:

• Zgrupowanie Wojsk (Sił) „Południe";
• Zgrupowanie Wojsk (Sił) „Centrum";
• Zgrupowanie Wojsk (Sił) „Wschód";
• Zgrupowanie Wojsk (Sił) „Zachód";
• Zgrupowanie Wojsk (Sił) Rosgwardii.

Nie są znane szczegółowe składy poszczególnych zgrupowań, ale są one generalnie zbieżne z siłami wydzielonymi z poszczególnych okręgów wojskowych (Południowego, Centralnego, Wschodniego i Zachodniego).

Dla przykładu w marcu 2022 w skład Południowego Zgrupowania Wojsk (Sił) wchodziły m. in. działające na kierunku chersońsko-mikołajewskim:

• 49.Armia;
• 22.Korpus Armijny;
• Zgrupowanie Wojsk Powietrzno-Desantowych.

Ich składy były inne niż w czasie pokoju. Np. do 49.Armii był włączony 108.Pułk Desantowo-Szturmowy z 7.Dywizji Desantowo-Szturmowej (Górskiej), a do 22.Korpusu Armijnego przydzielona była 11.Samodzielna Brygada Desantowo-Szturmowa. Pozostałe siły 7.Dywizji czyli 56.Pułk Desantowo-Szturmowy, 247.Pułk Desantowo-Szturmowy i 1141.Pułk Artylerii stanowiły osobne Zgrupowanie Wojsk Powietrzno-Desantowych podległe bezpośrednio dowódcy Południowego Zgrupowania Wojsk (Sił).

Jesienią 2021 roku 22.Korpus Armijny został wyłączony z podporządkowania dowódcy Floty Czarnomorskiej i podporządkowany bezpośrednio dowódcy Południowego Okręgu Wojskowego. Jako, iż siły tego korpusu w czasie pokojowym były stosunkowo małe to na czas operacji na kierunku chersońsko-mikołajewskim włączono do niego również (oprócz wspomnianej 11.Brygady):

• 20.Dywizję Zmechanizowaną, wyłączoną z 8.Armii Ogólnowojskowej;
• 439.Brygadę Artylerii Rakietowej, wyłączoną z podporządkowania dowódcy Południowego Okręgu Wojskowego;
• 291.Brygadę Artylerii, wyłączoną z 58.Armii Ogólnowojskowej;
• 20.Pułk Rakiet Przeciwlotniczych Mobilnej Rezerwy, wyłączony z 4.Armii Sił Powietrznych i Obrony Powietrznej;
• 25.Samodzielny Pułk Specjalnego Przeznaczenia, wyłączoną z podporządkowania dowódcy Południowego Okręgu Wojskowego;
• 11.Samodzielną Brygadę Inżynieryjną, wyłączoną z podporządkowania dowódcy Południowego Okręgu Wojskowego.

Nawet z tych szczątkowych danych wynika, iż organizacja zgrupowań WP-D, korpusów armijnych czy armii funkcjonujących w ramach zgrupowania wojsk (sił) jest elastyczna. Na pewno zmienia się ona w czasie i zależy od zadań stawianych do wykonania w danym okresie.

Dowódcami poszczególnych zgrupowań nie są automatycznie dowódcy okręgów wojskowych. Obecnie czyli na początku sierpnia 2022 roku są nimi:

• dowódcą Zgrupowania Wojsk (Sił) „Południe" jest generał armii Siergiej Surowikin czyli główny dowódca Sił Powietrzno-Kosmicznych (nie jest on pilotem, a całą wcześniejszą interesującą karierę wojskową miał związaną z wojskami lądowymi);
• dowódcą Zgrupowania Wojsk (Sił) „Centrum" jest generał pułkownik Aleksandr Łapin czyli dowódca Centralnego Okręgu Wojskowego;
• dowódcą Zgrupowania Wojsk (Sił) „Wschód" jest generał lejtnant Rustam Muradow czyli zastępca dowódcy Południowego Okręgu Wojskowego;
• dowódcą Zgrupowania Wojsk (Sił) „Zachód" jest generał lejtnant Andriej Syczewoj, który do listopada 2021 roku był dowódcą 8.Armii Ogólnowojskowej.
• dowódcą Zgrupowania Wojsk (Sił) Rosgwardii jest prawdopodobnie generał pułkownik Rosgwardii, którego tożsamość nie jest ujawniana i nawet na filmach ma zamazaną twarz.

Powyższe informacje stanowią potwierdzenie tezy, iż dowództwo okręgu wojskowego czasu pokojowego na czas wojny dzielone jest na dowództwo okręgu wojskowego i dowództwo zgrupowania wojsk (sił). Dobór kadr na poszczególne stanowiska wynika już w polityki kadrowej w danej chwili. Dowództwo okręgu wojskowego czasu wojny nadal zajmuje się swoimi pokojowymi zadaniami oraz dodatkowo tymi które wynikają z potrzeb wojennych czyli mobilizacją, nowymi formowaniami jednostek, przejęciem sprzętu z gospodarki cywilnej, wzmocnieniem ochrony obiektów, kierowaniem i regulacją ruchu wojsk itd. Natomiast dowództwo zgrupowania wojsk (sił) dowodzi przydzielonymi siłami w polu. Nie muszą to być wszystkie jednostki bojowe danego okręgu, a tylko ich cześć zgodnie z zakładanymi potrzebami. Zapewne zgrupowaniu można przydzielić jednostki z innych okręgów.

Zgrupowanie Rosgwardii jest osobne ponieważ Rosgwardia w założeniach zajmuje się odmiennymi zadaniami od wojsk podległych Ministerstwu Obrony. Na Ukrainie Rosgwardia działa zarówno na terenie samozwańczych republik donieckiej i ługańskiej i okupowanego Krymu, jak również na ukraińskich terenach zajętych przez Rosjan w 2022 roku.

Czego nie wiadomo na pewno

Tak jak dowódca okręgu wojskowego z automatu nie staje się dowódcą zgrupowania wojsk (sił) to minister obrony Rosji, ani szef Sztabu Generalnego Rosji z automatu nie stali się dowódcami całości rosyjskich sił biorących udział w walkach.

Kto dowodzi całością jest na razie niepewne i powoduje to sporo spekulacji. Zakłada się, iż początkowo całością wojny na Ukrainie dowodził generał armii Aleksandr Dwornikow czyli dowódca Południowego Okręgu Wojskowego. Prawdopodobnie jakiś czas temu miał zastąpić go na tym stanowisku generał pułkownik Gienadij Żydko czyli wiceminister obrony – szef Głównego Zarządu Wojenno-Politycznego. To jego stanowisko nie powinno mylić ponieważ całą służbę wojskową spędził w wojskach lądowych i przed jego objęciem w listopadzie 2021 roku był dowódcą Wschodniego Okręgu Wojskowego.

To że generał Żydko dowodzi wojną na Ukrainie może potwierdzać jego niedawne odwołanie ze stanowiska wiceministra obrony. Prezydent Putin na to stanowisko ukazem nr 503 z dnia 28 lipca 2022 roku powołał generała pułkownika Wiktora Goriemykina. Wcześniej był on szefem Głównego Zarządu Kadr Ministerstwa Obrony. Ukaz nr 503 powołał nowego wiceministra, ale nie wiadomo kiedy generał Żydko został odwołany z tego stanowiska. Mogło nastąpić to tego samego dnia tylko innym ukazem lub wcześniej.

Podsumowanie

Często na stanowiska dowódcze powołane na okres przejściowy wyznaczani są generałowie równocześnie piastujący swoje poprzednie stanowisko. Przykładowo generał lejtnant Aleksandr Czajko był zastępcą szefa Sztabu Generalnego od lutego 2019 roku. Od sierpnia 2019 roku został równocześnie dowódcą rosyjskiego Zgrupowania Wojsk w Syrii. Służbę w Syrii pełnił, z krótka przerwą) do lipca 2021 roku. W lipcu został awansowany na generała pułkownika i nadal był zastępcą szefa Sztabu Generalnego. W listopadzie 2021 roku został dowódcą Wschodniego Okręgu Wojskowego.

Nie wiadomo czy odwołanie generała Żydko z funkcji wiceministra obrony wiąże się z jego rolą jaką odgrywa na Ukrainie. Możliwe, iż połączenie takich dwóch stanowisk nie było korzystne dla Sił Zbrojnych Rosji i dlatego powołano nowego wiceministra. To oznaczałoby, że Rosja może szykować się niestety na długą wojnę z Ukrainą. To oczywiście są na razie tylko hipotezy. Do ich uwiarygodnienia potrzebne są dodatkowe informacje i dane.